ΚΕΡΒΕΡΟΣ Ο ΦΥΛΑΚΑΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ – ΑΠΟΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ

 

ΑΠΟ ΒΑΣΩ ΔΕΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ

Ο Κέρβερος ο «σκύλος του Άδη», - φύλακας του παλατιού του Πλούτωνα στις όχθες της Στύγας, (το παλάτι βρισκόταν ή στον Αχέροντα, ή στο ακρωτήριο Ταίναρο), ήταν γιος της Έχιδνας και του Τυφώνα, αδερφός του Όρθρου του τερατόμορφου σκύλου του Γηρυόνη, της Λερναίας ύδρας και του λιονταριού της Νεμέας. Λέγεται πως είχε είχε φίδι για ουρά και μια σειρά από φιδίσια κεφάλια έβγαιναν από τη ραχοκοκκαλιά του. Ο Κέρβερος είχε αρχικά πενήντα κεφάλια ή παραπάνω κεφάλια, αλλά κατόπιν είχε τρία κεφάλια, όπως και η κυρά του η Εκάτη. 

Υπήρξε το Ελληνικό αντίστοιχο του Άνουβη, του κυνοκέφαλου γιου της λιβυκής θεάς του θανάτου Νέφθυος, ο οποίος οδηγούσε τις ψυχές στον κάτω κόσμο. Τα τρία κεφάλια θεωρείται ότι αντιπροσώπευαν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, ενώ άλλες πηγές αναφέρουν ότι ήταν σύμβολο της γέννησης, της νεότητας και του γήρατος. Ίσως επίσης συμβολίζουν το τρισυπόστατο, της ανθρώπινης φύσης. Η ουρά φιδιού συμβολίζει τις πλάνες και τις φοβίες που δηλητηριάζουν τη πνευματική ζωή. 

Καθήκον του ήταν να καταβροχθίζει όποιον τολμούσε να δραπετεύσει από τον κάτω κόσμο, καθώς επίσης και να μην επιτρέπει σε κανέναν ζωντανό να εισέλθει. Λέγεται πως όποιος το κοιτούσε κατάματα γινόταν πέτρα. Από το σάλιο του, όταν έπεφτε στο χώμα, φύτρωνε το φυτό ακονίτης. (Ετυμολογικά πιθανόν προέρχεται από τη λέξη ἄκων, που σημαίνει ακόντιο, των οποίων ακοντίων τα άκρα ήταν δηλητηριασμένα με την δηλητηριώδη ουσία του φυτού). Στην αρχαία Ελλάδα οι συγγενείς του νεκρού τοποθετούσαν στο καλάθι του μια πίτα με μέλι για να ηρεμήσουν και να ευχαριστήσουν τον Κέρβερο.

Ένας από τους άθλους, που ο Ευρυσθέας υποχρέωσε τον Ηρακλή να πραγματοποιήσει, ήταν να τον στείλει στον ΄Αδη να συλλάβει τον Κέρβερο και να τον φέρει πάνω στη γη. Ο Ηρακλής, αφού προηγουμένως μυήθηκε στα Ελευσίνια Μυστήρια, κατόρθωσε να τον δαμάσει χωρίς όπλα, μόνο με τη δύναμη των χεριών του. Έπειτα, αφού προηγουμένως τον άφησε στο άλσος της χθονίας Δήμητρας στην Ερμιόνη, (λίγο πριν φθάσει στην Θήβα, όπου τον κατέλαβε η μανία), τον παρέδωσε στον Ευρυσθέα που τρόμαξε τόσο πολύ που τον διέταξε να τον γυρίσει πίσω.
Ο Ορφέας ήταν ο μοναδικός που κατάφερε με τη λύρα του να κοιμίσει το μυθικό τέρας προκειμένου να περάσει τις πύλες του Άδη για να βρει την αδικοχαμένη γυναίκα του Ευρυδίκη.
Ο Ηρακλής ανεβαίνει σε ένα βουνό για να βρει την είσοδο του κάτω κόσμου, δηλαδή να εισχωρήσει στα άδυτα της ψυχής. Ο Κέρβερος με τα τρία κεφάλια, δείχνει επίσης τρία στάδια προετοιμασίας για την είσοδο στο άβατο των μυστηρίων:
α) εξαγνισμός (απελευθέρωση από τα δεσμά του υλικού κόσμου)
β) μύηση μέσω της προσωπικής μας κόλασης, για να αγγίξουμε το συμπαντικό νόημα μέσα από την εμπειρία
γ) υπηρεσία στην ανθρωπότητα.
Και τα τρία είναι απαραίτητα, ειδικά το τελευταίο, καθώς διαπιστώνουμε παράλληλα με τους άθλους, ο Ηρακλής βοηθά κι άλλους ανθρώπους που υποφέρουν. Η ψυχή δεν ξεχνά πως είναι μέρος ενός συνόλου, ένα κομμάτι της συμπαντικής ενέργειας.
Ο σκληρός αγώνας και η νίκη επί του Κέρβερου, δηλαδή κάθε υλικής επιθυμίας, απόλαυσης ή φοβίας, έχει στόχο την άνοδο στη κορυφή της γνώσης.
Ο αναζητητής όμως θα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτές τις αδυναμίες, πριν εισχωρήσει στο άδυτο του ναού της γνώσης. Αν μπει με θάρρος κι αυτοπεποίθηση, όπως ο Ηρακλής, οι αδυναμίες θα τον φοβηθούν, όπως ο Κέρβερος.
Η προσωπική εμπειρία μέσα από τη μάχη είναι απαραίτητη, κατάκτηση της γνώσης μέσω της εμπειρίας.

Ο Κέρβερος εμφανίζεται σε πολλά έργα της αρχαίας λογοτεχνίας, αν και η απεικόνιση γύρω από το μυθικό τέρας διαφέρει συχνά από τους συγγραφείς και τους πολιτισμούς. Στην Κόλαση του Δάντη, φυλάει τον τρίτο κύκλο της κόλασης και όχι το σύνολο του υποκόσμου. Ο Ησίοδος, όπως και ο Οράτιος, έδιναν διαφορετικές εκδοχές του τέρατος.

Φίλες και φίλοι, ο Ηρακλής κατορθώνει τους άθλους, όχι μόνο με τη σωματική του ρώμη αλλά και με την βιωματική του γνώση, αυτήν που αποκτά καθώς υπερνικά ένα-ένα τους άθλους-εμπόδια στη ζωή του. Με αυτό τον τρόπο απελευθερώνει την ψυχή του από όλους τους πειρασμούς και περιορισμούς που τον κρατούσαν δέσμιο στο σπήλαιο του Πλάτωνα, δείχνοντας σε όποιον από εμάς αναζητά το δρόμο. Το δρόμο που φωτίζει ο μύθος, αιώνες τώρα.

ΠΗΓΕΣ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΝΤΗΣ «Μυθολογικό Λεξικό», ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΛΕΤΣΟΣ («Μυσταγωγία-Μυθαγωγία), terrapapers.com

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ