Μη λεκτική επικοινωνία

Η γλώσσα του σώματος ή η μη λεκτική επικοινωνία είναι σημαντική στην καθημερινή μας ζωή, καθώς βοηθά στην αποκωδικοποίηση συναισθημάτων, στάσεων και απόψεων τόσο στο οικογενειακό περιβάλλον ή στο χώρο εργασίας –ιδιαίτερα σε επαγγέλματα που έχουν να κάνουν με συνεντεύξεις, πωλήσεις, διαφημίσεις, πολιτική και εκπαίδευση- όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό χώρο. Ο κλάδος της ψυχολογίας, επίσης, και ιδιαίτερα η συμβουλευτική διαδικασία λαμβάνει πολύ σοβαρά τα μη λεκτικά μηνύματα, καθώς η ψυχοθεραπευτική σχέση περιλαμβάνει το σύνολο των συναισθημάτων και των πεποιθήσεων που έχουν ο θεραπευτής για το θεραπευόμενο και αντιστρόφως, όπως και τον τρόπο έκφρασης και ανταλλαγής των συναισθημάτων και των πεποιθήσεων αυτών.

Ποιοι είναι όμως οι τρόποι έκφρασης της;

Η γλώσσα του σώματος εκφράζεται μέσω του προσώπου, του βλέμματος, τις χειρονομίες, τις στάσεις και τις κινήσεις του σώματος, τη σωματική επαφή, αλλά ακόμα και μέσω του τρόπου που μιλάμε. Στο πρόσωπο μας διαγράφονται η χαρά, η έκπληξη, ο φόβος, ο θυμός, η θλίψη, η αηδία και το ενδιαφέρον. Η οπτική επαφή, μάλιστα, παίζει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία μιας σχέσης, καθώς με το βλέμμα ξεκινούν όλες οι επαφές. Το πόσο συχνά κοιτάζουμε κάποιον και για πόση διάρκεια είναι από τα κυριότερα χαρακτηριστικά. Γενικά, το πόσο συχνά ανταλλάσσουμε βλέμματα με κάποιο πρόσωπο, αποκαλύπτει θετικά συναισθήματα, ενώ η προσπάθεια αποφυγής του βλέμματος αποκαλύπτει αρνητικά συναισθήματα. Άλλα χαρακτηριστικά είναι η διαστολή της κόρης των ματιών, καθώς και η κατεύθυνση που στρέφεται το βλέμμα όταν διακόπτεται η οπτική επαφή. Θα μπορούσαμε να καταλάβουμε από τον τρόπο που κοιτάζει κάποιος κάποια χαρακηριστικά για τον εαυτό του; Λέγεται, πως εκείνοι που τείνουν να στρέφουν το βλέμμα τους δεξιά είναι άνθρωποι του «λόγου» όπως συγγραφείς, ενώ εκείνοι που στρέφουν αριστερά είναι άνθρωποι του «χώρου» όπως αρχιτέκτονες και καλλιτέχνες.

Επίσης, ο τρόπος που καθόμαστε, αγγίζουμε και περπατάμε δημιουργούν χιλιάδες μηνύματα και εκφράζουν συναισθήματα. Στις κινήσεις του σώματος μας φαίνεται και ο βαθμός έλξης, συμπάθειας ή αντιπάθειας. Για παράδειγμα, όταν έχουμε για κάποιον θετικά συναισθήματα, τείνουμε να γέρνουμε το σώμα μας προς το μέρος του. Επίσης, άνθρωποι που προβάλλουν αυτοπεποίθηση υιοθετούν μια αυστηρή όρθια στάση, ενώ άτομα με υψηλό κύρος έχουν χαλαρή και άνετη στάση. Άτομα φοβισμένα ή ντροπαλά τείνουν να χαμηλώνουν το κεφάλι, τους ώμους και όλο το σώμα προς το έδαφος με μάζεμα των άκρων κοντά στον κορμό σε μια στάση υποταγής. Επιπλέον, ο τρόπος που μιλάμε είναι σημαντικός και περιλαμβάνει τους διάφορους ήχους, εκτός των λέξεων, τα χαρακτηριστικά της φωνής, όπως ένταση, συχνότητα, έμφαση, τόνος και ταχύτητα ομιλίας, καθώς και τις παύσεις και τα σιωπηλά διαστήματα. Αντανακλά συναισθήματα και στάσεις σε συνδυασμό με τις κινήσεις του βλέμματος και του σώματος και παράλληλα ρυθμίζει τη ροή του λόγου μεταξύ ομιλητή και ακροατή. Φυσικά, πολλά μη λεκτικά μηνύματα παράγονται και από την ενδυμασία ή την εμφάνιση μας αλλά και την διακόσμηση των προσωπικών μας χώρων.

Γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τη γλώσσα του σώματος;

Διότι μαθαίνοντας τη σημασία της κίνησης του σώματός μας, μαθαίνουμε να την προσέχουμε τόσο σε εμάς τους ίδιους, όσο και στους ανθρώπους γύρω μας. Παρακολουθώντας τις κινήσεις και γνωρίζοντας την ερμηνεία τους μπορούμε να βελτιώσουμε την αυτογνωσία, την αυτοεκτίμηση και την προσωπική αυτονομία μας. Μπορούμε να κατανοούμε πιο εύκολα τους δεσμούς μεταξύ σκέψης, συναισθημάτων και συμπεριφοράς, διότι με την γνώση της γλώσσας του σώματος μεγιστοποιούνται οι πηγές επικοινωνίας. Κατανοούμε την επίδραση του εαυτού μας στους άλλους, συσχετίζουμε την εσωτερική με την εξωτερική πραγματικότητα, και γίνονται αντιληπτές συναισθηματικές, νοητικές ή φυσικές αλλαγές.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ατομικές διαφορές, δηλαδή, την μοναδικότητα μας ως άνθρωποι στη συμπεριφορά και στην έκφραση μας, αλλά συγχρόνως και τις πολιτισμικές διαφορές με τους διαφορετικούς κοινωνικούς κανόνες έκφρασης που θέτει κάθε κοινωνία.

Βιβλιογραφία

• Γεώργας, Δ. (1995). Κοινωνική Ψυχολογία, Τόμος Α΄. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
• Gordon, W.R. (2000). Η γλώσσα του σώματος με τη μέθοδο της αυτοδιδασκαλίας. Αθήνα: Καστανιώτης
• Παπαδάκη-Μιχαηλίδη, Ε. (1998). Η σιωπηλή γλώσσα των συναισθημάτων. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
• Πιανός, Χ.Κ. (2009). Συμβουλευτικός θεραπευτικός διάλογος, θεωρία και πράξη. Αθήνα: Έλλην.
• Satir, V. (1989). Πλάθοντας ανθρώπους. Αθήνα: Κέδρος. (μετάφραση Στυλιανούδη Λ).

Εισαγωγική Φωτογραφία

• Body Language, by Caroline

psychologein

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ