Ατομικό καταφύγιο

Εγώ δεν μπορώ να διώξω τη χούντα με χαπάκια, ούτε να αλλάξω τη δουλειά σου, ούτε να γράψω τα βιβλία σου. Είπε κάποτε, χαϊδεύοντας τις λέξεις με τα χείλη, ο ντόκτορ Κάρν, οικογενειακός γιατρός στο Δυτικό Λονδίνο, Αγγλοεβραίος και σοφός, που έκανε αλάνθαστη διάγνωση από τα πέντε μέτρα και, όχι σπάνια, μόλις άκουγε τη φωνή μου στο τηλέφωνο. Η καρδιά δεν πονάει στην καρδιά. Κι αν ήταν να υπογράψω για να σε στείλω στον στρατό, θα το έκανα χωρίς κανένα δισταγμό. Όμως να μη γυρίσεις στο γραφείο, πάρε τη γυναίκα σου και αγόρασε ένα μπουκάλι κρασί. Κι αν πρέπει να σκέφτεσαι, σκέψου τα επόμενα δέκα χρόνια κι όχι τα προηγούμενα. 

Όταν τον κοίταξα βουβός κι αμήχανος, χαμογέλασε με κάτι σαν την αναιμική συμπάθεια του δυνατού προς τον αδύναμο. Πες ότι βρίσκεσαι στο σπίτι σου, συνέχισε, και στον επάνω όροφο έχεις ξεχάσει τη βρύση ανοιχτή. Κάποτε θα ξεχειλίσει η μπανιέρα, θα τρέξει κάτω το νερό και θα ποτίσουν τα σανίδια. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει σε ποιο σημείο ακριβώς θα βγει ο λεκές στο ταβάνι. Ο λεκές από άγχος και κατάθλιψη που άλλοτε είναι πόνος στο στήθος, στο στομάχι, στην κοιλιά, οπουδήποτε, κι άλλοτε κάποια φοβία. 

Κάποια φοβία, είπε ο ακλόνητα πιστός σε μια πατρίδα που δεν γνώρισε. Ένας πρωτόγνωρος κι εκρηκτικός, ένας θανάσιμος και αδικαιολόγητος φόβος. Φόβος που δεν έχει αιτία ορατή, τουλάχιστον κατά τη γνώμη των περισσοτέρων. Όπως ο φόβος του ανοιχτού χώρου, ο φόβος του κλειστού χώρου, ο φόβος κάποιου ζώου ή εντόμου, ο φόβος του θανάτου. Ο φόβος που εκπορθεί τα κάστρα σου σαν αχυροκαλύβες, ο φόβος μετουσιωμένος στο ανώτατο του όριο, εκεί που χάνονται τα ίχνη του και παραμένει μόνος κι άρχοντας ακέραιος και ανεξιχνίαστος.  

Το θύμα ονομάζεται φοβικός, αυτός που αδυνατεί να αντιμετωπίσει το αντικείμενο του φόβου του. Αυτός που είναι υποχρεωμένος να το αποφεύγει συνεχώς έως ότου κάποτε ίσως να μην υπάρχει η δυνατότητα της υποχώρησης. Αυτός που, ταυτόχρονα, υφίσταται την ειρωνεία και τον οίκτο όσων δεν είχαν στη ζωή τους παρόμοια εμπειρία και θεωρούν γελοίο να τρέμει κανείς μπροστά σ' ένα σκυλί ή ένα σκυλάκι, μπροστά σε μια αράχνη, μπροστά στο τίποτα. 

Ο φόβος  του ύψους λέγεται και ακροφοβία. Τον διαπιστώνεις όταν κάποτε βγεις στο μπαλκόνι, έστω στον πρώτο όροφο, και έχεις την ατυχία να πανικοβληθείς με τη σκέψη ότι θα πέσεις. Με την αίσθηση ότι κάποιο αόρατο χέρι σε σπρώχνει να πέσεις. Αποχωρείς, λοιπόν, στα γρήγορα. Καταφεύγεις στο σαλόνι, κλείνοντας την πόρτα, κι αργότερα στο δωμάτιο του βάθους. Εκεί αισθάνεσαι για ένα διάστημα ασφαλής. Αρκεί να μην σου μπει στο μυαλό η ιδέα ότι από το δωμάτιο μπορεί να πας στο σαλόνι κι από κει στο μπαλκόνι κι από το μπαλκόνι να πέσεις κάτω. Ακούγεται αστείο; Έτσι σου φαίνεται κι εσένα ενώ γυρίζει το κεφάλι σου και λυγίζουν τα γόνατά σου. Θέλεις να αποσυρθείς στα ενδότερα, αν ενδότερα υπάρχουν. Στην αποθηκούλα; Αργότερα μπορεί να ζητήσεις να σε δέσουν για μην σκέφτεσαι διαρκώς ότι θα βγεις στο σαλόνι, στο μπαλκόνι και τα λοιπά. Για να μη φοβάσαι διαρκώς. 

Το πλάσμα που ονομάζεται και πολιτισμένος άνθρωπος στην εποχή μας βασανίζεται από αναρίθμητους φόβους και φοβίες. Και όσο πιο πολλά έχει,τόσο πιο τρομοκρατημένο είναι. Αν το λεγόμενο κατά κεφαλήν εισόδημα αυξάνεται με κάποιου είδους αριθμητική πρόοδο, οι κατά κεφαλήν φόβοι και φοβίες αυξάνονται με γεωμετρική. Ταυτόχρονα, θεωρεί ότι είναι μάλλον αδικημένο. Γιατί ο κοντινός ή ο μακρινός του γείτονας κατέχει αυτό ή εκείνο. Ταυτόχρονα, κάνει πολλά και διάφορα στους άλλους και στον εαυτό του για να αποκτήσει όσα μετά φοβάται μην του πάρουν, μην κάτι του συμβεί και τα χάσει. 

Το ίδιο αυτό το πλάσμα ορίζει τι είναι φόβος, δηλαδή εύλογο, και τι φοβία, δηλαδή παράλογο. Τα όρια γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτα καθώς ο φόβος του ενός είναι η φοβία του άλλου και αντίστροφα, ενώ ένας τρίτος μπορεί και να περιφρονεί λιγάκι τους δυο πρώτους αφού οι δικοί του φόβοι και φοβίες τους φαίνονται τελείως διαφορετικοί. Πίσω από συχνά οικείες αλλά πάντοτε μυστηριώδεις και κάποτε εξωτικές ονομασίες όπως Μουρουρόα ή Κοζλοντούι, αγοραφοβία ή κλειστοφοβία, Αλβανική μαφία, έιντς, άνθρωποι της νύχτας, αναρχικοί και τρομοκράτες και το δελτίο ειδήσεων των οκτώ και μισή.  

Μέσα σ' αυτόν τον αχταρμά, ψάχνουν απεγνωσμένα όλοι, μόνοι τους βέβαια και ένας ένας, κάποια διέξοδο και κάποια σωτηρία. Κάτι σαν το δυνατό χέρι του πατέρα τη νύχτα ή την κουβέρτα πάνω από τα μάτια που κρατάει σε απόσταση τους εφιάλτες. Άλλοι καταφεύγουν στο τσιγάρο, το φαγητό και το ποτό, άλλοι στη θρησκεία, τα ναρκωτικά ή την τρέλα, άλλοι στην προσδοκία των εξωγήινων. Πολλοί ονειρεύονται την παιδική τους ηλικία, κάποιο νησί, κάποιο βουνό, κάποιο χωριό. Εκεί που τα πράγματα θα είναι και πάλι ξεκάθαρα και ακλόνητα όπως τα παλιά τα χρόνια   που εξωραϊζει η νοσταλγία ή σκηνοθετεί η φαντασία τους.  

Αλλά ο φόβος σε όλες του τις παραλλαγές είναι ρευστός και πτητικός και υπερβαίνει σύνορα και προμαχώνες. Ακόμη κι αυτοί που ελέγχουν τον φόβο, αυτοί που τον διανέμουν σε κομψές συσκευασίες, μολύνονται αναπόφευκτα. ίσως χειρότερα από τους άλλους. Γιαυτό και ψάχνουν και κατασκευάζουν καταφύγια. Για να προστατευθούν από τη διάσπαση του ατόμου. Συνήθως μεταφορικά και μερικές φορές κυριολεκτικά. Παράδειγμα αποτελούν οι παντοδύναμοι ηγέτες ή, ως λαός, οι Ελβετοί που συγκεντρώνουν σε άοσμους λογαριασμούς βρώμικο χρήμα απ' όλο τον κόσμο. Εκτός από υπόγεια θησαυροφυλάκια, χτίζουν μαζί με κάθε σπίτι και το αντίστοιχο ατομικό καταφύγιο. Πράγμα μάλλον δύσκολο για τους Ινδούς ή τους Κενυάτες.

 

Υποπτεύομαι ότι κατά βάθος πρόκειται για την ίδια παλιά ιστορία με την αποθήκη, το δωμάτιο, το σαλόνι και το μπαλκόνι. Για τη μπανιέρα που έχει γεμίσει από καιρό και το μπάλωμα βγήκε στο μυαλό των φοβικών. Αφού όμως αυτοί που συσσώρευσαν τον πλούτο των άλλων και κάποιου είδους γνώση, κρίνουν ότι αυτό αποτελεί λύση, ποιος είμαι εγώ για να το αμφισβητήσω. Αφού αυτοί που παράγουν και εμπορεύονται όσα μετά φοβούνται, κρίνουν ότι βρήκαν την πολυπόθητη διέξοδο, κάτι θα ξέρουν.

 

Πρέπει η σκέψη μας να είναι θετική. Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. Πρέπει να εκτιμούμε την ιδιωτική πρωτοβουλία, ακόμη κι όταν είναι κρατική. Πρέπει ιδιαίτερα να σεβόμαστε τους άρχοντες. Ίσως αυτοί να λογαριάζουν ότι τα ατομικά καταφύγια αποτελούν μια θαυμάσια ευκαιρία κέρδους για τη βιομηχανία. Ίσως να λογαριάζουν σαν πρόσθετο έσοδο το υπερθέαμα στις οθόνες από τη μεγαλειώδη έκρηξη ενός πυραύλου μέσα σε μια κατοικημένη πόλη. Ίσως να λογαριάζουν και πόσες διαφημίσεις θα μπορούσαν με την ευκαιρία αυτή να προβληθούν. Χίλιων ειδών λογαριασμούς κάνουν στους υπολογιστές οι επιφανείς και τα επιτελεία τους. Γιατί είναι υποχρεωμένοι να εξετάζουν κάθε ενδεχόμενο, κάθε ευκαιρία και κάθε κίνδυνο, ιδίως εκείνους που προκαλούν οι ίδιοι.

 

Ομολογώ, ως νομοταγής πολίτης και ταπεινός υπήκοος, πως με έχει συγκινήσει η ανησυχία των μακρινών και πλούσιων αδελφών μου. Αναλογίζομαι τους προέδρους και πρωθυπουργούς που, αφού εκφωνήσουν πανηγυρικούς λόγους, με όλη τη μεγαλοπρέπεια τους αξιώματός τους, τρίζουν με αγωνία τα δόντια τη νύχτα λες και είναι σαν κι εμάς, τα πάνδεινα υποφέρουν για τους άλλους. Και συμπεραίνω αβίαστα ότι κάτι πρέπει κι εγώ να κάνω. Κι όπως θα προτιμούσα να μην επιβιώσω ούτε δευτερόλεπτο όταν οι δείχτες του περίφημου ρολογιού - φανταστικού ή πραγματικού δεν έχει σημασία - συναντηθούν στις δώδεκα η ώρα, είμαι πρόθυμος να προσφέρω μια ρομαντική αλλά και πρακτική διέξοδο σε κάποιον από τους διάσημους ηγέτες, πολιτικό, στρατιωτικό ή βιομήχανο.

 

Το ακριβές σημείο της σωτηρίας βρίσκεται στην αρχαία Άφυτι της Χαλκιδικής. Το ειδυλλιακό αυτό χωριό, χτισμένο από πελεκημένη πέτρα δίπλα σε ερείπεια από ναούς και τείχη, διατηρεί το άσπρο του, το κόκκινο και το γαλάζιο του ακέραιο χιλιάδες χρόνια τώρα. Ακέραιους διατηρεί και τους ανθρώπους του, τη γη και το ψωμί του.

 

Το μικρό μας σπίτι δεν μπορεί βέβαια να αποτελέσει καταφύγιο. Αν γλυτώσει από το ωστικό κύμα, θα καεί από το θερμικό, κι αν αποφύγει το  θερμικό, θα το τυλίξει η ραδιενέργεια, θα το σκεπάσει ο πυρηνικός χειμώνας. Για να μην αναφέρουμε τον χημικό ή τον βιολογικό πόλεμο. Η λύση όμως υπάρχει.

 

Το ατομικό καταφύγιο που κατασκεύασα στην αυλή του, στις προδιαγραφές των υψηλών προσώπων, είναι από σιδηροπαγές κονίαμα. Απρόσβλητο γύρω-γύρω κι από πάνω, αν δεν σηκώσεις το καπάκι, επιτρέπει τη διαφυγή προς το έδαφος. Εκεί η ραδιερνέργεια και κάθε άλλο κακό είνα αδύνατον να εισχωρήσει. Έτσι οι βιπς δεν θα χρειαστεί ούτε να αλλάξουν τις ακριβές συνήθειες τους. Θα εισπνέουν αρωματικό μεθάνιο, θα τρέφονται με απαράμιλλο φαστ φουντ και θα τηρούν όλες τις άλλες ευγενικές τους παραδόσεις. Εγγυώμαι προσωπικά ότι κανένας αχόρταγος δεν θα τους ενοχλήσει. Έως ότου, σε διακόσια ή τριακόσια χρόνια το πολύ, το περιβάλλον θα είναι  και πάλι έτοιμο να τους στρώσει το κόκκινο χαλί.

 

Από τα τυποποιημένα και ανούσια καταφύγια, παρακαλώ λοιπόν να προτιμήσουν το δικό μου. Καταχωρώ την ακριβή διεύθυνση και με χαρά πληροφορώ τους αρμοδίους ότι ο βόθρος του σπιτιού μας, ο εξοπλισμός και τα εφόδιά του θα βρίσκονται την κρίσιμη στιγμή στην απόλυτη διάθεσή τους, ελάχιστα μέτρα πιο εκεί από τα πτώματά μας.

enchantedseconds

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ