Ψυχική ανθεκτικότητα και πως μπορούμε να την ενδυναμώσουμε!

 

Tης Ελένης Παπανδρέου Κοινωνικής Λειτουργού

Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε ακούσει για ανθρώπους ή έχουμε βιώσει οι ίδιοι δύσκολες καταστάσεις ή γεγονότα που προκάλεσαν ένα τραύμα στη ζωή μας. Μέσα από αυτές τις δυσκολίες, ωστόσο, είναι πιθανό και εφικτό να επιβιώσουμε παρά τις δυσμενείς συνθήκες.

Από τα πρώιμα χρόνια, η επιστήμη της Ψυχολογίας έχει αποτελέσει τόσο βιολογική, όσο και κοινωνική επιστήμη. Αυτό σημαίνει πως κάθε άτομο μπορεί ναι μεν να έχει το δικό του προσωπικό χαρακτήρα, αλλά ζει και εξελίσσεται μέσα σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον. Αποτελεί δηλαδή, μέλος κοινωνικών ομάδων και κατά συνέπεια εκτελεί διάφορους κοινωνικούς ρόλους. 

Η συμπεριφορά του ατόμου δέχεται επιρροές από την οργανωμένη κοινωνία και γι αυτό το λόγο είναι σε θέση να προσαρμόζεται, να αναπτύσσεται και ακόμα να συμβιώνει. 

Ωστόσο, μέσα στη κοινωνία και την ομαδική συμβίωση είναι σαφέστατα φυσιολογικό και σύνηθες να προκύψουν δυσκολίες, οι οποίες θα οδηγήσουν σε πιέσεις, προβληματισμούς, ακόμα και αντιδράσεις. 

Οι παράγοντες επικινδυνότητας που αφορούν τη ψυχική ανθεκτικότητα είναι δυνατόν να εμφανιστούν στη κοινότητα, στο σχολείο, στην οικογένεια, στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, όπως επίσης και στο άτομο. 

Επιπροσθέτως, σε επίπεδο προσωπικό, ο άνθρωπος μπορεί να βρεθεί στη θέση να αντιμετωπίσει στρεσογόνες καταστάσεις, τραυματικά συμβάντα ή ακόμα και αντιξοότητες. Από τη στιγμή, λοιπόν, που θα αντιμετωπίσει όλες αυτές τις δυσχερείς καταστάσεις στη ζωή του, έχει αναπτύξει τη ψυχολογική του ανθεκτικότητα. Ομολογουμένως, έχει επανέλθει στους ρυθμούς της ζωής του με μεγαλύτερη δύναμη και αντοχή.

Η ψυχική ανθεκτικότητα αποτελεί, λοιπόν, μια διαδικασία κατά την οποία το άτομο ενεργοποιεί και χρησιμοποιεί ψυχικές και διανοητικές διαδικασίες και συμπεριφορές που καθιστούν εφικτή τη διατήρηση της λειτουργικότητας του και της αντίληψης του εαυτού, την προώθηση των προσωπικών του στόχων, καθώς και την αυτοπροστασία του από τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στρεσογόνων παραγόντων και κρίσεων που αντιμετωπίζει.

Η καταπολέμηση των στρεσογόνων καταστάσεων και όλων των δυσμενών γεγονότων του ατόμου μπορεί να επιτευχθεί με την ενίσχυση των επιπέδων της ψυχικής ανθεκτικότητας. 

Αυτό είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί με 

1) τη δημιουργία υποστηρικτικών σχέσεων, όπου μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις το άτομο μπορεί να αναπτύξει το αίσθημα της στοργής, της υποστήριξης και της αλληλεγγύης, 

2) την αίσθηση ευγνωμοσύνης, σύμφωνα με την οποία το άτομο καλείται να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις με μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη και τέλος, 

3) την εξάσκηση της αυτό-βοήθειας και της φροντίδας. Ουσιαστικά το άτομο με βάση όλα τα ανωτέρω, εάν αφήσει τον εαυτό του ανεξέλεγκτο όσον αφορά το στρες, τότε ταυτόχρονα δεν φροντίζει και τον εαυτό του. 

Παρ’ όλα αυτά το άτομο μπορεί να εξασκηθεί με σκοπό να αντιμετωπίζει το άγχος όσο το δυνατόν συχνότερα και αποτελεσματικότερα μέσω του ποιοτικού ύπνου, της κατανάλωσης άφθονου νερού και υγιεινών τροφών, την άσκηση/ άθληση και την ενασχόληση του με διάφορες δραστηριότητες.

Ζώντας σε μία κοινωνία απειλούμενη από πολλές στρεσογόνες καταστάσεις, καθημερινές βιοτικές απαιτήσεις, αγχώδες τρόπο ζωής, καθώς και πολλές αντιξοότητες, ο άνθρωπος είναι απολύτως φυσικό να βρεθεί κάποια στιγμή στη ζωή του αντιμέτωπος με τέτοιου είδους δυσχέρειες. 

Έτσι, σε ένα κλίμα ρευστότητας που επικρατεί σε πολλούς τομείς μιας σύγχρονης κοινωνίας προβάλλεται ο όρος της ψυχικής ανθεκτικότητας ως μία αλληλεπίδραση μεταξύ συγκεκριμένων χαρακτηριστικών του ατόμου και του ευρύτερου περιβάλλοντός του. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ανθεκτικότητας αποτελεί η ανταπόκριση των Αμερικανών την 11η Σεπτεμβρίου 2001 στις βομβιστικές ενέργειες και οι ατομικές προσπάθειές τους να ξαναχτίσουν τη ζωή τους. 

Ωστόσο, η ψυχική ανθεκτικότητα είναι απολύτως βέβαιο πως μπορεί να καταπολεμηθεί και να αντιμετωπιστεί από το ίδιο το άτομο. Βελτιώνοντας τη ψυχική τους ανθεκτικότητα, τα άτομα αυξάνουν την αυτοπεποίθηση τους, αντιμετωπίζουν το στρες και είναι λιγότερο επιρρεπείς στη κατάθλιψη, αναπτύσσουν θετικές και εποικοδομητικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους και τέλος ξεπερνούν τυχόν μειονεκτήματα της παιδικής τους ηλικίας.

Εν κατακλείδι, είναι πολύ σημαντικό να φροντίσουμε τη ψυχική μας υγεία, να μάθουμε περισσότερα για την ψυχική μας ανθεκτικότητα, αλλά και να την φροντίσουμε προληπτικά.

«Η ανθεκτικότητα είναι ένας τρόπος σκέψης και ζωής που μας δίνει την ευελιξία να διαχειριζόμαστε την αλλαγή, τις αντιξοότητες, να αλλάζουμε, να προσαρμοζόμαστε.»

Βιογραφικό Ελένης Παπανδρέου

Είμαι απόφοιτη του τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης του ΔΠΘ. Εργάζομαι ως Κοινωνική Λειτουργός και είμαι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος Ιστορίας Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ. Εχω παρακολουθήσει το μετεκπαιδευτικό σεμινάριο «Εισαγωγή στην ομαδική Αναλυτική Ψυχοθεραπεία» από το Ελληνικό Δίκτυο Ομαδικών Αναλυτών και πλέον παρακολουθώ τα ετήσια προγράμματα επιμόρφωσης “Θετικής Ψυχολογίας”, αλλά και “Σχολικής Ψυχολογίας”. Επίσης, ασχολούμαι εθελοντικά με τη δημιουργική απασχόληση παιδιών εντός των νοσοκομείων.

psychopedia

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ