Μέσα από την απώλεια με βρήκα

Απώλεια. Μία λέξη η οποία τρομάζει, προκαλεί αισθήματα πανικού και αποφυγής. Κανείς δε θέλει να τη ζήσει, να συζητήσει γι’ αυτήν. Θεωρείται πως αν αναφερθείς σε αυτή τόσο πιο κοντά σου θα έρθει. Και όμως είναι πιο κοντά σου από το καθετί. Ζωή χωρίς θάνατο δεν υπάρχει. Και με τη λέξη θάνατο δεν εννοώ μόνο την κυριολεκτική απώλεια κάποιου. Απώλειες ζεις καθημερινά όπως  όλοι μας. Απόλυση, χωρισμός, μετακόμιση, εμμηνόπαυση, άμβλωση, κρίση ταυτότητας, θάνατος. Σε όλες αυτές τις φάσεις χάνουμε κάτι. Είτε κομμάτι του εαυτού μας, άνθρωπο μας ή μια καθημερινότητα που από εδώ και πέρα δε θα βιώσουμε ξανά με τον ίδιο τρόπο.

Δέχομαι καθημερινά ερωτήσεις  για το πώς αντιμετωπίζουμε μια απώλεια , πως μπορούμε να προετοιμαστούμε γι’ αυτήν και επίσης αν είμαστε οι ίδιοι μετά από κάθε μικρό ή μεγάλο «θάνατο».

Αρχικά θα ήθελα να κάνω μια διαφοροποίηση. Πένθος και αποχαιρετισμός. Δύο διαφορετικά πράγματα. Πένθος είναι οι συναισθηματικές και σωματικές αντιδράσεις και επιπτώσεις που αισθάνονται οι άνθρωποι μετά από κάθε απώλεια. ‘Όλοι πενθούν με τον δικό τους τρόπο και στο δικό τους χρόνο. Παλαιότερα, είχε γίνει ανάλυση του πένθους σε πέντε στάδια από την Elisabeth Kübler-Ross. Αυτά τα στάδια είναι η άρνηση, ο θυμός, η θλίψη, η επαναδιαπραγμάτευση και τέλος η αποδοχή. Η Kübler-Ross επισήμανε πως η παραμονή σε αυτά τα στάδια εξαρτάται από το κάθε άτομο.

Άλλος μπορεί να περνάει τη φάση της άρνησης για δύο μέρες άλλος για μήνες. Επίσης μας έκανε σαφές πως η μετάβαση στο επόμενο στάδιο δε σημαίνει ότι κάποιος δε μπορεί να παλινδρομήσει σε προηγούμενο στάδιο. Και αυτό εξαρτάται επίσης από το πώς το διαχειρίζεται ο καθένας μας.  Συνεπώς καλό είναι να αναγνωρίζουμε τα πέντε αυτά στάδια αλλά από την άλλη είναι αναγκαίο να ξέρουμε πως το πένθος είναι μια κατάσταση που δε φεύγει από τη μία μέρα στην άλλη.

Νέες έρευνες έδειξαν πως το πένθος για κάποιον που έχασες λειτουργεί όπως και η ακόλουθη εικόνα. Φαντάσου πως εσύ είσαι ένα λεωφορείο και το πένθος μία στάση. Στην αρχή της απώλειας το λεωφορείο σταματά σε όλο και περισσότερες στάσεις, καθώς περνάει ο καιρός οι στάσεις γίνονται όλο και λιγότερες. Άρα τα νέα δεδομένα μας μιλούν για το πένθος ως μία δια βίου κατάσταση η οποία εμφανίζεται κάθε που έχουμε την ανάγκη μέσα μας είτε να θυμηθούμε τον άνθρωπο που χάσαμε είτε να αναπολήσουμε τις στιγμές μαζί του.

«Ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός», θα έχεις ακούσει πολλές φορές. Εγώ θα κάνω μια σημαντική αλλαγή στο διαχρονικό ρητό του λαού μας. Ο καλύτερος γιατρός είσαι εσύ ο ίδιος για τον εαυτό σου. Έτσι μπορεί να μεταμορφώσεις τον χρόνο σε εχθρό σου και να πέφτεις ακόμα πιο χαμηλά ή από την άλλη να τον διαχειριστείς με αυτό τον τρόπο που όντως κάθε ημέρα θα είναι και καλύτερη. Δεν μπορούμε πια να αποποιούμαστε τις ευθύνες μας και να χρησιμοποιούμε το σύμπαν, το χρόνο, τη θρησκεία έως αποδιοπομπαίους τράγους.

Η απώλεια θα σε κάνει να νιώσεις «νεκρός», κουρασμένος, αδύναμος να κινηθείς σε οποιαδήποτε κατεύθυνση. Θα σε κάνει να αναθεωρήσεις ότι ήξερες μέχρι τώρα. Θα κοιτάς τον εαυτό σου και δε θα τον αναγνωρίζεις γιατί ότι και να χάσεις, θα είναι κομμάτι του «είναι»  σου μέχρι εκείνη τη στιγμή. Και όταν χάνεις κομμάτια σου, χάνεις εσένα. Θα αρνείσαι να ζήσεις στη νέα πραγματικότητα, θα θυμώσεις με όποιον βρεις μπροστά σου ,με εσένα που δε μίλησες, δεν έπραξες, δεν υπήρξες όπως ήθελες , θα πέσεις σε θλίψη , μη μπορώντας να φας, να κοιμηθείς , να λειτουργήσεις γενικώς. Και όταν θα έχεις περάσει τα σκοτάδια σου, τη στιγμή που θα νιώθεις πνιγμένος, τελειωμένος τότε και μόνο τότε θα εμφανιστεί η δύναμη που κρυβόταν μέσα σου τόσο καιρό. Γιατί «δε ξέρεις πόσο δυνατός είσαι μέχρι να έρθει η στιγμή που θα αναγκαστείς να μάθεις».

Από εκείνη τη στιγμή θα δεις τον εαυτό σου να δοκιμάζει, να νιώθει, να βλέπει λίγο φως στο σκοτάδι. Και εκεί αγαπημένε μου φίλε, θα σε ξεπροβοδίσει ο νέος σου εαυτός ,αυτός που αναγνωρίζει τι του έχει συμβεί και είναι διατεθειμένος να παλέψει όπως και να έχει. Ο νέος άνθρωπος που κρυβόταν μέσα σου και ήρθε για να σε οδηγήσει στη νέα σου πραγματικότητα. Σε μια ζωή χωρίς τον άνθρωπο ή την κατάσταση που ήξερες πριν.

Πως μπορώ να προετοιμαστώ ώστε να μην πονέσω τόσο, να μην φοβηθώ να μην πέσω στα πατώματα, να μην χάσω τον εαυτό μου; Η πιο συχνά απελπισμένη ερώτηση. Να σου πω ένα μυστικό; Δεν υπάρχει προετοιμασία, δε θα συνηθίσεις στην ιδέα , ούτε θα μπορέσεις να αποφύγεις τον πόνο. Ο πόνος υπάρχει για να τον νιώθουμε και για να μας κάνει ακόμα πιο δυνατούς. Δυστυχώς. Αυτό όμως που μπορείς να κάνεις είναι να ζήσεις το τώρα.

Να ζήσεις τη στιγμή που έχεις δίπλα σου τους ανθρώπους σου, να εκφράζεις τα συναισθήματα σου, να εκδηλώνεις την αγάπη σου ή όλα όσα νιώθεις. Μην αφήνεις απωθημένα, μην αφήνεις σκέψεις για αργότερα. Το αύριο δεν υπάρχει και για το μόνο που μπορείς να ετοιμαστείς είναι το σήμερα. Μην αφήνεις τις καταστάσεις και τους ανθρώπους σου να γίνουν ιστορία για να τους αναπολείς και να τους πενθείς. Τώρα που τους ζεις, είσαι εκεί ολοκληρωτικά μαζί τους; Φρόντισε η κάθε φορά που θα τους βλέπεις να είναι ντυμένη με χάδια,αγάπη και φροντίδα.

Οι πιο δύσκολες περιπτώσεις απωλειών είναι αυτές που δεν είχες την ευκαιρία να αποχαιρετήσεις. Άνθρωποι που φύγανε νωρίς, σπίτια που καταστραφήκαν από τη μια μέρα στην άλλη, περιπτώσεις που έμεινες μόνος παρέα με τα ανείπωτα. Αν ταυτίζεσαι με αυτή την κατηγορία, να ξέρεις πως ποτέ δεν είναι αργά να «αποχαιρετήσεις» ότι ανήκει στο παρελθόν σου. Ο αποχαιρετισμός ούτως ή άλλως συμβαίνει για να εξωτερικεύσουμε όλα όσα νιώθουμε, να αδειάσουμε από τα όσα δε θα μας χρειαστούν πια. Είναι προορισμένος από εμάς για εμάς.

Συνεπώς είτε έχουμε κάποιον απέναντι να μας ακούει, είτε όχι, είτε αποχαιρετούμε το πρώην σπίτι μας είτε έναν άνθρωπο που έχει φύγει πια από τη ζωή , το σημαντικό είναι να φωνάξουμε, γράψουμε, ζωγραφίσουμε, τραγουδήσουμε όλα όσα υπάρχουν μέσα μας. Να τονίσουμε τα ευχαριστώ μας και να υπενθυμίσουμε στον εαυτό μας τα όσα μας έλειπαν από τον εν λόγω άνθρωπο ,δουλειά, σπίτι, κατάσταση. Αυτός είναι ο αληθινός «αποχαιρετισμός». Δεν εξιδανικεύω, ούτε όμως μηδενίζω αυτό που υπήρξε. Γιατί όλα όσα είχαμε στη ζωή μας όπως και όλα όσα θα έχουμε είναι κομμάτια μας, είναι «εμείς».

Έτσι λοιπόν, καλό είναι να μη φοβόμαστε τις λέξεις και να μη κρυβόμαστε πίσω από λαϊκές δεισιδαιμονίες αλλά να δίνουμε στην απώλεια το χώρο που της αξίζει. Όσα χάσαμε είναι όλα όσα μας μεταμόρφωσαν  σε αυτό που είμαστε σήμερα. Αν είχαμε την επιλογή δε θα χάναμε ποτέ τίποτα. Και όμως, κανείς δεν σταμάτησε να ζει λόγω μιας απώλειας. Από την άλλη, το μοναδικό «πράγμα»  που δε μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτό είναι : ο ίδιος μας ο εαυτός.

 Γράφει η ψυχολόγος Χαρά  Βλαχοδήμου

mazimagazine

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ