Τι σημαίνει ο χορός του Ησαΐα; Και γιατί χορεύει ο ιερέας τους νεονύμφους τρεις φορές γύρω από το τραπέζι στο κέντρο της εκκλησίας;

Ως γνωστόν το τραπέζι που βρίσκεται στο κέντρο του ναού συμβολίζει την Αγία Τράπεζα. Για τον λόγο αυτό στο τραπέζι επάνω βρίσκεται και το ευαγγέλιο και πάνω σ” αυτό τοποθετεί ο ιερέας τα δακτυλίδια των νεονύμφων, καθώς και τα στέφανα.

Ο κύκλος γύρω από το τραπέζι συμβολίζει την αιωνιότητα του γάμου και την πρόσκληση των μελλονύμφων να εισέλθουν δια του μυστηρίου του γάμου τους στην ουράνια βασιλεία του Θεού, δηλ. στον Παράδεισο.

Κατά την τέλεση της ιερολογίας του γάμου, μετά την ευλογία και την προσφορά του κοινού ποτηρίου γίνεται ο χορός του Ησαΐα. Παρόμοιος χορός απαντάται στη λειτουργική μας Παράδοση και κατά τις χειροτονίες και των τριών βαθμών της ιεροσύνης, δηλ. του διακόνου, πρεσβυτέρου και επισκόπου. Κατά την ακολουθία του γάμου και κατά τον χορό του Ησαΐα, προηγείται ο ιερέας βαστώντας στα χέρια του το Ευαγγέλιο και δηλώνοντας διά του συμβόλου αυτού την πορεία που καλούνται να διανύσουν οι νεόνυμφοι, που είναι πορεία με γνώμονα και φαροδείκτη τον Χριστό μας.

Ο κυκλικός χορός αποτελεί έκφραση χαράς και ευφροσύνης των νεονύμφων και όλης της χριστιανικής κοινότητας. Για τον λόγο αυτό σ” αυτή τη χαρά απαραιτήτως, συμμετέχει ενεργά και μάλιστα σε πρώτη θέση ο ιερέας, για να δείξει τον τρόπο της πραγματικής πανηγυρικής ατμόσφαιρας του μυστηρίου του γάμου μέσα στην Εκκλησία. Κατά τον π. Κων/νο Καλλίνικο ο χορός αποτελεί «ζωηράν έκφρασιν πνευματικής αγαλλιάσεως επί τη άνωθεν εκχυθείση θ. δωρεά» .

Ένας άλλος συμβολισμός των τριών κύκλων στο γάμο γύρω από το τραπέζι είναι η πορεία προς την αιωνιότητα και προς την ατελεύτητη χαρά της βασιλείας του Θεού.

Ο Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης αναφέρει σχετικά: «Και ευθύς λαμβάνων (ο ιερεύς) αυτούς (τους νεονύμφους) εκ των χειρών, ως προς το θυσιαστήριον άγει και χορείαν ποιούμενος, άδει μετά των ψαλλόντων εν Χριστώ ευφραινόμενος το «Άγιοι Μάρτυρες», ως επί χειροτονία και το «Δόξα σοι» φησί «Χριστέ ο Θεός, αποστόλων καύχημα». Κοινωνοί γαρ Χριστού και των αγίων αυτού οι ευσεβώς και σωφρόνως ζήσαντες και ότι ου σαρκί μόνον, αλλά ψυχή μάλλον χρη συνάπτεσθαι δια τε της ορθής ημών πίστεως και των της ευσεβείιας θεοφιλών έργων, ίνα και αληθής η συζυγία και γάμος αμίαντος και κοινωνοί ώσι Χριστού και των αγίων αυτού» (Διάλογος, κεφ. 282).

Για το χορό του Ησαΐα στο γάμο αναφέρει πολύ χαρακτηριστικά ο π. Κων/νος Καλλίνικος: «Η στιγμή αυτή είναι επισημότατη. Διότι ου μόνον διαλαλεί με τον παραστατικώτερον τρόπον την πνευματικήν και ουράνιον επιθυμίαν επί τη τελούμενη μυστική συμμίξει των ψυχών και τον σκοπόν του χριστιανικού γάμου, ερχομένου εκάστοτε όπως δια της μορφώσεως νέων αδελφών του Χριστού, συνεχίση επί γης το απολυτρωτικόν μυστήριον του Εμμανουήλ, ου μόνον διδάσκει ότι υπάρχει και εν αυτώ έτι τω γάμω, χριστιανικώς λαμβανομένω, παρθενία και εγκράτεια, καίτοι υπό άλλην έννοιαν, η δε χριστιανική παστός έχει διαγεγραμμένον σκοπόν, αλλά και επιθέτει την νομικήν σφραγίδα επί του συνοικεσίου αμετάθετον και απαράγραπτον. Αληθώς• εάν πάντα τα προηγηθέντα λάβωσι χώραν, χωρίς ακόμη να κυκλωθή τό δισκέλιον (=τραπέζι) τρίς, το νομικώς έγκυρον του γάμου δύναται να προσβληθή. Αλλ” αφ” ης εψάλη το «Ησαΐα», η ένωσις κατησφαλίσθη απόρθητος».

Επίσης ο χορός του Ησαΐα είναι ένας ύμνος προς την Παναγία, η οποία αξιώθηκε για την ταπεινοσύνη της και την αρετή της να συλλάβει με τρόπο θαυματουργικό και να γεννήσει τον Ιησού Χριστό, το Θεάνθρωπο και Σωτήρα μας.

Η Θεοτόκος, κατά την ορθόδοξη διδασκαλία, είναι των «βροτών η σωτηρία» (δ´ τροπ. η´ ωδής Ακαθ. ύμνου), η «τον αχώρητον Θεόν εν γαστρί χωρήσασα» (θ´ ωδή Μ. Τρίτης), το «δοχείον του αστέκτου» και το «χωρίον του απείρου Πλαστουργού» (θ´ καταβ. Πεντηκοστής), «η μόνη άμωμος εν γυναιξί» (γ´ τροπ. θ´ ωδής Ακαθ. ύμνου), η «γέφυρα» η «μετάγουσα τους εκ γής προς ουρανόν» (γ´ οίκος Ακαθ. ύμνου), «του πεσόντος Αδάμ η ανάκλησις», «των δακρύων της Εὔας η λύτρωσις» (α´ οίκος Ακαθ. ύμνου), είναι αυτή από την οποία σαρκώθηκε, «εξ ής Θεός εσαρκώθη» (κάθισμα Θεοτοκίο του Όρθρου πλαγ. Δ´ ήχου), ο Λόγος του Θεού και πάμπολλα άλλα.

Η σεμνή κόρη της Ναζαρέτ, αυτή «η δούλη Κυρίου», ήταν η ενσάρκωση της απόλυτης υπακοής στο Θεό· ήταν η ταπεινή και αθόρυβη εργάτρια των εντολών του Θεού· απέπνεε το άρωμα της ανεπιτήδευτης και πραγματικής ευλάβειας· ήταν ολοκληρωτικά αφοσιωμένη στο Θεό· ήταν κατά κυριολεξία «κεχαριτωμένη», την είχε δηλαδή επισκιάσει πέρα για πέρα η χάρη του Θεού. Γι᾿ αυτό και κρίθηκε άξια της ύψιστης τιμής να κυοφορήσει το Σωτήρα του κόσμου, να γίνει βοηθός του Θεού στο έργο της αποκατάστασης και της δικαίωσης του ανθρώπου, να γίνει «η πύλη της σωτηρίας» (ιθ´ οίκος Ακαθ. ύμνου) για το ανθρώπινο γένος. Γι᾿ αυτό τη μακαρίζουν «πάσαι αι γενεαί».

Υπόδειγμα προς μίμηση, λοιπόν, άριστο η Παναγία. Υπογραμμός και οδοδείκτης για την πορεία των νεονύμφων. Αν γνήσια είναι η προσπάθειά τους προς την κατεύθυνση αυτή, προς το δρόμο που μας υπέδειξε εκείνη, τότε πλούσια θα είναι η αμοιβή και η «ανταπόδοση» του Θεού, τότε ευλογημένη θα είναι η συμβίωσή τους και ολοκληρωμένη η οικογενειακή τους χαρά και ευτυχία.

Γι᾿ αυτό κάθε δοξολογία προς τον Υιό της Παρθένου είναι ταυτόχρονα μακαρισμός προς την Παναγία Μητέρα.

Η μνεία του Προφήτη Ησαΐα στο τροπάριο έχει φυσικά το λόγο της. Ο Ησαΐας προφήτευσε αρκετούς αιώνες πρό Χριστού τη σάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού με τα εξής λόγια· «Ιδού η Παρθένος εν γαστρί έξει· και τέξεται υιόν, και καλέσουσι το όνομα αυτού Εμμανουήλ» (7,14).

Το όνομα Εμμανουήλ είναι εβραϊκό και σημαίνει «μεθ᾿ ημών ο Θεός». Η λέξη Ανατολή στους Εβραίους είχε και θρησκευτικό χαρακτήρα· «Ιδού ανήρ, Ανατολή όνομα αυτώ», λέγει ο προφήτης Ζαχαρίας (6,12). Ανατολή, λοιπόν, είναι ο ίδιος ο Θεός, «η άναρχος Θεότης» κατά τον Ισίδωρο τον Πηλουσιώτη. «Επεσκέψατο ημάς ανατολή εξ ύψους» λέει ο ευαγγελιστής Λουκάς (α´ 78) και εννοεί το Χριστό που κατέβηκε από τον ουρανό με τη θεία του ενανθρώπηση. Στην υμνογραφία των Χριστουγέννων ῾ο Χριστός αποκαλείται «Ήλιος της Δικαιοσύνης», «εξ ύψους ανατολή» και «ανατολή ανατολών» (βλ. απολυτ. και εξαποστειλ. της εορτής).

Τί μπορεί να σημαίνει όμως το τροπάριο αυτό για τους νεονύμφους; Οπωσδήποτε πέρα από το χαρμόσυνο τόνο του που διαχέεται και αντανακλάται στα πρόσωπα των νεονύμφων που αξιώθηκαν κι αυτοί να «χορέψουν το χορό του Ησαΐα», κατά τη λαϊκή έκφραση, και πέρα από την ενδόμυχη προσμονή να χαρούν κι αυτοί τη χαρά της τεκνογονίας, το σπουδαιότερο μήνυμα του τροπαρίου προς τους νεονύμφους, είναι άλλο.

Με το «Ησαΐα χόρευε…» η Ακολουθία του στεφανώματος φτάνει στο αποκορύφωμά της. Η στιγμή αυτή είναι επίσημη. Μετά το «χορό του Ησαΐα» είναι αδύνατο πια να προσβληθεί νομικά το έγκυρο του γάμου και κατασφαλίζεται μια για πάντα και αμετάθετα η ένωση, ο δεσμός των νεονύμφων.

Ο θρησκευτικός αυτός χορός ερμηνεύεται ως έκφραση πνευματικής και ουράνιας ευθυμίας για τη μυστική ένωση των νεονύμφων και πνευματικής αγαλλίασης για την έκχυση σ᾿ αυτούς «άνωθεν» της θείας χάρης και δωρεάς.

Με το «χορό του Ησαΐα» διαλαλείται ακόμη, κατά τον παραστατικότερο τρόπο, ο σκοπός του γάμου, ο οποίος βέβαια αποβλέπει στη δημιουργία οικογένειας, στη γέννηση δηλαδή και στη μόρφωση νέων μελών της Εκκλησίας του Χριστού· εξασφαλίζεται έτσι, με την ενεργό συμμετοχή του ανδρόγυνου, η συνέχεια στο απολυτρωτικό έργο του Εμμανουήλ.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι χορούς με θρησκευτικό χαρακτήρα, ζωηρότερους μάλιστα, συναντούμε και στην Π.Δ. (π.χ. Έξοδ. 15,20–21), αλλά και στην ελληνική αρχαιότητα, όπως π.χ. φανερώνει ο ευριπίδειος στίχος· «στήσομεν άρ᾿ αμφί βωμόν, ώ πάτερ, χορούς;» (Ιφιγ. εν Αυλίδι, στίχ. 676). Για όλα αυτά τα επιπρόσθετα στοιχεία βλ. Κ. Καλλινίκου «Ο χριστιανικός ναός και τα τελούμενα εν αυτώ», Αθήναι 1958, σελ. 555–556.

Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ο Ησαΐας ήταν Εβραίος προφήτης, ένας από τους Μεγάλους Προφήτες και χαρακτηρίζεται ο σημαντικότερος προφήτης, μιας και προφήτευσε τη γέννηση του Ιησού. Το όνομά του στην εβραϊκή γλώσσα σημαίνει “ο Θεός σώζει”. Ο Ησαΐας:

-Γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ περί το 765 π.Χ. και ήταν αριστοκρατικής καταγωγής.

-Το 738 π.Χ., όταν κάποια μέρα βρισκόταν στο ιερό, είδε τον Κύριο καθισμένο σε ψηλό θρόνο και ο ναός πλημμύριζε από φως. Τα εξαπτέρυγα Σεραφείμ στέκονταν γύρω από το θρόνο και δοξολογούσαν το Θεό.

-Τότε, ένα από τα εξαπτέρυγα, έχοντας λαβίδα στο χέρι, πήρε ένα αναμμένο κάρβουνο από το θυσιαστήριο και αγγίζοντας μ’ αυτό τα χείλη του Ησαΐα του είπε ότι με τον τρόπο αυτό καθαρίζονται οι αμαρτίες του και ότι θα προφητεύσει.

-Παρ’ ότι, λέγεται ο χορός του Ησαΐα, οι νεόνυμφοι δεν χορεύουν, αλλά περιφέρονται τρεις φορές γύρω από την Αγία Τράπεζα. Τρεις φορές λόγω της Αγίας Τριάδος και κυκλικά που συμβολίζει την αιωνιότητα, την πίστη στο Χριστό που δεν έχει αρχή και τέλος όπως και ο γάμος.

-Την ώρα που το ζευγάρι χορεύει τον χορό του Ησαΐα οι καλεσμένοι ρίχνουν ρύζι για να “ριζώσει” ο γάμος τους.

vrl + fumara

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ