ΚΑΡΛ ΓΙΟΥΝΓΚ (1875–1961) Ο ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΤΟΥ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟΥ

Ο Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ, ένας από τους σημαντικότερους ψυχολόγους του 20ού αιώνα, γεννήθηκε στις 26 Ιουλίου του 1875 στο Kesswil της Ελβετίας. Ήταν ένα μοναχικό παιδί με πολύ ζωηρή φαντασία. Από πολύ μικρή ηλικία παρατήρησε πως η συμπεριφορά και τα συναισθήματα των ανθρώπων γύρω του ήταν παράξενα και μπερδεμένα και προσπάθησε να κατανοήσει τους μηχανισμούς που τα επηρέαζαν.

Ο πατέρας του (Παύλος Γιουνγκ, ιερέας και φιλόλογος) του έμαθε να διαβάζει από πολύ μικρή ηλικία αρκετές αρχαίες γλώσσες (Λατινικά, Ελληνικά, ακόμη και Σανσκριτικά) και ο μικρός Γιουνγκ ανακάλυψε με μεγάλο ενδιαφέρον τις μυθολογίες των λαών. Εξαιτίας των γνώσεών του, τα παιδιά του σχολείου τον ζήλευαν. Ο Καρλ δεν μπορούσε να αντέξει τον ανταγωνισμό και προτιμούσε να παριστάνει ότι είναι άρρωστος, έφτασε μάλιστα στο σημείο να λιποθυμά μόλις κάποιος προσπαθούσε να τον πιέσει.

 Όταν ήταν ακόμη έφηβος, ο πατέρας του έχασε την πίστη του στον Θεό. Ο Καρλ, για να τον βοηθήσει, προσπάθησε να του μεταδώσει την προσωπική του πίστη, που ήταν αποτέλεσμα μιας μεταφυσικής εμπειρίας, αλλά δεν τα κατάφερε, γιατί, αν και ο πατέρας του ήταν ένας ευγενικός και τρυφερός άνθρωπος, δεν είχε σχεδόν καμιά ψυχική επαφή με το γιο του. Ο Καρλ προοριζόταν να γίνει ιερέας, γιατί οι γονείς του είχαν πολλούς συγγενείς στον κλήρο, αλλά η απογοήτευση που ένιωθε γύρω του τον έκανε να αρνηθεί τελικά αυτόν το ρόλο. Αντίθετα, άρχισε να μελετά Φιλοσοφία και Ιατρική με μεγάλο ζήλο, εμβαθύνοντας ταυτόχρονα στη μελέτη των μυστικών παραδόσεων του Βουδισμού, του Γνωστικισμού, της Αλχημείας, της Καμπάλα, προσπαθώντας να κατανοήσει βαθύτερα το θρησκευτικό συναίσθημα και τη φιλοσοφία. Μέσα από όλα αυτά, άρχισε να συμπεραίνει ότι υπάρχει μια άμεση σχέση ανάμεσα στις εκδηλώσεις του ασυνειδήτου και στα σύμβολα των μυθολογιών.

Στα 20 του χρόνια ήταν πια φοιτητής Ψυχιατρικής, αρχικά στο Πανεπιστήμιο του Basel και αργότερα της Ζυρίχης. Εκεί, στα 1900, συνεργάστηκε με τον Eugen Bleuler, διευθυντή του Ασύλου του Burghölzli, ο οποίος μελετούσε το πρόβλημα των ψυχικών ασθενειών όχι μόνο ιατρικά αλλά και φιλοσοφικά. Μέσα στην προοδευτική ατμόσφαιρα του Ασύλου, ο Γιουνγκ εργάστηκε πιο στενά με τους ασθενείς και κατάφερε να θεραπεύσει πολλούς από αυτούς. Είχε αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι αιτία των περισσοτέρων ψυχικών νοσημάτων ήταν τα «συμπλέγματα σκέψεων» που μένουν ανέκφραστα στο υποσυνείδητο του ασθενή, γιατί εκείνος νιώθει άσχημα γι’ αυτά, διαφωνεί μαζί τους λογικά, ηθικά ή απεχθάνεται το σεξουαλικό τους περιεχόμενο. Κάθε τέτοιο σύμπλεγμα σκέψεων ο Γιουνγκ το ονόμασε «complex», μια λέξη που σήμερα χρησιμοποιείται από όλους τους λαούς.

Μέσα από τις έρευνές του, ο Γιουνγκ εκτίμησε γρήγορα την εργασία του Ζίγκμουντ Φρόυντ πάνω στην Ψυχανάλυση και το 1907 συνεργάστηκε μαζί του. Τα επόμενα πέντε χρόνια, ο ιατρικός κόσμος πίστευε ότι ο Γιουνγκ ήταν ο διάδοχος του Φρόυντ. Οι δυο τους είχαν γίνει καλοί φίλοι, το αγαπημένο τους μάλιστα παιχνίδι ήταν να αναλύει ο ένας τα όνειρα του άλλου, αλλά τελικά συνειδητοποίησαν πως οι απόψεις τους δεν συμφωνούσαν. Ο Γιουνγκ δεν μπορούσε να περιορίσει τη σκέψη του αποδίδοντας όλες τις ψυχικές διεργασίες στη σεξουαλικότητα, όπως επέμενε να κάνει ο Φρόυντ. Τελικά, το 1912, οι δύο μεγάλοι ψυχολόγοι διαφώνησαν έντονα και, αν και ο Γιουνγκ ήταν από το 1911 ιδρυτής και πρόεδρος της Παγκόσμιας Ψυχαναλυτικής Κοινωνίας, το 1914 παραιτήθηκε και αποχώρησε ακόμη και από μέλος, για να μπορέσει να εξελίξει τις δικές του θεωρίες, που αργότερα ονόμασε «Ψυχολογία του Βάθους».

Ο Γιουνγκ από μικρή ηλικία βασανιζόταν από πολύ έντονα όνειρα και δυνατά οράματα, τα οποία αποφάσισε να καταγράψει προσεκτικά και να τα μελετήσει. Το φθινόπωρο του 1913 είδε σε όραμα μια τεράστια πλημμύρα αίματος να καταπίνει την Ευρώπη και φοβήθηκε ότι είχε αρχίσει να παρανοεί. Αλλά τον Αύγουστο του 1914 ξεκίνησε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο Γιουνγκ κατάλαβε ότι το όραμά του ήταν μια προειδοποίηση. Έπειτα από πολύ σκέψη, κατέληξε στη θεωρία ότι υπήρχε ένα παγκόσμιο «συλλογικό ασυνείδητο» (μια «ψυχική κληρονομιά») όλων των ανθρώπων, που περιείχε όχι μόνο τα «φαντάσματα» του ασυνείδητου των ζωντανών, αλλά και των νεκρών. Για τον Γιουνγκ, οι διανοητικά άρρωστοι ήταν οι άνθρωποι που στοιχειώνονταν από αυτά και, για να θεραπευτούν, έπρεπε να ανακαλύψουν ξανά τις προσωπικές τους μυθολογίες, να καταλάβουν τα φαντάσματα και να συμφιλιωθούν τελικά μαζί τους. Τα φαντάσματα αυτά τα ονόμασε «αρχέτυπα» και τα όρισε ως την εκ φύσεως τάση που οι άνθρωποι έχουν να αντιλαμβάνονται οτιδήποτε με συγκεκριμένο –αρχέγονο– τρόπο.

Αυτές οι απόψεις εξόργισαν πολλούς ψυχίατρους, που επιτέθηκαν στον Γιουνγκ λέγοντας ότι ήταν τρελός. Ο Γιουνγκ όμως ένιωθε ότι για να καταλάβεις μια ζούγκλα δεν φτάνει να κάνεις βόλτες με μια βάρκα μπροστά στην ακτή της, αλλά πρέπει να εγκαταλείψεις τη βάρκα και να μπεις μέσα στη ζούγκλα, όσο παράξενη και τρομακτική κι αν φαίνεται…

Στη συνέχεια της ζωής του, ο Γιουνγκ ανέπτυξε τη θεωρία των αρχετύπων, αναγνωρίζονται και κατηγοριοποιώντας πολλά από αυτά: τη «σκιά» (που σχετίζεται με τη ζωώδη φύση μας), το «μάνα» (που είναι το σύμβολο της ψυχικής δύναμης), την «περσόνα» (που αντιπροσωπεύει την δημόσια εικόνα μας), την «anima» και τον «animus», το «παιδί», τον «ήρωα», την «παρθένο», το «σοφό» και αρκετά άλλα αρχέτυπα, που σχετίζονται με διάφορες πλευρές της αντίληψης και της συμπεριφοράς μας. Μια άλλη θεωρία του Γιουνγκ, που συζητιέται πολύ έντονα σήμερα, είναι η θεωρία της «συγχρονικότητας», με την οποία προσπάθησε να αναλύσει τη φύση των συμπτώσεων και το μηχανισμό της αντίληψής μας σε σχέση με αυτές.

Το υπόλοιπο της ζωής του, ο Γιούνγκ το αφιέρωσε στην εξέλιξη των ιδεών του και στη θεραπεία ανθρώπων που έπασχαν από διάφορα ψυχικά προβλήματα ή είχαν χάσει τη διάθεσή τους για ζωή. Τους τελευταίους τούς βοηθούσε κάνοντάς τους να ανακαλύψουν ο καθένας τον προσωπικό του Μύθο, όπως αυτός εκφραζόταν μέσα στα όνειρα και στη φαντασία τους, έτσι ώστε να γίνουν πιο ολοκληρωμένες προσωπικότητες. Αυτή τη λειτουργία την ονόμαζε «εξατομίκευση»…

Ο Γιουνγκ πέθανε 85 ετών, αφού κατασκεύασε το προσωπικό του «κάστρο», ένα μικρό σπίτι φτιαγμένο από πέτρες που είχε στολίσει με τα προσωπικά του μυθικά σύμβολα…

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ