Ένα μεγάλο μέρος της ζωής είναι σαν να παίζετε πιάνο χωρίς να το ακούτε (ROLF DOBELLI)

Παραμονή των Χριστουγέννων στη μικρή αμερικανική πόλη Μπέντφορντ Φολς: ο Τζορτζ Μπέιλν ετοιμάζεται να αυτοκτονήσει. Ο Μπέιλν, επικεφαλής μιας μικρής τράπεζας αποταμιεύσεων και δανείων, ένας ευυπόληπτος άνθρωπος, σύζυγος και πατέρας τεσσάρων παιδιών, αντιμετωπίζει την πτώχευση γιατί ο θείος τον έχασε όλα τα χρήματα της επιχείρησης στον τζόγο. Στέκεται σε μια γέφυρα και θέλει να πηδήξει στο ποτάμι. Εκείνη τη στιγμή ένας ηλικιωμένος άνδρας πέφτει στο νερό και φωνάζει βοήθεια. Ο Μπέιλν τον σώζει και ο σωσμένος τού λέει πως είναι άγγελος. Φυσικά ο Μπέιλν δεν τον πιστεύει, αλλά κάνει μια ευχή: να μην είχε γεννηθεί ποτέ. Χωρίς άλλη καθυστέρηση, ο άγγελος εκπληρώνει την επιθυμία του και μετατρέπει το Μπέντφορντ Φολς στο θλιβερό χωριό που θα ήταν αν δεν είχε υπάρξει ποτέ ο Τζορτζ Μπέιλν. Ξυπνώντας την Παραμονή των Χριστουγέννων, ο Μπέιλυ έχει απαλλαγεί από την κατάθλιψη, χαίρεται που είναι ακόμα ζωντανός και βγαίνει στον κεντρικό δρόμο της χιονισμένης πόλης μοιράζοντας ευχές: «Καλά Χριστούγεννα! Καλά Χριστούγεννα!».

Η γλυκόπικρη χολλυγουντιανή κωμωδία Μια υπέροχη ζωή (1946) με τον Τζέιμς Στιούαρτ προβάλλεται παντού κατά την περίοδο των Χριστουγέννων. Ωστόσο, η στρατηγική που χρησιμοποιεί ο άγγελος σε αυτή την ταινία δεν έχει διαδοθεί. Η ψυχολογία την ονομάζει «διανοητική αφαίρεση» και σίγουρα ανήκει στην εργαλειοθήκη μιας καλής ζωής. Ας τη δούμε λοιπόν. Πρώτον, απαντήστε στην ερώτηση: Πόσο χαρούμενος είστε με τη ζωή γενικά; Επιλέξτε μεταξύ 0 (δυσαρεστημένοι) και 10 (εκστατικοί) και σημειώστε τον βαθμό στην άκρη της σελίδας αυτού του βιβλίου. Τώρα διαβάστε την επόμενη παράγραφο (αλλά μόνο αυτή, όχι πιο κάτω). Μετά κλείστε τα μάτια σας και ακολουθήστε τις οδηγίες που διαβάσατε.

Κλείστε τα μάτια. Φανταστείτε ότι έχετε χάσει το δεξί σας χέρι: είναι κομμένο. Πώς αισθάνεστε με αυτό; Πόσο σκληρότερη είναι η ζωή σας με ένα μόνο χέρι; Πώς τρώτε; Πώς πληκτρολογείτε; Πώς οδηγείτε ποδήλατο; Πώς αγκαλιάζετε κάποιον; Τώρα φανταστείτε ότι έχετε χάσει και το αριστερό σας χέρι χωρίς χέρια δεν μπορείτε να κρατήσετε τίποτα, να αγγίξετε τίποτα, να κάνετε τίποτα. Πώς νιώθετε; Τρίτον, φανταστείτε ότι έχετε χάσει και την όρασή σας. Ακούτε, αλλά δεν βλέπετε το πρόσωπο τον συνεργάτη σας, τα παιδιά σας, τούς φίλους σας. Πώς νιώθετε; Τώρα ανοίξτε τα μάτια. Αφιερώστε τουλάχιστον δύο λεπτά για να παίξετε αυτές τις τρεις καταστάσεις -για να τις «αισθανθείτε»- προτού συνεχίσετε να διαβάζετε. Πόσο χαρούμενος είστε στη ζωή σας μετά από αυτή την άσκηση; Και πάλι, βάλτε βαθμό μεταξύ 0 (χάλια) και 10 (τέλεια). Αν μοιάζετε με τους περισσότερους ανθρώπους, η ευτυχία σας έχει αυξηθεί. Όταν έκανα για πρώτη φορά αυτή την άσκηση, αισθανόμουν ότι ήμουν μια μπάλα που κάποιος κρατούσε κάτω από το νερό και ξαφνικά την άφησε να βγει στην επιφάνεια. Αυτό είναι το εντυπωσιακό αποτέλεσμα της διανοητικής αφαίρεσης.

Φυσικά, δεν είναι απαραίτητο να σκεφτείτε τα χέρια ή τα μάτια σας για να ενισχύσετε την αίσθησή σας ότι δεν είστε και τόσο άτυχοι τελικά. Μπορείτε να σκεφτείτε πώς θα νιώθατε αν δεν είχατε συναντήσει ποτέ τον σύντροφο της ζωής σας, αν τα παιδιά σας είχαν πάθει θανατηφόρο δυστύχημα, αν πολεμούσατε τώρα στα χαρακώματα ή αν βογκούσατε στο νεκροκρέβατό σας. Είναι σημαντικό να μη σκέφτεστε αφηρημένα, αλλά να συναισθάνεστε αυτά τα θλιβερά ενδεχόμενα. Η ευγνωμοσύνη, όπως είδαμε στο Κεφάλαιο 7, δεδομένου του τυχαίου στη ζωή μας -και κυρίως λόγω των συμπτώσεων μέσω των οποίων ήρθαμε στον κόσμο-, είναι ένα συναίσθημα λογικό και απαραίτητο. Όλα σχεδόν τα βιβλία αυτοβοήθειας ζητούν από τον αναγνώστη να απαριθμεί κάθε βράδυ τις θετικές πτυχές της ζωής τον και να αισθάνεται ευγνωμοσύνη. Αλλά υπάρχουν δύο προβλήματα με την ευγνωμοσύνη. Το πρώτο, ποιον να ευχαριστήσουμε; ‘Όσοι δεν πιστεύουν στον Θεό σε ποιον ή σε τι θα δείξουν ευγνωμοσύνη; Δεύτερο πρόβλημα, η εξοικείωση, το ότι συνηθίζουμε στις δυσκολίες. Αν και ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιδρά έντονα στις αλλαγές, εξοικειώνεται γρήγορα με τις διάφορες καταστάσεις. Αυτό είναι πλεονέκτημα όταν μας συμβαίνουν συμφορές. Η θλίψη που νιώθει κάποιος όταν βιώνει την εγκατάλειψη ή όταν καθηλωθεί στο αναπηρικό καροτσάκι μετά από ένα ατύχημα υποχωρεί πιο γρήγορα από ό,τι νομίζουμε, χάρη στην ικανότητα της εξοικείωσης. Ο Νταν Τζίλμπερτ την ονομάζει ψυχικό ανοσοποιητικό σύστημα. Δυστυχώς όμως το ψυχικό ανοσοποιητικό σύστημα δεν ενεργοποιείται μόνο στις συμφορές αλλά και στα καλά πράγματα που μας συμβαίνουν: έξι μήνες μετά τον πρώτο αριθμό τον λαχείου η χαρά έχει σχεδόν σβήσει. Το ίδιο με τη γέννηση των παιδιών ή την αγορά ενός νέου σπιτιού. Δεδομένου ότι το 99% των θετικών πτυχών της ζωής μας δεν έχουν εμφανιστεί σήμερα, αλλά είναι δεδομένες καταστάσεις που εξακολουθούν να υπάρχουν εδώ και καιρό, η εξοικείωση τις έχει κάνει αόρατες. Η ευγνωμοσύνη είναι πράγματι μια προσπάθεια να καταπολεμήσουμε αυτό το είδος του εθισμού, έτσι ώστε να αναδείξουμε τα όμορφα πράγματα στη ζωή, Δυστυχώς, έχουμε συνηθίσει και σε αυτή την τακτική της ψυχικής ανύψωσης. Οι άνθρωποι που μετράνε τις ευλογίες τους κάθε βράδυ γίνονται λιγότερο ευτυχισμένοι από τους ανθρώπους που τις μετράνε σπανιότερα. Ένα παράδοξο αποτέλεσμα, το οποίο εξηγείται όμως από την ισοπεδωτική δύναμη της εξοικείωσης.

Αυτά είναι τα μειονεκτήματα της ευγνωμοσύνης που τόσο συχνά εγκωμιάζουμε: το ότι δεν υπάρχει παραλήπτης ευγνωμοσύνης και το ότι παρατηρείται το φαινόμενο της εξοικείωσης. Τώρα τα καλά νέα: η διανοητική αφαίρεση δεν επισύρει αυτά τα μειονεκτήματα. Είναι μια τέτοια απροσδόκητη κίνηση για τον εγκέφαλο που δεν συνηθίζει σε αυτή. Σε αρκετές μελέτες οι Αμερικανοί ερευνητές Νταν Τζίλμπερτ, Τίμοθυ Γουίλσον και οι συνεργάτες τους διαπίστωσαν ότι η διανοητική, ψυχική αφαίρεση αυξάνει την ευτυχία περισσότερο από τη «θετική σκέψη». Οι στωικοί φιλόσοφοι γνώριζαν αυτό το τέχνασμα ήδη πριν από 2.000 χρόνια: αντί να σκεφτόμαστε αυτό που δεν έχουμε, είναι καλύτερα να σκεφτόμαστε πόσο θα μας έλειπαν τα πράγματα που έχουμε αν τα χάναμε.

Ας υποθέσουμε ότι συμμετέχετε στους Ολυμπιακούς Αγώνες ως αθλητές. Είστε σε τέλεια φόρμα και κερδίζετε μετάλλιο. Τι θα σας έκανε πιο ευτυχισμένο: ασημένιο ή χάλκινο; Ασημένιο, βεβαίως, απαντάτε. Ωστόσο, μια επιστημονική μελέτη με νικητές στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992 αποκάλυψε το αντίθετο: οι νικητές ασημένιων μεταλλίων ήταν λιγότερο ευχαριστημένοι από τούς νικητές των χάλκινων. Γιατί; Επειδή όσοι κέρδισαν ασημένια τα συνέκριναν με τα χρυσά, ενώ όσοι κέρδισαν χάλκινα τα συνέκριναν με την απουσία μεταλλίου, με το να μην ανέβαιναν καθόλου στο βάθρο. Με διανοητική αφαίρεση, αυτή η κάπως διεστραμμένη συμπεριφορά θα ανατρεπόταν. Η διανοητική αφαίρεση σημαίνει ότι πάντοτε συγκρίνουμε το μετάλλιο με το «χωρίς μετάλλιο», όπου «μετάλλιο» σημαίνει οτιδήποτε αγαπάμε. «Δεν είμαστε γνώστες της ευτυχίας μας» γράφει ο Πολ Ντόλαν. «Πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τη γνωρίσουμε. Φανταστείτε ότι παίζετε πιάνο, αλλά δεν μπορείτε να το ακούσετε.’Ένα μεγάλο μέρος της ζωής είναι σαν να παίζετε πιάνο χωρίς να το ακούτε». Με τη διανοητική αφαίρεση, θα ξανακούσετε τους ήχους της μουσικής.

Η τέχνη της καλής ζωής
ΡΟΛΦ ΝΤΟΜΠΕΛΛΙ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ

Εικόνα: https://photography.tutsplus.com/tutorials/create-a-surreal-miniature-portrait-post-production–psd-37007

lecturesbureau

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ