Ο Ορφέας και η θρησκευτική μεταρρύθμιση

Οι βασικές εγγενείς λειτουργίες της ανθρώπινης νοημοσύνης, όπως η παραγωγική σκέψη (που από το όλο παράγει τα μέρη) και η επαγωγική σκέψη (που από τα μέρη ανάγεται στο όλο) εμφανίζονται με την αρχή της ενσυνείδητης σκέψης. Στην προσπάθειά του να εξηγήσει το περιβάλλον του ο άνθρωπος γρήγορα οδηγήθηκε (πολύ πριν την παλαιολιθική εποχή) στην αντίληψη ότι από Μία Αρχική Ενότητα, Κάποιο Κοσμικό Ον, δημιουργήθηκαν όλα αυτά που δεν βλέπουμε (δυνάμεις, ψυχές...) και όλα όσα βλέπουμε (φυσικά όντα και φυσικά φαινόμενα.

Αυτή η αντίληψη συνδέθηκε ουσιαστικά, συμβολικά, και πρακτικά με την θυσία. Είναι ηκοσμική θυσία που παράγει τα πάντα.

Από την άλλη μεριά ο άνθρωπος, εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, για να επιβιώσει αναγκάστηκε, κοντά στην συλλογή καρπών και ριζών, να χρησιμοποιήσει και κρέας, που στην αρχή άρπαζε από άλλα σαρκοφάγα ζώα, ενώ αργότερα άρχισε κι ο ίδιος να κυνηγά. Ο φόνος ενός ζώου, ακόμα και για τον πρωτόγονο άνθρωπο, δεν ήταν μόνο μια πράξη ζωής, που χάριζε ζωή με την κατανάλωση κρέατος, ήταν και μια πράξη που δημιουργούσε ενοχές (για την ζωή που αφαιρείται).

Έτσι, εδώ και χιλιάδες χρόνια, ο φόνος των ζώων μετατράπηκε στην σκέψη και στην πρακτική ζωή των ανθρώπων σε (αναγκαστική) θυσία. Αφιερώνοντας το ζώο σε υπερκόσμιες δυνάμεις ο άνθρωπος μπορούσε να καταναλώσει το ζώο χωρίς ενοχές.

Εξ' αρχής λοιπόν στην ανθρώπινη σκέψη η θυσία, κοσμική ή απλή θυσία έχει και θετικό περιεχόμενο (προσφορά ζώου) και αρνητικό περιεχόμενο (αφαίρεση ζωής). Από εδώ πηγάζει η έννοια του προπατορικού αμαρτήματος.

Όλες αυτές οι αντιλήψεις αναπτύσσονται στην παλαιολιθική εποχή (εδώ και 30.000 χρόνια) και το Κοσμικό Ον συνδέεται συμβολικά και πρακτικά με διάφορα ζώα. Στην διάρκεια της νεολιθικής εποχής (εδώ και 10.000 χρόνια) που συνδέεται με την γεωργοκτηνοτροφική επανάσταση και την εγκατάσταση του ανθρώπου σε μόνιμους οικισμούς, συμβαίνει μια σημαντική θρησκευτική μεταβολή (εξ' αιτίας και των νέων συνθηκών ζωής). Οι Ουράνιες Θεότητες (το Άνωθεν Υπερκόσμιο, το Άγνωστο, ο Άνω Ουρανός, κλπ.) παραχωρούν την θέση τους σε πιο συγκεκριμένες όψεις του Θείου που συνδέονται ακριβώς μ την γενεσιουργό και γονιμοποιό δύναμη του Θεού: εμφανίζονται οι Γονιμοποιοί Θεοί. Στα πλαίσια του πολυθεϊστικού συστήματος οι παλιές αντιλήψεις συνυπάρχουν με νεότερες αντιλήψεις χωρίς πρόβλημα. Στην ιστορική εποχή τα πράγματα θα αλλάξουν.

Από την άλλη μεριά οι άνθρωποι που αρχίζουν στην μέση νεολιθική εποχή να εξημερώνουν και να εκτρέφουν τα ζώα, εντυπωσιάστηκαν από την μεγάλη και την γονιμοποιό δύναμη τουταύρου και είδαν σε αυτό το ζώο ένα σύμβολο του γενεσιουργού θεού. Έτσι ο "θεός" ταυτίστηκε με τον ταύρο και τελετουργικά η κοσμική θυσία ταυτίστηκε με την θυσία του ταύρου.

Η Λατρεία Γονιμοποιών Θεών είναι παγκόσμιο φαινόμενο (στον τότε γνωστό κόσμο) όπου εκτρέφονταν βοοειδή, κι επικράτησε στην ύστερη νεολιθική εποχή, εδώ και 5.000 χρόνια. Το θρησκευτικό αυτό φαινόμενο μελετήθηκε διεξοδικά από τον Eliade ("Πραγματεία πάνω στην ιστορία των θρησκειών", κεφ 2, 27). Στα πλαίσια αυτών των λατρειών δημιουργήθηκε ηΛατρεία του Διονύσου (αν και θα λάβει αυτό το όνομα χιλιετηρίδες μετά). Ήδη στην Μινωικη Κρήτη είναι διαμορφωμένη η Λατρεία του Ζαγρέα, με συγκεκριμένο ιερό μύθο και τελετουργικές και ιερές πράξεις.

Όλες αυτές οι λατρείες έχουν κοινή καταγωγή και κοινό ιδεολογικό υπόβαθρο και λίγο πολύ μοιάζουν. Έτσι  αυτοί που λατρεύουν τον θεό ταύρο δεν είναι δύσκολο να αναγνωρίσουν τον θεό τους σε άλλες παρόμοιες λατρείες. Με αυτή την έννοια, για παράδειγμα, ο Βάαλ της παλαιοανατολικής θρησκείας, έχει παρόμοια χαρακτηριστικά και λατρεία με τον αιγυπτιακόΜιν (Άμμωνα), τον κρητικό Δία (κι αργότερα τον Ζαγρέα) κι αργότερα τον Διόνυσο.

Γίνεται κατανοητό ότι εδώ έχουμε μια θρησκευτική αντίληψη που επικρατεί παγκόσμια, κι όχι μια εξωτερική μετάδοση κάποιας θρησκείας από τόπο σε τόπο, ή επηρεασμό ενός λαού από άλλον. Ο Ελληνικός Διόνυσος είναι ελληνικός θεός που πηγάζει από την παγκόσμια θρησκευτική αντίληψη. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά αυτής της λατρείας είναι πολύ απλά κι εκφράζουν τον νεολιθικό άνθρωπο. Ο Θεός είναι ο Δημιουργός, η Γενεσιουργός και Γονιμοποιός Δύναμη του κόσμου (αόρατου και ορατού). Ο άνθρωπος γεννιέται από την ίδια την ουσία του θεού. Η δημιουργία εκλαμβάνεται σαν κοσμική θυσία και αναπαριστάνεται τελετουργικά με την θυσία του ταύρου. Με την συμμετοχή στην λατρεία και την μετάληψη του αίματος και του σώματος του ταύρου (Ωμοφαγία) ο άνθρωπος συμμετέχει στηνουσία του θεού, στην γενεσιουργό πράξη του, κι ενώνεται μαζί Του στο φυσικό πεδίο κερδίζοντας έτσι την λύτρωση.

Η Λατρεία του Διονύσου (με όλα τα χαρακτηριστικά που περιγράψαμε πιο πάνω) υπάρχει ήδη στην εποχή του Ορφέα. Η θυσία θα διατηρηθεί και στους επόμενους αιώνες αλλά η Ωμοφαγία στο τέλος θα διατηρηθεί μόνο σε ορισμένους θιάσους. Στην Κλασσική Αθήνα η Ωμοφαγία θα αντικατασταθεί με την μετάληψη του οίνου (και του κισσού σε κάποια μέρη).

Από αυτή την πανάρχαια λατρευτική πράξη της θείας μετάληψης θα προέλθει, σαν ουσία και σαν περιεχόμενο και η θεία κοινωνία, η μετάληψη του αίματος και του σώματος του Χριστού (όσο κι αν οι χριστιανοί δεν θέλουν να ακούσουν ότι από πανάρχαια μυστήριακαι την Ωμοφαγία προέρχεται το δικό τους μυστήριο της θείας μετάληψης). Δυστυχώς η ιστορία δείχνει άλλα, όσο κι αν αρνιόμαστε την αλήθεια δεν πείθουμε κανένα.

...

Τελικά αφού η Λατρεία του Διονύσου είναι ήδη διαμορφωμένη στην εποχή του Ορφέα, τότετι στο καλό δίδαξε ο Ορφέας; Σε τι συνίσταται η ορφική μεταρρύθμιση; Ποια είναι η ουσία της και το περιεχόμενό της και τα πεδία εφαρμογής της;

Ο Ορφέας αντιλαμβάνεται τον Θεό που δημιουργεί τους κόσμους όχι σαν κάτι εξωτερικό και την δημιουργία σαν κάτι που έγινε στο μακρινό παρελθόν, αλλά σαν μια Εσωτερική Πραγματικότητα, σαν το Άπειρο και Ανεξιχνίαστο Βάθος της Συνείδησης, από το Οποίο προέρχονται όλα τα όντα κι οι κόσμοι κι ο άνθρωπος. Νοιώθει έτσι σε Άμεση Σχέση με τον Θεό, που Γεννά, Υποστηρίζει και Καθοδηγεί τα όντα και τον καθένα ξεχωριστά στην ύπαρξη. Ο Θεός Είναι ο Αληθινός Πατέρας (ή Μητέρα, σαν Φύση) του Όντος, το Υποστήριγμα και ο Πνευματικός Ορίζοντάς του.

Έτσι, ο Ορφέας μεταφέροντας την δημιουργία από το εξωτερικό επίπεδο που συλλαμβάνουμε διανοητικά στο εσωτερικό βίωμα της σχέσης με μια Ανώτερη Κατάσταση της ανθρώπινης συνείδησης, μετατόπισε το ενδιαφέρον από την εξωτερική πραγματικότητα στηνεσωτερική πραγματικότητα του ανθρώπου. Ενώ οι Μεγάλοι Έλληνες Ποιητές - ο Όμηρος κι ο Ησίοδος - μιλούσαν για τους θεούς και θεμελίωσαν την θεογονία και την δημιουργία σαν θεωρία, ο Ορφέας θεμελιώνει την ψυχογονία και την ανθρωπογονία. Ο Ορφέας μεταφέροντας τον μύθο του Θεού και την ιερή θυσία που δημιουργεί τον κόσμο στο ανθρώπινο πεδίο ερμηνεύει ψυχολογικά κι ανθρωπολογικά την δημιουργία και την εξέλιξη.

Το σημαντικότερο όμως που έκανε αυτός ο Μεγάλος Μύστης της Αλήθειας και της Ανθρωπότητας είναι ότι δεν αρκέστηκε να ερμηνεύσει εσωτερικά τον Μύθο του Θεού (τουΖαγρέα) προχωρά παραπέρα διευκρινίζοντας πως ο άνθρωπος που γεννιέται από την διάσπαση της Ενότητας του Όντος μπορεί εσωτερικά, με πνευματικά μέσα, να ξαναυψωθεί από την πολλαπλότητα της ατομικής συνείδησης και την ανθρώπινη κατάσταση στην Θεία Ενότητα, στο Ένα. Και για να το κάνει αυτό πρέπει να λύσει τα δεσμά που δένουν την ψυχή στο σώμα. Η Οδός  δεν είναι η εξωτερική λατρεία και τελετουργία αλλά οεσωτερικός καθαρμός της ψυχής, η αποχή από τα πάθη, η περισυλλογή, και το μυστικό βύθισμα στην Ενότητα του Όντος, του Θεού.

Βέβαια, ο Ορφέας δεν ήθελε να αντικαταστήσει την εξωτερική λατρεία με την εσωτερική ενατένιση του Όντος, αλλά έδειχνε τον δρόμο σε όσους ήθελαν, σε όποιον ήθελε, πέρα από την απλή λατρεία να διερευνήσει την Απεραντοσύνη της Συνείδησης, να ανυψωθεί πέρα από τα όρια της φύσης, στην Απεραντοσύνη του Αληθινού Όντος, και να ξαναγίνει αυτό που είναι πραγματικά (και το λησμόνησε) δηλαδή Θεότητα.

Η Οδός του Ορφέα λειτούργησε συμπληρωματικά της Διονυσιακής Λατρείας, δίνοντας έναεσωτερικό βάθος στην Διονυσιακή Λατρεία και μια άχρονη μεταφυσική προοπτική. Ο Ορφισμός είναι το πλήρες άνθισμα της Διονυσιακής Λατρείας που από απλή εξωτερική λατρεία γίνεται μυστική ενατένιση του Αληθινού Όντος, μέσα μας, μέσα στον καθένα.

Αλλά ο Ορφέας δεν αναμόρφωσε μόνον (πλήρως) την θρησκευτική αντίληψη του Διονυσιασμού. Μεταφέροντας το ενδιαφέρον και την προσοχή από τον εξωτερικό κόσμο στην εσωτερική πραγματικότητα άνοιξε τον δρόμο σε μεγάλους φιλοσόφους, τον Πυθαγόρα, τουςΣοφιστές, τον Πλάτωνα, και σε άλλους Μεγάλους, να ασχοληθούν με τον άνθρωπο και το αληθινό πρόβλημα της ύπαρξης: Έδειξε ότι η λύση του προβλήματος  είναι βιωματική κι όχι θεωρητική (διανοητική) ή πρακτική (πολιτική). Ο άνθρωπος πρέπει να βιώσει την Αλήθεια (την Πραγματικότητα) της Ενότητας του Όντος και μετά να την κάνει Αυτή την Γνώση Αρετή και Πράξη και Πολιτική και Ζωή.

Ο Ορφέας δεν ήταν απλώς ένας θρησκευτικός μεταρρυθμιστής, διδάσκαλος και καθοδηγητής, δημιούργησε επίσης μια σχολή σκέψης και διαπότισε το ελληνικό πνεύμαμέχρι το έσχατο βάθος και την ευρύτερη αντίληψη. Ο Ορφέας υπήρξε η Ανεξάντλητη Πηγή Έμπνευσης για όλους τους Έλληνες Σοφούς και τους απλούς ανθρώπους. Το πόσο Μεγάλος ήταν θα φανεί στην συνέχεια.

...

Συμπεράσματα:

Στην Ελλάδα , στην Τρίτη Χιλιετηρίδα πριν από σήμερα (και λίγο μετά τα "Τρωικά" που τοποθετούνται πριν 32 αιώνες περίπου), πραγματοποιείται (όπως και στην Κίνα, στην Ινδία, και στην Εγγύς Ανατολή) μια μεγάλη θρησκευτική εξέλιξη. Μέσα από το Πολυθεϊστικό σχήμα (που πάντως είναι σαφώς δομημένο, με ιεράρχηση των Θεϊκών Δυνάμεων, κλπ.) εμφανίζονται τάσεις μονοθεϊσμού, ενώ 29 αιώνες πριν, περίπου, γίνεται από τον Ορφέα(άρχοντα, ή πρίγκηπα, κάποιας θρακικής φυλής στους πρόποδες του Ολύμπου) μια σημαντική θρησκευτική μεταρρύθμιση (της Διονυσιακής Λατρείας) που θα "αποσαφηνίσουμε" πιο κάτω.

Ο Ορφέας ήταν πραγματικό πρόσωπο κι όχι μυθικός ήρωας του πολιτισμού. Συνηγορούν πολλοί λόγοι σε αυτό...

1) Υπάρχει μια παράδοση γύρω από το όνομά του, κι ένα συγκεκριμένο θρησκευτικό μεταρρυθμιστικό έργο (που απαιτεί κάποιο δημιουργό).

2) Η θρησκευτική μεταρρύθμιση του Ορφέα είναι προϊόν  προσωπικής έμπνευσης κάποιουπροσώπου εμπνευσμένου κι όχι συλλογικό έργο (όπως το έργο των "Σοφών των Ουπανισάδ").

Η αντίληψη περί υπερβατικότητας του Θεού (ο Άρρητος Ζευς), η οργάνωση της ορφικής θεολογίας, η σύνθεση αντιλήψεων και λατρειών, σε οργανωμένο συμπαγές σύνολο, και ο απώτερος σκοπός της Ιερής Διδασκαλίας (του Ιερού Λόγου) δείχνει προσωπικό μυστικό βίωμα που μεταφέρεται στο διανοητικό επίπεδο, κι όχι συλλογική διανοητική εργασία.

3) Το βάθος και η ιερότητα της Διδασκαλίας δεν θα επέτρεπε ποτέ να γίνει "ιστορική απάτη".

4) Στην Ορφική Θεολογία που παρέδωσε ο Ορφέας αποκαλύπτεται η Μοναδική Υπερβατική Πραγματικότητα, με ένα τρόπο ανάλογο με αυτόν του Λάο Τσε, των Σοφών των Ουπανισάδ, του Βούδα, και του Ιησού, πολύ αργότερα. Η Ορφική Θεολογία αποτελεί μιαμοναδική θρησκευτική σύνθεση που ερμηνεύει τα πάντα και θα επικρατήσει στην αρχαιότητα τουλάχιστον για 15 αιώνες.

5) Ο Ορφισμός όχι μόνο έδωσε βαθύτερο (πνευματικότερο) περιεχόμενο σε υπάρχουσες λατρείες - του Δία, του Διονύσου (του Γιού του Δία) - αλλά και εμπλούτισε και τα Μυστήρια στην Ελευσίνα (Ελευσίνια Μυστήρια) και ανανέωσε την Δελφική Λατρεία. Όλοι οι μυημένοι στα μυστήρια μιλούν με σεβασμό για τον θεολόγο Ορφέα.

6) Η τοποθέτηση (ιστορικά) του Ορφέα πριν 29 αιώνες (κι όχι πριν 35 αιώνες που τοντοποθετεί ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα Αργοναυτικά του), γίνεται γιατί τότε συνέβη η θρησκευτική μεταρρύθμιση που αποδίδεται στον Ορφέα.

7) Ο Ορφέας ήταν ήδη γνωστός στους θρησκευτικούς κύκλους την εποχή των Πεισιστρατιδών κι ούτε κατά φαντασία δεν θα μπορούσε να αποδοθεί το μεταρρυθμιστικό έργο του Ορφέα (Μύστη και Μυσταγωγού κι Εμπνευσμένου Ανθρώπου) στον θρησκευτικό μεταρρυθμιστή Ονομάκριτο, που είχε ήδη πίσω του μια μακρά παράδοση. ΟΠεισίστρατος, που "έκανε" τον Ορφισμό επίσημη θρησκεία της Αθήνας (χωρίς να απορρίψει την πατροπαράδοτη θρησκεία των Ολυμπίων Θεών), "απομάκρυνε" τον Ονομάκριτο όταν έπεσε στην αντίληψή του ότι νόθευε το πνεύμα του Ορφισμού...

8) Τελικά, ο Ορφέας θα πρέπει να τοποθετηθεί ιστορικά λίγο μετά τους Ποιητές (Όμηρο και Ησίοδο) και πριν από τους Φιλοσόφους, στην εποχή της θεολογίας  και των θεολόγων  (κατά τον Αριστοτέλη).

9) Το όνομά του Ορφέα συνδέθηκε άρρηκτα με την Ορφική Θεολογία, παράδοση που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Εμείς δεν έχουμε λόγο να αμφισβητήσουμε την παράδοση που θέλει τον Ορφέα πραγματικό πρόσωπο... Εξ' άλλου, από κάποιους ψευτοϊστορικούς αμφισβητήθηκε η ύπαρξη κι άλλων μεγάλων ανθρώπων. Προφανώς εδώ υπάρχει κάποια σκοπιμότητα.

10) Σύμφωνα με την ορφική παράδοση ο Ορφέας ήταν πραγματικό πρόσωπο που έζησε στα Λείβηθρα, στο Ιερό Βουνό των Θεών, στον Όλυμπο, πριν 29 αιώνες. Πρόσωπο Εμπνευσμένο, Μεγάλος Διδάσκαλος (τόσο μεγάλος όσο ο Βούδας ή ο Ιησούς) που άφησε πίσω του μια συγκεκριμένη διδασκαλία κι ένα τρόπο ζωής που διάπλασε την Ελλάδα εμπνέοντας τους Σοφούς της και καθοδηγώντας τους απλούς ανθρώπους για 15 αιώνες.

Η εικόνα της Αρχαιότητας που επέβαλαν οι χριστιανοί (για τον αρχαίο κόσμο, τον Ορφέα, την ελληνική θρησκεία) είναι εντελώς διαστρεβλωμένη αφού θέλησαν να εξαλείψουν παντελώς από την Ιστορία, τον Ορφέα, τον Ορφισμό και τις σχέσεις του με την ελληνική διανόηση. Δυστυχώς ακόμα διδάσκουν στα ελληνόπουλα ότι οι πρόγονοί τους ήταν ειδωλολάτρες που πίστευαν στους Δώδεκα Θεούς. Ούτε λόγος για τον Ορφέα , τον Ορφισμό, την ιστορική πραγματικότητα για τους Πεισιστρατίδες, το Θαύμα της Δημοκρατίας (που έχει ιδεολογικό υπόβαθρο τον Ορφισμό κι είναι απότοκη της διακυβέρνησης του Πεισίστρατου): Μια τελείως ψευδής εικόνα! Αυτά διδάσκουν στα ελληνικά σχολεία.

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ