Η πρώτη αποτυχημένη εκστρατεία των Αχαιών στην Τροία

Ο Δίας, ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων, βλέποντας πως πληθαίνει ο πληθυσμός στη Γη κι αυτή κοντεύει να βουλιάξει από το βάρος των ανθρώπων, αποφασίζει να την ανακουφίσει από τη συμφόρηση, προκαλώντας πόλεμο ανάμεσα στους ανθρώπους.

¨Έτσι το μήλο της θυμωμένης θεάς Έριδας, η οποία δεν έλαβε πρόσκληση για το γάμο του Πηλέα και της Θέτιδας, πυροδοτεί τα γεγονότα.

Η επιγραφή πάνω στο μήλο, «τη καλλίστη», αποτελεί τη μυθική αφορμή του πολέμου, μέσω της κρίσης του Πάρη, που αναγορεύει την Αφροδίτη ως «την καλλίστην»! 

Η Αφροδίτη, από ευγνωμοσύνη, διευκολύνει τον Πάρη στην αρπαγή της Ελένης, όταν ήταν φιλοξενούμενος στο παλάτι του Μενέλαου.

Ο Μενέλαος αναπάντεχα αναγκάζεται να ταξιδέψει στην Κρήτη για την κηδεία του παππού του, του Κατρέα, και ο Πάρης, προσβάλλοντας το θεσμό της φιλοξενίας, δε διστάζει να «αρπάξει» την Ελένη.

Κατ΄άλλους δεν υπήρξε αρπαγή, παρά μια εθελούσια φυγή της Ελένης προς την ομορφιά του Πάρη και τα πλούτη του στην Ανατολή.

Ο απατημένος Μενέλαος, ειδοποιημένος για το γεγονός από την Ϊριδα, την αγγελιοφόρο των θεών, επιστρέφει στη Σπάρτη κι ανακοινώνει τα καθέκαστα στον αδελφό του Αγαμέμνονα. 

Αυτός συμφωνεί να διενεργηθεί εκστρατεία, μόνο αν οι πρέσβεις που θα στείλουν στην Τροία, για να ζητήσουν την επιστροφή της Ελένης κι ανταλλάγματα για την προσβολή, γυρίσουν με άδεια τα χέρια!

¨Οταν ο Πρίαμος αρνήθηκε ότι γνωρίζει οτιδήποτε για το θέμα, μια που ο Πάρης έπλεε τότε στις νότιες θάλασσες(Σιδώνα), τότε ο Μενέλαος έστειλε μήνυμα σε όλους τους μνηστήρες της Ελένης, να δώσουν απάντηση στην πράξη του Πάρη, που ήταν πρόκληση-προσβολή ενάντια σε όλη την Ελλάδα.

Κρίση του Πάρη.
Μποτιτσέλι, Σάντρο, 1480. Ο Πάρης δίνει το χρυσό μήλο στην Αφροδίτη. Galleria Cini

Τα δυο αδέλφια, Αγαμέμνονας και Μενάλαος, σε συνεννόηση με το βασιλιά της Πύλου Νέστορα, οργανώνουν τη συγκέντρωση των ηγεμόνων στην Αυλίδα, όπου γίνεται και η θυσία για την εκστρατεία στην Ανατολή.

Η μυθική παράδοση παρουσιάζει απρόθυμο τον Οδυσσέα να λάβει μέρος, γιατί είχε πάρει ένα χρησμό που έλεγε:

"Αν πας στην Τροία, θα γυρίσεις σε είκοσι χρόνια κι απένταρος".

Προσποιείται τον τρελό, για ν’ αποφύγει τη συμμετοχή, αλλά τον ξεσκεπάζει ο Αργείος Παλαμήδης, τον οποίον και εχθρεύτηκε από τότε! 

Την εκστρατεία ακολουθεί ο μάντης Κάλχας, που την ώρα της θυσίας στον Δία και στον Απόλλωνα στην Αυλίδα, βλέπει ένα φίδι να κατατρώει τα 8 πουλάκια μιας φωλιάς, μαζί και τη μητέρα τους.

Το εκλαμβάνει ως οιωνό και προμαντεύει πως θα κάνουν 9 ολάκερα χρόνια και μετά θα κυριεύσουν την Τροία.

Ο πρώτος όμως αυτός στρατός, αγαπητοί Μυθολόγοι, δεν φτάνει ποτέ στην Τροία, αλλά στην Τευθρανία-Μυσία, λίγο νοτιότερα, την οποία και τη λεηλατούν εκλαμβάνοντάς την ως Τροία.

Ο Τήλεφος, ο βασιλιάς της περιοχής, νόθος γιος του Ηρακλή και της Αύγης, πληγώνεται με αθεράπευτη πληγή από τον Αχιλλέα..

¨Οταν, για να τη θεραπεύσει, απευθύνεται σε μαντείο, παίρνει τον εξής χρησμό:
«Ο τρώσας και ιάσεται», δηλαδή αυτός που σε τραυμάτισε θα σε θεραπεύσει.

Πρέπει να βρει τον Αχιλλέα, έτσι μόνο θα απαλλαγεί από την πληγή του. 

Ελένης αρπαγή.
Corte, Juan de la, 1620-1650, λάδι σε μουσαμά. Μαδρίτη,Museo Nacional del Prado

Σ’ αυτή την πρώτη εκστρατεία οι ¨Ελληνες συμπλέκονται με τους αντιπάλους τους, έχουν απώλειες και στην περιοχή της Σμύρνης, στις θερμές ιωνικές πηγές, που ονομάζονται «λουτρά του Αγαμέμνονα» γιατρεύουν τις πληγές τους και ξανοίγονται στη θάλασσα. 

Μια βίαιη αναπάντεχη θύελλα στη Μυσία τους διασκορπίζει κι ο καθένας από τους ηγεμόνες προσπαθεί να επιστρέψει στον τόπο του, εγκαταλείποντας το στόχο τους, να κυριεύσουν την Τροία. 

Σύμφωνα με το μύθο, τότε ο Αχιλλέας βγαίνει στη Σκύρο, όπου και τελικά παντρεύεται τη Δηιδάμεια, την κόρη του Λυκομήδη.

Μετά επιχειρείται η δεύτερη, μετά από οκτώ χρόνια σύμφωνα με το μύθο, η γνωστή σε όλους μας εκστρατεία, με τη συγκέντρωση του στρατού και πάλι στην Αυλίδα. 

Αυτή τη φορά η θυμωμένη, από κάποια ασέβεια του αρχιστράτηγου Αγαμέμνονα, θεά Άρτεμη, εμποδίζει τον ούριο άνεμο κι ο στόλος παραμένει καθηλωμένος. 

Ελένης αρπαγή.
Χαρακτικό από έκδοση βιβλίου, μετά την Angelica Kauffman, 1777, επιχρωματισμένη χαλκογραφία. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο

Και πάλι ο Κάλχας, «ο μάντης κακών», όπως θα τον αποκαλέσει αργότερα ο Αγαμέμνονας, θα φανερώσει τη λύση: .

Πρέπει να θυσιαστεί στο όνομά της, στο βωμό της, η Ιφιγένεια, η κόρη του ασεβούς Αγαμέμνονα, που σκότωσε σε κυνήγι το ιερό ελάφι της σαϊτεύτρας θεάς.

Έτσι με μια θυσία ξεκινά και πραγματοποιείται η δεύτερη εκστρατεία, που αυτή τη φορά, έφτασε στην Τροία. 

Τα 9 πρώτα χρόνια της πολεμικής αυτής επιχείρησης περιγράφονται στα «Κύπρια έπη» του Ηγησία ή του Στασίνου, που δυστυχώς δεν σώθηκαν.

Εμείς μαθαίνουμε γι αυτή τη μεγαλεπήβολη εκστρατεία, που πραγματοποιήθηκε ουσιαστικά για τα πλούτη της Ανατολής, από την Ιλιάδα του Ομήρου, που περιγράφει τις 52 ημέρες του !0ου έτους του πολέμου.

Η εκστρατεία στην Τροία, στην οποία συμμετείχαν τα αχαϊκά βαασίλεια του 12ουπ.Χ αιώνα για πολιτικοοικονομικούς λόγους, καταγράφεται στην πρωτοϊστορία, εμπνέει τους επικούς ποιητές και αποτυπώνεται λογοτεχνικά με άρτιο, αριστοτεχνικό τρόπο στο έργο του Ομήρου και στη συνέχεια σε όλες τις εκφάνσεις της Τέχνης.

ΠΗΓΗ: Α. Τσοπανάκη: «Εισαγωγή στον Όμηρο» Ρ. Γκρέιβς «Ελληνικοί μύθοι»

Χαρά Νάστου

 The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ