Η νεκρώσιμη ευχή «Καλό Παράδεισο» στέκει σημασιολογικά; Τι πρέπει να λέμε!

Οι Έλληνες είμαστε στ’ αλήθεια ένας υπέροχος και ξεχωριστός λαός. Είμαστε το έθνος που έπαιξε και θα παίζει σημαντικό ρόλο σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Είμαστε αναμφίβολα η χώρα της ανθρωπιάς, της αλληλεγγύης και του πολιτισμού!
Σεβόμαστε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ανταλλάσσουμε καθημερινά ευχές με την παραμικρή γιορτή κι εκδήλωση στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Έχουμε δημιουργήσει ευχές για εκπλήρωση των ευγενικών πόθων των συγγενών και των γνωστών μας, αλλά και ευχές, που μόνο ευχές δεν μοιάζουν.

Παρόλα αυτά, τις περισσότερες ευχές αναμφίβολα τις λέμε, για να δείξουμε το σεβασμό, την εκτίμηση και αγάπη μας προς το συνάνθρωπό μας, αλλά παράλληλα κάπου-κάπου ξεστομίζουμε κι ευχές που δεν ταιριάζουν, ή επειδή έτσι μας έμαθαν οι δικοί μας.

Έναυσμα και αφορμή των γραφομένων μου, (για δεύτερη φορά), είναι η καθιερωμένη τώρα τελευταία ευχή, που δίδεται καλοπροαίρετα και μάλιστα με τον προσήκοντα σεβασμό στους συνανθρώπους μας, που αντιμετωπίζουν δυστυχώς το δράμα του αποχωρισμού ενός προσφιλούς τους προσώπου. 

Λέμε λοιπόν μια και περισσότερες φορές στις νεκρώσιμες τελετές τη φράση «Καλό Παράδεισο». Η φράση όμως αυτή, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία δεν είναι καινούργια, διότι την καταγράφουν στα έργα τους διάφοροι λογοτέχνες, όπως ο Παπαδιαμάντης και ο Κρυστάλλης και συνεχίζεται να λέγεται και σήμερα αθώα κι ευλαβικά από λόγιους ανθρώπους ακόμη και κληρικούς σε ανάλογες επιμνημόσυνες δεήσεις κι επιθανάτιες ευχές.

Αν κοιτάξουμε προσεκτικά τη φράση, (χωρίς να παριστάνω την αυθεντία), νοηματικά δεν στέκει, διότι υπονοεί ότι υπάρχει και κακός Παράδεισος, γεγονός που η παγκόσμια θρησκειολογία δεν το επικροτεί, καθόσον το αντίθετο της λέξης, από άποψη μεταθανάτιας διαδικασίας είναι « η Κόλαση». Κατά συνέπεια λοιπόν η πλεοναστική έκφραση «καλό Παράδεισο», καλό είναι να μην λέγεται και αντί αυτής να λέμε τη φράση που συχνά τονίζουν διάφοροι νεοφανείς Άγιοι , όπως ο Άγιος Παϊσιος «με το καλό στον Παράδεισο».

Αυτές οι λεκτικές καινοτομίες, δυστυχώς κατακλύζουν το καθημερινό γλωσσολεκτικό διαιτολόγιο των συναλλαγών μας που αν τις μελετήσουμε θα διαπιστώσουμε ότι πολλές από αυτές ανήκουν στην κατηγορία των γλωσσικών λαθών. Μερικές από αυτές είναι:
* Αν προσέξουμε την φράση «Καλή Παναγιά» γραμματολογικά δεν στέκει, όπως λέγεται, διότι, δυστυχώς, υπονοεί ότι υπάρχει και «Κακή Παναγιά»,

Κατά συνέπεια δεν μπορεί να λέμε αυτή τη φράση, εξηγώντας τη σημασιολογικά, διότι βγαίνει το συμπέρασμα, σε τελική ανάλυση, ότι πρέπει να υπάρχει και «Κακή Παναγιά», γεγονός, οικτρά απαράδεκτο!

* Η αγλωσσολόγητη άποψη ότι η καλύτερη ευχή για να επιτύχει κάποιος το σοβαρό σκοπό του είναι η φραστική ευχή «καλή επιτυχία», η ποία φαινομενικά είναι λανθασμένη, καθόσον η λέξη επιτυχία είναι εξ ορισμού καλή.

* Όταν λέμε «καλή λευτεριά» είτε απευθυνόμαστε σε έγκυο, είτε σε σκλαβωμένο λαό, τι περισσότερο προσθέτει η πλεοναστική λέξη «καλή»; δηλαδή υπάρχει και «κακή λευτεριά»; Είναι λοιπόν προτιμότερο να πούμε «Με το καλό να έρθει η λευτεριά».

* Επίσης η ευχή «καλή επιτυχία». Εδώ η λέξη «καλή» είναι περιττή, αφού δεν νοείται ποτέ κακή επιτυχία. Άρα η λέξη επιτυχία θα ήταν μια πλήρης ευχή, χωρίς το επίθετο «καλή» που περισσεύει, αφού δε νοείται να ευχόμαστε το αντίθετο.

* Επίσης λέμε πολύ συχνά πως ο τάδε έχει ένα «κακό ελάττωμα». Κι εδώ πάλι είναι πλεονασμός, διότι εξ ορισμού καλά ελαττώματα δεν υπάρχουν.

*Άλλη περίπτωση πλεονασμού είναι όταν λέμε «καλή προκοπή». Άρα υπάρχει και κακή προκοπή. Γι αυτό καλό θα είναι να λέμε «Με το καλό να έλθει η προκοπή».

*Πολλές τέλος καθιερωμένες εκφράσεις, αν τις εξετάσουμε προσεκτικά με το φακό του γλωσσολόγου θα τις βρούμε αρκετά πλεοναστικές, Όπως:
* «Βγες έξω». Το έξω προφανώς είναι περιττό, διότι μπορεί να βγει κανείς μέσα; Κι όμως κανείς αυτό δεν το θεωρεί εκφραστικό λάθος. Όπως «κατέβα κάτω». Το κάτω θεωρείται πλεοναστική και λανθασμένη φράση, διότι δεν μπορεί κάποιος να «κατέβει πάνω»; Επομένως η λέξη κάτω η περισσεύει!

Θα θέλαμε να παραθέσουμε κι άλλα σχετικά παραδείγματα πλεοναστικών ευχών, αλλά νομίζω πως δεν είναι απαραίτητο για να αποδειχθούν οι καινοτομίες, οι νεολογισμοί και η πλεοναστική προσπάθεια σχηματισμού φράσεων, οι οποίες κρινόμενες γλωσσολογικά δεν αποτελούν, κατά την κρίση μας, γλωσσικό λάθος, αλλά νοηματικό πλεονασμό, που δυστυχώς οδηγεί σε παραφράσεις.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ