Πέντε ατέρμονα λεπτά, ταπεινωτικά και επώδυνα. (ZYGMUNT BAUMAN)

Ερώτηση (Τόμας Λεοντσίνι): Άκουσα μια μαρτυρία από έναν σημερινό τριαντάρη, τον Μικέλε, ο οποίος λέει: «Εξακολουθώ να έχω εφιάλτες τη νύχτα. Βλέπω ότι είμαι δώδεκα ετών, πολύ ντροπαλός και μοναχικός, και τρεις από τους συμμαθητές μου με έχουν κλειδώσει στο μπάνιο και με χτυπάνε, πρώτα με τα χέρια, ύστερα με τη σκούπα και με οποιοδήποτε αντικείμενο βρουν μπροστά τους. Πέντε ατέρμονα λεπτά, ταπεινωτικά και επώδυνα. Ο ένας απ’ αυτούς, ενώ οι άλλοι δύο συνεχίζουν να με χτυπούν, ανοίγει το φερμουάρ του παντελονιού του και με κατουράει. Ακόμη και σήμερα κλαίω όταν σκέφτομαι εκείνη την ημέρα, και όχι μόνο για την ταπείνωση, αλλά και για το ότι την επόμενη μέρα, όταν πήγα με τον πατέρα μου να αναφέρουμε το περιστατικό στον διευθυντή, εκείνος έβαλε το χέρι του στον ώμο μου και μου είπε ότι αυτά τα πράγματα συμβαίνουν, δυστυχώς, ότι τα παιδιά σήμερα είναι έτσι, αλλά ότι τέτοια φαινόμενα είναι παροδικά, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε, όλα θα πάνε καλύτερα και τα λοιπά. (Ένας από τους τρεις ήταν γιος μεγαλογιατρού της πόλης μας.) Φυσικά, ο εκφοβισμός δεν σταμάτησε και η κατάσταση συνεχίστηκε όλη τη σχολική χρονιά». Ο Μικέλε περιγράφει τη διπλή κόψη του εκφοβισμού: η λεπίδα μπαίνει σε βάθος προκαλώντας πόνο και, στη συνέχεια, όταν απομακρύνεται από τη σάρκα, προκαλεί έναν δεύτερο, διαφορετικό πόνο. Ο διευθυντής του σχολείου (που δεν καταλαβαίνει τη δοκιμασία του Μικέλε) γίνεται ένοχος για τον κοινωνικό αποκλεισμό του παιδιού. Έχετε πέσει ποτέ θύμα εκφοβισμού;

Απάντηση (Ζύγκμουντ Μπάουμαν): Ναι. Και μάλιστα καθημερινά. Όταν πήγαινα στο σχολείο στο Πόζναν της Πολωνίας, ώσπου να φύγω από την πόλη όταν άρχισε ο πόλεμος, ήμουν θύμα μαζί με άλλα δύο εβραιόπουλα στο σχολείο. Φυσικά, εκείνη την εποχή δεν ήξερα τίποτα για την κοινωνιολογία, αλλά θυμάμαι ότι κατάλαβα πολύ καλά ότι το θύμα εκφοβισμού είναι θύμα αποκλεισμού. Δεν αρέσει στους άλλους, δεν είναι μέλος της παρέας τους, δεν έχει δικαίωμα συμμετοχής στα παιχνίδια- κι αν επιμένει να θέλει να πάρει μέρος στη ζωή τους, θα απαντήσουν με χτυπήματα, κλοτσιές, προσβολές και ταπεινώσεις.

Πολύ αργότερα, όταν άρχισα να διαβάζω βιβλία κοινωνιολογίας και έμαθα να σκέφτομαι ως κοινωνιολόγος, συνειδητοποίησα ότι ο αποκλεισμός των τριών εβραιόπουλων σε σχολείο με αρκετές εκατοντάδες μαθητές είχε για τους διώκτες μας -η άλλη όψη του νομίσματος- την αναγνώριση και την ταυτότητα του εαυτού. Λίγο ακόμη αργότερα ακολούθησα την πρόταση του συγγραφέα Edward Morgan Forster: Only connect. Αρκεί απλώς να συνδεθείτε. Κατάλαβα ότι ορίζοντας έναν εχθρό και αποδεικνύοντας την κατωτερότητά του με κάθε κόστος ήταν η αδιάσπαστη άλλη όψη του νομίσματος της «αναγνώρισης του εαυτού». Για να υπάρξει ένα «εμείς», πρέπει να υπάρξει ένα «εκείνοι», ένα άλλοι. Αλλά, ευτυχώς, για να πραγματοποιήσουμε την επιθυμία μας για κοινότητα, εκτίμηση και αλληλοβοήθεια, οι «άλλοι» υπάρχουν, δεν χρειάζεται να τους εφεύρουμε. Υπάρχουν και κατ’ όνομα και εκ των πραγμάτων: η ιδέα του «εμείς» δεν θα είχε νόημα αν δεν συνδυαζόταν με εκείνη των «άλλων».

Αυτός ο κανόνας, φοβάμαι, δεν αποτελεί καλό οιωνό για το όνειρο ενός κόσμου χωρίς εκφοβισμό.

ΓΕΝΝΗΜΕΝΟΙ ΡΕΥΣΤΟΙ
ZYGMUNT BAUMAN
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ

lecturesbureau

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ