Μαγεία και μάγοι Μέρος α’

Σε αντίθεση με την αρχαία Ελλάδα που γνωρίζουμε μέσα από τα κείμενα των κλασικών συγγραφέων, την Ελλάδα του λόγου, του μέτρου και της αρμονίας, την Ελλάδα της φιλοσοφίας, της ελεύθερης σκέψης, της ποίησης, της ιστορίας, υπάρχει και μια άλλη, αυτή των απλών ανθρώπων. Αυτών που καταφεύγουν σε σκοτεινές δυνάμεις προκειμένου να πετύχουν κάτι που επιθυμούν. Καταφεύγουν σε μάγους και μάγισσες για ξόρκια, επικλήσεις σε δαίμονες, μαγικά βότανα, μαγεία, μαγγανεία, φαρμακεία, θέλξη.

Δύσκολο να έχουμε μια σωστή ενημέρωση για τα θέματα αυτά, καθώς έχουμε ελάχιστες αναφορές από τα λογοτεχνικά, ιστορικά ή ρητορικά κείμενα της εποχής και γνωρίζουμε ότι πολλές πηγές καταστράφηκαν σκοπίμως.

Άσχετα όμως από τη χρονολόγηση των πηγών, η ενασχόληση με τη μαγεία είναι πολύ παλαιότερη.

Από το Σουητώνιο μαθαίνουμε ότι το 13 μ.Χ. δυο χιλιάδες μαγικοί κύλινδροι κάηκαν. Στις πράξεις των Αποστόλων αναφέρεται επίσης ότι στην Έφεσο κάηκαν πολλά βιβλία μαγείας.

Εκτός από τις λίγες αναφορές από τα κείμενα, βασικές πηγές για τη μαγεία είναι οι μαγικοί πάπυροι, τα φυλακτά και κείμενα πινακίδων σε λαϊκή και άξεστη γλώσσα σε λακωνική μορφή.

Σ΄ αυτά τα κείμενα είναι σαφείς οι επιρροές από την αιγυπτιακή και χαλδαϊκή μαγεία.

Μαγικοί πάπυροι ονομάζονται εκείνοι που περιέχουν μαγικές ρήσεις, μαγγανείες, ύμνους και τελετουργίες. Είναι γραμμένοι στα ιερογλυφικά ή στην κοινή αλεξανδρινή και χρονολογούνται κυρίως στους πρώτους μ.Χ αιώνες.

Τα φυλαχτά ήταν ελάσματα, δαχτυλίδια, και σφραγίδες, κατασκευασμένα συχνά από χρυσάφι και πολύτιμους λίθους. Οι πολύτιμοι λίθοι χρησιμοποιούνταν και για θεραπείες, αλλά και για όργανα μαγείας, οπότε έφεραν εγχάρακτες επιγραφές με ακατάληπτα σύμβολα και γράμματα και θρησκευτικές ή μυστηριακές παραστάσεις.

Οι πινακίδες ήταν ορθογώνια μολυβένια ελάσματα, με χονδροειδή χάραξη, τυλιγμένα και σφραγισμένα με καρφιά. Λέγονταν και «κατάδεσμοι» γιατί έδεναν, καθυπότασσαν τον παραλήπτη.

Τα ξόρκια απέβλεπαν στο να εμπνεύσουν τον έρωτα, οι επικλήσεις για την αντιμετώπιση ασθένειας, αλλά υπήρχαν επίσης και ξόρκια μίσους με κατάρες. Εκτός από τις επιγραφές σώζονται και συμβολικές παραστάσεις .

Μεγάλο ρόλο στον τομέα αυτό έπαιζαν τα φυτά, στα οποία απέδιδαν ιδιότητες με υπερφυσικές δυνάμεις και επήρεια δαιμόνων.

Οι μάγοι και μάγισσες επινοούσαν συνταγές θαυματουργές είτε για καλό είτε για κακό βράζοντας τα φυτά σε καζάνια, ανακατώνοντας και διάφορα άλλα υλικά, πάντα κάτω από ειδικές συνθήκες των ουρανίων σωμάτων, ακόμα και σε ειδικές ημερομηνίες και απαγγέλλοντας κάποιους εξορκισμούς.

Εκτενή αναφορά κάνει ο Ηρόδοτος για μάγους του περσικού βασιλείου, δεν αναφέρει όμως για Έλληνες μάγους.

Ο Πλάτωνας καταδικάζει τους μάγους στην «Πολιτεία» του αναφέρει:
«Εξάλλου, αγύρτες και μάντεις πηγαίνουν στ' αρχοντικά των πλουσίων, τους πείθουν πως έχουν από τους θεούς κάποια δύναμη, που την παίρνουν με θυσίες και γητέματα να θεραπεύουν κάθε άδικη πράξη που έκαμαν αυτοί, οι πλούσιοι ή οι προγονοί τους. Και αν θέλει κανείς να τιμωρήσει κανέναν εχθρό του με μικρή δαπάνη, μπορούν να βλάψουν τον δίκαιο και τον άδικο, γιατί, καθώς λένε, κατορθώνουν να πείθουν τους θεούς να τους εξυπηρετούν».

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ