Τελικά, τι καταλαβαίνει ο σκύλος μου από όσα τού λέω;

Έχει νόημα να του μιλάς ή είναι… σαν να μιλάς μόνος σου; Θυμάται τα πράγματα που έχετε κάνει μαζί; Ποιες απαντήσεις δίνει η επιστήμη σε αυτές και άλλες απορίες μας για την ευφυΐα του αγαπημένου μας κατοικιδίου;

Κείμενο: Γεωργία Καρκάνη

Πηγαίνουμε διακοπές με το σκύλο μας, του κάνουμε πάρτι γενεθλίων, πηγαίνουμε μαζί του ακόμα και σε σπίτια φίλων και, φυσικά, του λέμε καθημερινά τον πόνο μας. Η έκφραση «ο πιο πιστός μας φίλος» δεν είναι μόνο ένα στερεότυπο, γιατί αντιμετωπίζουμε το σκύλο μας ακριβώς έτσι: σαν τον πιο πιστό μας φίλο. Πόσα όμως είναι σε θέση, στην πραγματικότητα, να καταλάβει;

Πόσες λέξεις καταλαβαίνει ένας σκύλος;

Οι περισσότεροι κατανοούν βασικές εντολές όπως «έλα» ή «κάθισε» και απλές λέξεις όπως το «όχι», όπως ξέρουμε εκ πείρας. Αυτό που μας λένε, επιπλέον, οι ειδικοί είναι ότι ένας σκύλος μέσης ευφυΐας κατανοεί περίπου 100-200 λέξεις, ενώ συγκεκριμένες κατηγορίες τετράποδων, για παράδειγμα τα ζώα που ζουν με κωφάλαλους, είναι σε θέση να κατανοήσουν και συγκεκριμένες χειρονομίες της νοηματικής και να ανταποκριθούν σε αυτές χωρίς να μεσολαβήσει λεκτική επικοινωνία.

Αυτό που δεν ξέρουμε ακόμα, ωστόσο, είναι το πώς ακριβώς επεξεργάζεται το μυαλό ενός σκύλου το νόημα μιας λέξης. Παραδείγματος χάρη, αναρωτιούνται οι ειδικοί, ένας σκύλος καταλαβαίνει ότι τα «παπούτσια» είναι αντικείμενα που φοράμε στα πόδια μας για να τα προστατεύουμε όταν βγαίνουμε έξω; Ή μήπως νομίζει, ότι η λέξη «παπούτσια» σημαίνει «φέρε μου αυτά τα αντικείμενα που έχω δίπλα στην πόρτα»;

Πόσο αληθεύει, επίσης, η θεωρία ότι ο τόνος της φωνής μας και όχι οι ίδιες οι λέξεις είναι αυτό που μετράει στην επικοινωνία μας με ένα σκύλο;

Για να δώσουν μια απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, ερευνητές από τη Βουδαπέστη εφάρμοσαν, το 2016, νευροαπεικονιστικές μεθόδους σε 13 οικόσιτους σκύλους, ενώ ταυτόχρονα τους έβαλαν στη διαδικασία να ακούσουν τυπικές λέξεις επαίνου ειπωμένες με ουδέτερο και επιδοκιμαστικό τόνο. Ανεξάρτητα από τον τόνο της φωνής του ανθρώπου που πρόφερε τις λέξεις, κάθε λέξη επαίνου ενεργοποιούσε στους τετράποδους εθελοντές την αριστερή πλευρά του εγκεφάλου τους, η οποία συνδέεται με την επεξεργασία της γλώσσας. 

Αυτό που έδειξε, συνοπτικά, το παραπάνω πείραμα από την Ουγγαρία είναι ότι οι σκύλοι είναι σε θέση να επεξεργαστούν και τον τόνο της φωνής μας και την ίδια τη λέξη. Ή, για να παραθέσουμε τα λεγόμενα ενός από τους συγγραφείς της σχετικής μελέτης: «Οι σκύλοι όχι μόνο ξεχωρίζουν το τι λέμε από το πώς το λέμε, αλλά μπορούν επίσης να συνδυάσουν αυτά τα δύο για να ερμηνεύσουν σωστά τα λεγόμενά μας. Αυτό είναι πολύ κοντά σε ό,τι κάνει ο ανθρώπινος εγκέφαλος».

Το παραπάνω εύρημα δεν απαντά στο αρχικό ερώτημα για το πόσο πιστά καταλαβαίνουν το νόημα μιας λέξης (βλέπε παραπάνω στο παράδειγμα με το παπούτσι), αλλά τουλάχιστον δείχνει ότι είναι σε θέση να ξεχωρίσουν λέξεις με νόημα (όπως έναν έπαινο) από π.χ. ένα συνονθύλευμα ήχων ασύνδετων μεταξύ τους.

Ο σκύλος μας θυμάται τις δραστηριότητες που έχουμε κάνει μαζί;

Σε ένα άλλο πείραμα που έγινε στην Ουγγαρία, η ερευνήτρια Claudia Fugazza ήθελε να διαπιστώσει αν τα σκυλιά έχουν επεισοδιακή μνήμη, αν δηλαδή διαθέτουν την ικανότητα να θυμούνται πράγματα που έχουν δει ή κάνει στο παρελθόν.
Όπως ανακάλυψαν τελικά οι ερευνητές, αφού… ανέθεσαν σε μια ομάδα οικόσιτων σκύλων να επαναλάβουν μια δραστηριότητα που είχαν παρακολουθήσει λίγο νωρίτερα, τα τετράποδα ήταν σε θέση να ανακαλέσουν σωστά τη δραστηριότητα στην αρχή, αλλά όσο περνούσαν οι ώρες δυσκολεύονταν να την ξαναφέρουν στο μυαλό τους. Κάτι ανάλογο, ωστόσο, συμβαίνει και με την ανθρώπινη μνήμη, που μετά από ένα γεγονός, όσο περνάει ο καιρός αρχίζει να μας κάνει «παιχνίδια» και συχνά να λειτουργεί παραπλανητικά…

Σε ποιο συμπέρασμα, λοιπόν, κατέληξε η ομάδα της Fugazza; Ότι τα σκυλιά έχουν μια λειτουργία παρόμοια με την επεισοδιακή μνήμη του ανθρώπου, πράγμα που σημαίνει ότι «οι αναμνήσεις τους δεν βασίζονται αποκλειστικά στην επανάληψη και την επιβράβευση», για να παραθέσουμε τα λεγόμενα του Brian Hare, ενός ειδικού στις γνωσιακές λειτουργίες του σκύλου, στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ.

tetrapodo

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ