Το πρόβλημα με την επίκληση στην αυθεντία

Ένα από τα μεγαλύτερα δεινά που συνέβαλαν στην πνευματική οπισθοδρόμηση του κόσμου, είναι αυτή η ανενδοίαστη υποταγή στην αυθεντία. Όχι η προσφυγή στον ορθό λόγο, την απόδειξη και το επιχείρημα, αλλά η υπενθύμιση στον άλλο πως εκείνος που είναι απέναντί μας είναι πιο δυνατός ή κατέχει μεγαλύτερη εξουσία.

Η εξουσία ασκείται με πολλούς τρόπους μέσα σε μία κοινωνία. Από θρησκευτικούς ηγέτες και δασκάλους μέχρι την ίδια μας την οικογένεια και τους γονείς. Οι θρησκευτικοί ηγέτες καλλιεργούν στον άνθρωπο έντονα το αίσθημα της ενοχής, θέλοντας να τους αποθαρρύνουν από την αναζήτηση της αλήθειας και την έρευνα. Οι γονείς πολλές φορές υπενθυμίζουν στο παιδί πως εκείνοι το συντηρούν οικονομικά και οφείλει για αυτό να μην αντιδρά ποτέ στα λεγόμενά τους ενώ οι δάσκαλοι αρκετές φορές καταχρώνται της εξουσίας τους για να μειώνουν τους μαθητές τους.

Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα που μας δείχνει την προσπάθεια υποταγής στην αυθεντία, είναι τη προσφυγή στην ηλικία. Δεν ακούς τον άλλο επειδή έχει επιχείρημα και σου παρουσιάζει ένα επιχείρημα με απόδειξη, αλλά απλά και μόνος είναι μεγαλύτερος από εσένα ηλικιακά. 

Νομίζω πως δεν υπάρχει άνθρωπος που έστω και για μία φορά στη ζωή του δεν έχει ακούσει φράσεις του τύπου ‘’είσαι μικρός, άρα δε δικαιούσαι να έχεις άποψη’’, ‘’δεν έχεις δικαίωμα να έχεις γνώμη επειδή είσαι μικρός και άπειρος’’, ‘’εμείς είμαστε οι μεγάλοι και εμάς πρέπει να μας ακούς’’. 

Φράσεις που δε στηρίζονται σε ένα επιχείρημα με λογιστή υπόσταση, αλλά στην ουσία χρησιμοποιούνται ώστε να υπενθυμίζουν στο νεαρότερο άτομο πως ο άλλος είναι μεγαλύτερος και αναγκαστικά πρέπει να υποτάσσεται στη δική του γνώμη (ακόμα και στις περιπτώσεις που μπορεί να έχει δίκιο).

Αν αναλύσουμε αυτό το συλλογισμό, θα δούμε ότι στην ουσία κάποιος μεγαλύτερος μας ζητά να υποταχθούμε σε αυτό που μας λέει, απλά και μόνο επειδή εκείνος είναι μεγαλύτερος και έχει μεγαλύτερη δύναμη και εξουσία επάνω μας. 

Το ζητούμενο όμως δεν είναι να ακούσω κάποιον απλά και μόνο επειδή είναι μεγαλύτερος από εμένα (και αυτοί που ηγούνται της εξουσίας στη χώρα μας μεγάλοι είναι, δεν τους έχει βοηθήσει και πολύ αυτό!) αλλά να απορροφήσω μέσα μου μία άποψη με γνώση, επιχείρημα και ορθότητα.

Το γεγονός πως κάποιος είναι μεγαλύτερος δε σημαίνει πως έχει το αλάθητο ή δεν κάνει ποτέ λάθος στην κρίση του. Δεν είναι αποδεικτικό στοιχείο της λανθασμένης κρίσης ενός νεότερου ατόμου; το σωστό και το λάθος αφορούν την πράξη και τη σκέψη αυτή καθεαυτή, και όχι την ηλικία.

Η επίκληση στην αυθεντία είναι από μόνη της ελλιπής. Μία άποψη που έχει νόημα δε στηρίζεται σε κανέναν άλλο τρόπο πειθούς παρά μόνο στη δική της αξιοπιστία και το επιχείρημα που βασίζεται στην απόδειξη.

Ο κόσμος μας θα γνωρίσει καλύτερες ημέρες όταν η ορθή σκέψη, η έρευνα και η αναζήτηση της αλήθεια ξεπεράσουν τις προκαταλήψεις και την αυθεντία και αναζητούν απλά και μόνο την αλήθεια, χωρίς να λαμβάνει τέτοια γεγονότα υπόψη της.

Μαρία Σκαμπαρδώνη

baktoblog

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ