Ταξίδι στην Κόλαση

[...] Η επιλογή κάποιου να γίνει ψυχολόγος τον αναγκάζει να διανύσει μία συγκεκριμένη διαδρομή και να οξύνει την όραση και την ακοή του, να αναπτύξει ξεχωριστή ευαισθησία. Δεν προσέχει τα πρόδηλα αλλά αυτά που όλοι οι άλλοι δεν βλέπουν, αυτά που διατρέχουν υπόγειες στοές και διαφεύγουν της προσοχής.

Ο ψυχολόγος είναι ικανός να πιάσει έναν ασθενικό ήχο ενώ ολόγυρα γίνεται ορυμαγδός. Αυτό όμως συμβαίνει όταν ο ίδιος έχει την ανάγκη να ακούσει εκείνον τον ανεπαίσθητο ήχο που ακούγεται κυρίως την ώρα των μεγάλων συγκρούσεων με τον έξω μας κόσμο.

Σε μικρή ηλικία, ο έξω κόσμος αντιπροσωπεύεται από την οικογένεια ενώ αργότερα και από τους άλλους. Όταν ακούσουμε τη φωνή της ψυχής μας, που παρά τη μεγάλη φασαρία προσπαθεί να εκφραστεί, τότε καταλαβαίνουμε ότι δεν είμαστε καλά και ζητούμε συμπαράσταση.

Αυτή η υπαρξιακή κατάσταση που μας κάνει να γυρέψουμε βοήθεια, κανονικά χαρακτηρίζει και τον ψυχολόγο. Εάν πάλι ο ψυχολόγος είναι άνθρωπος απολύτως ενσωματωμένος στην κοινωνία, με “καλή δουλειά”, αναγνώριση και επιτυχία, τότε μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι “δεν είναι ψυχολόγος”.

Εάν ο ψυχολόγος δεν είναι ενσωματωμένος, πάει να πει πως οι εσωτερικές του συγκρούσεις είναι τέτοιες που του επιτρέπουν μέσα από τη διαπροσωπική σχέση να αποκρυπτογραφεί, να αντιλαμβάνεται, να ανακαλύπτει τη διαταραχή του άλλου. Ο αποκλεισμός προμηθεύει τον άνθρωπο με έναν εκπληκτικό “μεγεθυντικό φακό” που τον βοηθά να διακρίνει πολλά πράγματα στον άλλο. Αυτό είναι και το βαρύ τίμημα με το οποίο πληρώνει την εμπιστοσύνη που αργότερα εμπνέει στους άλλους. Τι είναι αυτό που κάνει έναν ψυχολόγο να ξεχωρίζει, ποια στοιχεία του προσελκύουν τον άνθρωπο που έχει πρόβλημα; Πρόκειται για την ικανότητα του “αληθινού” ψυχολόγου να ακούει, για την επιδεξιότητα που σφυρηλάτησαν οι πανάρχαιες πληγές και η στενή επαφή του με τα βαθύτερα κομμάτια του εαυτού του. Εδώ πρέπει να ανοίξουμε μία παρένθεση και να θέσουμε το καυτό ερώτημα: “Εάν κατεβούμε στον Κάτω Κόσμο, θα καταφέρουμε να ξανανεβούμε επάνω, να αναδυθούμε από τον εσωτερικό μας κόσμο;”

Σ’ αυτό το επίπεδο χωρούν πολλά θέματα. Το ένα αφορά τη χρήση των ναρκωτικών ουσιών που προκαλούν σπάνιες και πρωτόγνωρες εμπειρίες, οι οποίες πολλές φορές είναι αρνητικές και κατακυριεύουν το άτομο που μ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται έρμαιο του πόνου για πολύ καιρό. Κάτι ανάλογο συμβαίνει όταν αρχίζουμε μία σοβαρή διαδρομή αυτογνωσίας. Δεν μπορούμε να προεξοφλήσουμε για κανέναν ότι θα τα καταφέρει, το μόνο βέβαιο είναι ότι κάποιες διαδρομές προκαλούν τρόμο. Ο ψυχολόγος είναι σε θέση να ανιχνεύσει αυτόν τον τρόμο από τις πρώτες του ενδείξεις. Πολύτιμοι σύμμαχοι προς αυτήν την κατεύθυνση είναι τα όνειρα, με την αποκάλυψη των βάρβαρων, σαδιστικών, αρνητικών στοιχείων που αποτρέπουν την ανάπτυξη της προσωπικότητας.

[..]

Αξίζει τον κόπο να κατεβούμε στην Κόλαση, αφού κρύβει τόσους κινδύνους και τόσο πόνο; Ναι, αξίζει τον κόπο εάν θέλουμε να γνωρίσουμε το βασίλειο της εσωτερικότητας και την έννοια του πόνου. Χρειάζεται μεγάλο θάρρος για να φέρουμε σε πέρας μία τέτοια διαδρομή, διότι τίποτε δεν εγγυάται την επιστροφή μας.

Το ίδιο μήνυμα συναντάμε στα κείμενα της κορυφαίας ιταλικής λογοτεχνίας. Στις τρεις ποιητικές ενότητες του Δάντη, ο επίλογος καταλήγει με τη λέξη “άστρα”, υπονοώντας το φως που συναντά στο τέλος. Ο ψυχολόγος, κυρίως αυτός, πρέπει να πετύχει σ’ αυτήν την αποστολή: να κατέβει στην κόλαση και να ξανανέβει. Μόνο έτσι θα είναι σε θέση να βοηθά τους άλλους. Το ταξίδι στην Κόλαση μας φανερώνει τον άγνωστο εσωτερικό κόσμο που, αν τον αντιμετωπίσουμε μία φορά, μετά θα τον έχουμε πολύτιμο σύμμαχο. Εάν δεν νιώσουμε τι σημαίνει “κόλαση”, τι είναι η “φουρτούνα”, δεν θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε αυτούς που υποφέρουν. Ο ψυχικός πόνος μάς χαρίζει καινούριους φακούς για να βλέπουμε καλύτερα τα δεινά του κόσμου, άρα δεν έχει μόνον αρνητικές πλευρές. Αυτός χαρίζει τη συνειδητοποίηση, υπό τον όρο να τον ζήσουμε μέχρι τέλους και να συλλάβουμε το νόημά του.

Aldo Carotenuto, “Η Ψυχή της Γυναίκας”, Εκδ. ίταμος (Απόσπασμα από το κεφάλαιο “Ταξίδι στην Κόλαση”)

Πίνακας:  René Magritte, “The Therapist”

to23ogramma

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ