Τα τέσσερα αντιθετικά ζεύγη προσωπικότητας σύμφωνα με τη ψυχολογία

Συνήθως οι άνθρωποι εξαιτίας της αλληλεπίδρασης, της μάθησης και της εμπειρίας διαθέτουν αρκετά στοιχεία από πολλούς τύπους προσωπικότητας αλλά είναι καλό να μάθουν ποιο ακριβώς στοιχείο είναι το επικρατέστερο, ποιος είναι δηλαδή ο αληθινός εαυτός τους.

Τα τέσσερα αντιθετικά ζεύγη συμπεριφοράς:

Σύμφωνα λοιπόν με τους ψυχολόγους, κάθε άνθρωπος χαρακτηρίζεται από 4 στοιχεία: Είναι εξωστρεφής ή εσωστρεφής, συναισθηματικός ή διαισθητικός-ενστικτώδης, σκεπτικιστής ή διαισθαντικός, κριτής ή παρατηρητής.

1. Εσωστρέφεια – εξωστρέφεια (Extroverts)

Αν και οι εξωστρεφείς άνθρωποι είναι σχεδόν υπερδιπλάσιοι σε σχέση με τους εσωστρεφείς, δεν κατέχουν πλεονεκτικότερη, σε σχέση με τους εσωστρεφείς, θέση. Απλά και μόνο επιθυμούν διαφορετικά πράγματα και ενεργούν σύμφωνα με αυτά.

Μπορεί να τους λέμε ακοινώνητους ή να τους θεωρούμε μονόχνωτους – πολλές φορές τους χαρακτηρίζουμε με χειρότερα επίθετα, άξεστους, αγενείς, σνομπ, εκκεντρικούς- μόνο και μόνο γιατί η εσωστρέφειά τους μας δυσκολεύει την επικοινωνία μαζί τους και με το ευρύτερο περιβάλλον.

Σε μια συντροφική σχέση, π.χ αν ο ένας σύντροφος προτιμά να βγαίνει συχνά έξω με παρέες και ο άλλος θέλει, τις πιο πολλές φορές, τη «γωνιά» του για να ησυχάσει, αυτές οι διαφορετικές επιθυμίες μπορεί να δημιουργήσουν σύγκρουση, επειδή -στη συντροφική σχέση- οι εξωστρεφείς δεν ταιριάζουν με εσωστρεφείς συντρόφους. Η ιδιοσυγκρασιακή αυτή διαφορά μπορεί να πυροδοτήσει καυγάδες και παράπονα.

Όμως, η αλήθεια είναι ότι οι εσωστρεφείς είναι τόσο απαραίτητοι όσο και οι εξωστρεφείς άνθρωποι. Καθένας έχει τα χαρίσματά του και προσφέρει, από διαφορετική σκοπιά, την οπτική του για τη ζωή.

Χαρακτηριστικά εξωστρεφούς τύπου (Extroverts)

Οι εξωστρεφείς άνθρωποι μιλούν δυνατά και γρήγορα και συνοδεύουν την ομιλία τους με πολλές χειρονομίες. Είναι εκφραστικοί, δε διστάζουν να μοιραστούν τα προβλήματά τους και ό,τι γενικά τους απασχολεί. Είναι ειλικρινείς φιλικοί με τους άλλους και τους κάνουν να νιώθουν άνετα και ζεστά. Συνήθως τους συναντάμε όπου υπάρχουν παρέες, έξω από το σπίτι.
Στην εργασία, τους αρέσει η ομαδική δουλειά και γενικότερα παίρνουν ενέργεια και δύναμη από την επαφή τους με τους άλλους. Η μοναξιά τους στενοχωρεί. Συνήθως ενδιαφέρονται για τους δικούς τους ανθρώπους, τους φίλους και γνωστούς και παίρνουν την πρωτοβουλία να επικοινωνήσουν πρώτοι για να μάθουν νέα τους. Όμως, τείνουν να είναι παρορμητικοί, ενεργούν χωρίς να σκέφτονται, άλλωστε προτάσσουν το συναίσθημα στις ενέργειές τους, και, εκ των υστέρων, το μετανιώνουν, αν έχουν κάνει κάποια γκάφα. Με τα χρόνια, τα λάθη και η εμπειρία μειώνουν την παρορμητικότητά τους και τους προφυλάσσουν από τις γκάφες.

Συμβουλή για τους εξωστρεφείς: Χρειάζεται προσπάθεια για να περιοριστεί η συνεχής ανάγκη για εξωτερίκευση και συνεύρεση με άλλους.

Χαρακτηριστικά εσωστρεφούς τύπου (Introverts)

Όχι πως είναι τελείως ακοινώνητος, ο εσωστρεφής άνθρωπος χαίρεται την παρέα, συνήθως ολιγάριθμη. Οι μεγάλες παρέες δεν τον βοηθούν να ανοίξει κουβέντες και επικοινωνία και γι αυτό δεν τις αντέχει για πολύ χρόνο. Σύντομα θα δραπετεύσει στη μοναξιά του, για να διαβάσει και να ηρεμήσει. Επιφυλακτικός, δεν κάνει εύκολα το πρώτο βήμα για να συναντήσει ανθρώπους ή να προχωρήσει μια νέα σχέση ή να μάθει νέα αυτών που εκτιμά και αγαπά. Αντλεί ενέργεια από τον εαυτό του και όχι από τους άλλους, σχεδόν πάντα ντροπαλός και ολιγόλογος. Οι ενέργειές του είναι συνήθως αποτέλεσμα ώριμης σκέψης, ο παρορμητισμός εδώ δεν έχει θέση. Ακόμη και η ομιλία τους είναι πιο αργή, προσεκτική, ντροπαλή.

Συμβουλή για τους εσωστρεφείς τύπους: Είναι καλό να καταλάβουν ότι χάνουν από τα αγαθά που προσφέρει η εμπειρία και η συναναστροφή με διαφορετικούς ανθρώπους

2. Αίσθηση  –Διαίσθηση

Η Αίσθηση και η Διαίσθηση ανήκουν στις αντιληπτικές λειτουργίες. Πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, πώς επεξεργαζόμαστε και τι συμπεράσματα βγάζουμε από τις χιλιάδες πληροφορίες, που έρχονται από το περιβάλλον, τους άλλους και τις σχέσεις μας; Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε και ερμηνεύουμε όσα συμβαίνουν γύρω μας δίνει επίσης πληροφορίες για το ποιοι και πως είμαστε εμείς.

Αν, παράδειγμα, δεχόμαστε μόνο τις πληροφορίες, που ανήκουν στις πέντε αισθήσεις μας, αν για κάθε τι χρειαζόμαστε «απτές» αποδείξεις, τότε ανήκουμε στους Αισθητικούς τύπους. Αν όμως, οι πληροφορίες για μας αποκτούν και ένα άλλο νόημα, αν το κάθε τι είναι μια νέα πρόκληση για αλλαγή και δράση, αν κοιτάμε το σύνολο των πραγμάτων και όχι τα στοιχεία, που συνθέτουν αυτό το σύνολο, τότε ανήκουμε στους Διαισθητικούς τύπους. Οι Διαισθητικοί συνήθως χρησιμοποιούν πολύ την φαντασία και την ευρηματικότητά τους για να βρουν λύσεις, σε αντίθεση με τους Αισθητικούς, που στηρίζονται στην γνώση, στο ρεαλισμό , την επιστήμη και τη μεθοδολογία.

Χαρακτηριστικά Αισθητικού τύπου (Sensors)

Η σύνεση, η πρακτικότητα και ο ρεαλισμός, η παρατήρηση και η εφαρμογή οδηγιών με κάθε ακρίβεια, χαρακτηρίζουν τον Αισθητικό τύπο χαρακτήρα. Χρησιμοποιεί τις λέξεις με ακρίβεια, μεθοδικός, παρατηρητικός, ζει στο παρόν και αναζητά την χρησιμότητα στο κάθε τι. Η άποψή του για τους Διαισθητικούς είναι- τι άλλο;- απορριπτική, τους θεωρεί ανεύθυνους, επιπόλαιους και απρόσεκτους. αν και «κρυφοβλέπει» τον τρόπο σκέψης και τη φαντασία τους.

Συμβουλή για τους Αισθητικούς τύπους: Εκτός από το αριστερό εγκεφαλικό ημισφαίριο υπάρχει και το δεξί. Δεν θα χάσετε, αν το αξιοποιήσετε!

Χαρακτηριστικά Διαισθητικού τύπου (Intuitives)

Ο Διαισθητικός τύπος βλέπει παντού δυνατότητες και προκλήσεις για νέες λύσεις. Αν και ζει λιγάκι «στα σύννεφα», η δημιουργικότητά του είναι σαν το «αλάτι» της ζωής. Συνήθως είναι γοητευτικοί άνθρωποι, μόνο και μόνο γιατί παρασύρουν τους άλλους στον δικό τους κόσμο, γεμάτο φαντασία, ιδέες και όνειρα. Συνήθως αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τα πρακτικά ζητήματα, σε αντίθεση με τους Αισθητικούς και εξαντλούνται για να μάθουν να αντιμετωπίζουν την πρακτική πλευρά της ζωής.
Οραματίζονται το μέλλον και μερικές φορές χάνουν την επαφή τους με το παρόν.
Οσο για το παρελθόν, δεν το σκέφτονται καθόλου «ό,τι έγινε, έγινε », σε αντίθεση με τους αισθητικούς, που το παρελθόν υπάρχει και επηρεάζει το παρόν τους.
Συμβουλή για τους Διαισθητικούς τύπους: Πού ακριβώς χάθηκε.. η λογική σας;

3. Νόηση  –Συναίσθημα

Η νόηση είναι μια κριτική λειτουργία με αυστηρούς κανόνες. Η απόσταση από τα πρόσωπα, η μη εμπλοκή με τους άλλους, η αιτιολογία και το κοφτό στυλ στις σχέσεις, όπως και η αντικειμενικότητα είναι τα στοιχεία της προσωπικότητας, στην οποία κυριαρχεί η νόηση.
Αντίθετα, η συναισθηματική λειτουργία εστιάζεται στην αρμονία των ανθρώπινων σχέσεων, παρατηρεί τις περιστάσεις, βλέπει τις ανάγκες των άλλων και επηρεάζεται από τα προσωπικά συναισθήματα και την αφοσίωση που νιώθει για τους άλλους. Ενεργεί συγκινησιακά και σκέφτεται αν και πόσο οι αποφάσεις του θα έχουν συνέπειες στη ζωή των ανθρώπων γύρω του. Αν κάποιος είναι αποκλειστικά συναισθηματικός, καταλήγει μπερδεμένος και να μην κάνει ποτέ αυτό που πραγματικά επιθυμεί για τον εαυτό του.

Χαρακτηριστικά νοητικού τύπου προσωπικότητας (Thinkers)

Απρόσωπος και αντικειμενικός, αν ένα θέμα δεν ανταποκρίνεται στη λογική και τον ορθολογισμό απλά… δεν υπάρχει. Δείχνει λίγο τα συναισθήματά του, όμως είναι τόσο βαθιά και σταθερά όσο και του συναισθηματικού τύπου. Αναλυτικό μυαλό, μπορεί εύκολα να αποστασιοποιηθεί συναισθηματικά στο χώρο εργασίας του και να μην πάρει «εν θερμώ» αποφάσεις. Είναι ακλόνητος και απόλυτος στις απόψεις και αποφάσεις του, μιλά, χωρίς περιστροφές, θα πει τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη αλλά, πολλές φορές πολλές φορές φτάνει να συμπεριφέρεται χωρίς λεπτότητα και ευγένεια Θεωρεί ότι οι συναισθηματικοί τύποι είναι μάλλον ανόητοι και .. επιβλαβείς.

Συμβουλή για το νοητικό τύπο: Η συνεργασία και η αποδοχή ενός συναισθηματικού τύπου θα βελτίωνε τη ζωή και τις σχέσεις του.

Χαρακτηριστικά συναισθηματικού τύπου (Feelers)

Τι να πούμε γι αυτόν που ονειρεύεται και αναζητά τα άπιαστα, διότι τα πρακτικά τον κουράζουν. Αν μάλιστα είναι και Διαισθητικός τύπος τότε, οι αποφάσεις του είναι με γνώμονα μόνο την καρδιά του και τίποτε άλλο. Συμπαραστατικός, κάτω από οποιεσδήποτε αντίξοες συνθήκες, η αρμονία και οι ανθρώπινες σχέσεις κυριαρχούν στη ζωή του, τις έχει ανάγκη, σαν το δροσερό νερό. Οι συναισθηματικοί τύποι προσπαθούν, όσο τους είναι δυνατόν, να μην πληγώσουν τους άλλους. Η ευγένεια και η λεπτότητα είναι απαραίτητη στις σχέσεις τους και πολλές φορές κρύβουν την αλήθεια για να μην στενοχωρήσουν τους άλλους.
Και όπως περιμένουμε όλοι, υπάρχουν διαφυλικές διαφορές. Πάνω από τους μισούς άνδρες είναι νοητικοί τύποι και πάνω από τις μισές γυναίκες είναι συναισθηματικοί τύποι.

Συμβουλή για το συναισθηματικό τύπο: Ακούστε και τους ανθρώπους που σκέπτονται διαφορετικά από σας.

4. Κρίση-Αντίληψη

Ο τύπος προσωπικότητας που θα τον χαρακτηρίζαμε Κριτικό είναι αυτός που κατευθύνεται από τη κριτική λειτουργία (Νόηση ή συναίσθημα) Αντίθετα, ο Αντιληπτικός τύπος προσωπικότητας αποφασίζει με βάση του τι αυτός αντιλαμβάνεται, είτε αυτό προέρχεται από τις πέντε αισθήσεις είτε από το συναίσθημα

Χαρακτηριστικά Κριτικού τύπου (Judgers)

Ο κριτικός τύπος προσωπικότητας τακτοποιεί, οριοθετεί και τηρεί τις προθεσμίες για κάθε πρακτικό ζήτημα. Θέλει το σπίτι του τακτοποιημένο, τον ενοχλεί η ανοργανωσιά και η ακαταστασία. Όμως, χάνει ενέργεια, αν τα σχέδια ζωής του δεν πραγματοποιηθούν ή μπλοκαριστούν κάπου και δεν γίνουν έτσι όπως τα είχε οργανώσει. Θεωρεί τα πάντα επείγοντα και του αρέσει η δράση. Η ευελιξία και η προσαρμογή στις συνθήκες και στις ξαφνικές αλλαγές δεν είναι το στοιχείο του και, φυσικά θεωρεί τους αντιληπτικούς τύπους επιπόλαιους και μπερδεμένους.

Συμβουλή για τον Κριτικό τύπο: Χαρίστε στον εαυτό σας μερικές μέρες χωρίς πρόγραμμα και, φυσικά ευχαριστηθείτε το!

Χαρακτηριστικά αντιληπτικού τύπου (Perceivers)

Όλα είναι ανοικτά, όλα είναι ρευστά, η ροή θα μου δείξει τον δρόμο, «θα δούμε» είναι οι κλασσικές θέσεις του αντιληπτικού τύπου. Οι οριστικές αποφάσεις τον ανησυχούν, τείνει να αναβάλλει. Η προσαρμοστική του ικανότητα είναι άριστη, προτιμά να αναβάλλει, πιστεύει ότι υπάρχει αρκετός χρόνος για όλα. Είναι χαλαρός και δουλεύει μόνο αν η συγκεκριμένη δουλειά του αρέσει .

Συμβουλή για τους αντιληπτικούς τύπους: Η οικειότητα με ένα κριτικό τύπο θα βάλει τα πράγματα στη θέση τους, διατηρώντας παράλληλα και την ελαστικότητά σας.

Ίσως τα καλύτερα κομμάτια του εαυτού μας να είναι τα κρυμμένα. Αν τα ανακαλύψουμε, θα μπορέσουμε να τους δώσουμε το δικαίωμα να εκφραστούν και τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να βρούμε νέες πηγές ευχαρίστησης και επικοινωνίας. Και, φυσικά, η ταξινόμηση των στοιχείων σε κατηγορίες δεν βοηθά να αντιληφθούμε κάποιον σε βάθος. Ο καθένας μας έχει τη δική του, προσωπική ιστορία, άρα είναι κι ένας διαφορετικός συνδυασμός στοιχείων προσωπικότητας.

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ” Σύγχρονη Ψυχολογία” Δεκέμβριος 2004

sciencearchives

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ