Ο Φρόυντ και “His Majesty the Baby” («Η Αυτού Μεγαλειότης το Μωρό»)

Αν παρατηρήσουμε τη στάση των στοργικών γονέων απέναντι στα παιδιά τους, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι είναι αναβίωση και αναπαραγωγή του δικού τους ναρκισσισμού, τον οποίο έχουν από καιρό εγκαταλείψει.

Ένας αξιόπιστος δείκτης περί τούτου είναι το στοιχείο που δεσπόζει, όπως όλοι γνωρίζουμε, στη συναισθηματική τους στάση: η υπερεκτίμηση, την οποία έχουμε ήδη αναγνωρίσει ως ναρκισσιστικό στίγμα στην περίπτωση της επιλογής αντικειμένου.

Έτσι είναι ψυχικά εξαναγκασμένοι να αποδίδουν στο παιδί κάθε τελειότητα –κάτι το οποίο η νηφάλια παρατήρηση δείχνει ότι ποτέ δεν ισχύει– και να συγκαλύπτουν και να λησμονούν όλα τα ελαττώματά του.

(...)

Επιπρόσθετα, τείνουν να αναστέλλουν υπέρ του παιδιού τη λειτουργία όλων των πολιτισμικών κεκτημένων, τα οποία ο δικός τους ναρκισσισμός είχε αναγκαστεί να σεβαστεί, και να ανανεώνουν για λογαριασμό του όλες τις αξιώσεις για προνόμια, από τα οποία οι ίδιοι έχουν προ πολλού παραιτηθεί.

Το παιδί πρέπει να ζήσει καλύτερα απ’ αυτούς και να μην υπόκειται στις αναγκαιότητες που αναγνωρίζονται ως κυρίαρχες στη ζωή.

Η αρρώστια, ο θάνατος, η παραίτηση από απολαύσεις, οι περιορισμοί της προσωπικής του θέλησης δεν πρέπει να ισχύουν για το παιδί· οι νόμοι της φύσης και της κοινωνίας θα καταργηθούν για χάρη του· και το παιδί θα ξαναγίνει πράγματι το επίκεντρο και ο πυρήνας όλης της πλάσης

–His Majesty the Baby[1], όπως ο καθένας νόμιζε κάποτε πως είναι. Το παιδί θα πρέπει να εκπληρώσει τα άπιαστα όνειρα εκείνα που οι γονείς δεν κατόρθωσαν να πραγματοποιήσουν: Το αγόρι πρέπει να γίνει μεγάλος άνδρας και ήρωας στη θέση του πατέρα του, και το κορίτσι να παντρευτεί έναν πρίγκιπα, προσφέροντας έτσι ετεροχρονισμένα αποζημίωση στη μητέρα του.

Και ως προς το πιο ευαίσθητο σημείο του ναρκισσιστικού συστήματος, που είναι η αθανασία του Εγώ, τόσο δεινά δοκιμαζόμενη από την πραγματικότητα, η αναζήτηση καταφυγίου στο παιδί παρέχει την πολυπόθητη ασφάλεια.

Η γονεϊκή αγάπη, τόσο συγκινητική και κατά βάθος τόσο παιδιάστικη, δεν είναι παρά ο αναγεννημένος ναρκισσισμός των γονέων ο οποίος, έτσι μεταμορφωμένος σε αγάπη του αντικειμένου, αποκαλύπτει άσφαλτα την πρότερη φύση του.

Freud, S. (1914). On narcissism: An introduction. Standard Edition 14:73–102.

[1] Ο Φρόυντ έγραφε στα γερμανικά, αλλά η συγκεκριμένη έκφραση είναι γραμμένη στα αγγλικά στο εν λόγω κείμενο του 1914. Πιθανόν αναφέρεται σε γνωστό πίνακα του Arthur Drummond με αυτόν τον τίτλο, ζωγραφισμένο το 1898, που δείχνει την Αστυνομία να ακινητοποιεί τους πάντες και τα πάντα προκειμένου να διασχίσει τον δρόμο ένα παιδάκι-κέντρο του κόσμου. Σε προηγούμενο κείμενό του (“Δημιουργικοί συγγραφείς και ονειροπόληση” του 1908) ο Φρόυντ χρησιμοποιεί την έκφραση “Η Αυτού Μεγαλειότης το Εγώ”.

Ψυχίατρος, ψυχαναλυτής, συγγραφέας – Νίκος Σιδέρης

CoverPhoto: Arthur Drummond, “His Majesty the Baby” (1898)

siderman + o-klooun

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ