ΗΛΙΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ
«Ο χρόνος και ο άνθρωπος»
«Το παρελθόν μιλάει πάντα όπως ένα μαντείο: μόνο ως
αρχιτέκτονες του μέλλοντος, ως γνώστες του παρόντος θα
κατανοήσουμε το χρησμό του…. Καλό είναι τώρα να γνωρίζουμε ότι
μόνον όποιος χτίζει το μέλλον έχει δικαίωμα να δικάζει το παρελθόν»
(Νίτσε)
Οι μελετητές, οι φιλόσοφοι, οι επιστήμονες (φυσικοί,
αστρονόμοι) αλλά και ο απλός – καθημερινός άνθρωπος βρίσκονται σε
μια αέναη διαπάλη με την έννοια του χρόνου και τις υποδιαιρέσεις
του. Οι σχέσεις του ανθρώπου με τις τρεις βασικές υποδιαιρέσεις –
παρελθόν, παρόν, μέλλον – ποικίλλουν ανάλογα με τις θρησκευτικές
πεποιθήσεις, τις επιστημονικές «γνωματεύσεις» αλλά και την απλή
«βιοθεωρία» του καθενός. Ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης όλοι
αναζητούν τη βασική αιτία αυτής αλλά και τους τρόπους υπέρβασής
της αφού η κατάσταση που βιώνει τον καθηλώνει σε μελαγχολικές
σκέψεις για την επιβίωσή του. Όλοι γρήγορα συνειδητοποιούν τη
βασική θέση: «ότι οι άνθρωποι δημιουργούν το μέλλον τους, ότι οι
σημερινές καταστάσεις είναι αποτέλεσμα των χθεσινών αποφάσεων,
όπως το αύριο θα είναι αποτέλεσμα των σημερινών επιλογών, παρότι
το μέλλον δεν μπορεί να προβλεφθεί» (Αντώνης Λιάκος, «Αποκάλυψη,
Ουτοπία και Ιστορία).
Το παρελθόν ο άνθρωπος το βιώνει μόνο ως μνήμη και γνώση.
Δεν έχει καμία εξουσία πάνω του. Δεν μπορεί να το αλλάξει, ούτε να το
ξαναζήσει. Ο χρόνος είναι «ανεπίστροφος», γι’ αυτό τα ιστορικά
γεγονότα είναι μοναδικά κι ανεπανάληπτα. Το παρόν ο άνθρωπος το
αντιλαμβάνεται ως τη μόνη πραγματικότητα γιατί αντιλαμβάνεται πως
μόνο αυτό βιώνει και μόνο αυτό επηρεάζει άμεσα τη ζωή του. Ωστόσο,
διαβλέπει το προσωρινό του χαρακτήρα, αφού η συνεχής ροή των
χρονικών στιγμών εξακοντίζει τα πάντα στο χθες και στο απέραντο
χωνευτήρι του παρελθόντος. Ζώντας, όμως, το παρόν αγωνιά για το
αύριο και προγραμματίζει το μέλλον του. Αυτό από τη φύση του είναι
σκοτεινό, άγνωστο, απρόβλεπτο και ρευστό. Σε αυτό επενδύουν όλες
τις ελπίδες, προσδοκίες και τα όνειρά τους. Η επιθυμία των ανθρώπων
να προβλέψουν το μέλλον προκάλεσε την εμφάνιση της αστρολογίας,
της χειρομαντείας, των μέντιουμ ακόμη και τους ειδικούς στην
«ανάγνωση» του καφέ, τις καφετζούδες.