ΟΙ "ΧΑΜΕΝΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ" ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Οι απαρχές της δημιουργίας του έντεχνου λόγου στον αρχαίο ελλαδικό χώρο, εσφαλμένα δυστυχώς, τοποθετούνται γύρω στον 9ο π.Χ αιώνα, δηλαδή παράλληλα με την εμφάνιση των ηρωικών επών του Ομήρου. Στην πραγματικότητα, πολύ πριν από τη γέννηση του μεγάλου επικού μας ποιητή παρουσιάζονται οι πρώτοι τεχνουργοί του λόγου που η σημαντική παρακαταθήκη τους αποτέλεσε τη λεγόμενη «προομηρική ποίηση», την ύπαρξη της οποίας οι περισσότεροι αγνοούμε καθώς ελάχιστη είναι η μνεία που γίνεται στους δημιουργούς και στα έργα της περιόδου αυτής. Το μεγαλύτερο μέρος των κειμένων δυστυχώς έχει χαθεί πλην ενός μικρού τμήματος, των Ύμνων και των Αργοναυτικών του Ορφέως, που σώζονται σχεδόν ολόκληρα. Με αρωγό λοιπόν την αρχαία ελληνική γραμματεία, που είναι η μοναδική πηγή πληροφοριών της περιόδου εκείνης, και με αφετηρία τη σημερινή μας δημοσίευση, θα ξεκινήσουμε μια αναδρομή στους πρωτομάστορες του ελληνικού γραπτού λόγου που ύφαναν τα σπάργανα της ελληνικής ποίησης.

Ο πρώτος ποιητής που αναφέρεται από τον Παυσανία στην πραγματεία του «Βοιωτικά» είναι ο ποιητής Ωλήνας από τη Λυκία της Μικράς Ασίας στον οποίο ο περιηγητής αποδίδει τη συγγραφή των αρχαιότερων ελληνικών ύμνων μεταξύ αυτών και έναν αρκετά διαδεδομένο που ο ποιητής αφιέρωνε στην Ειλειθυία. Δυστυχώς την εποχή του Παυσανία τα κείμενα του Ωλήνα δεν σώζονταν ώστε να τα μεταφέρει μέσα από το δικό του έργο όμως ο περιηγητής επισημαίνει τη σπουδαιότητα του ύμνου και πληροφορεί πως ο Ωλήνας μέσα σ' αυτόν προσφωνεί την Ειλειθυία, «μητέρα του Έρωτα», αντί της Αφροδίτης: «Λύκιος δὲ Ὠλήν, ὃς καὶ τοὺς ὕμνους τοὺς ἀρχαιοτάτους ἐποίησεν Ἕλλησιν, οὗτος ὁ Ὠλὴν ἐν Εἰλειθυίας ὕμνῳ μητέρα Ἔρωτος τὴν Εἰλείθυιάν φησιν εἶναι. Ὠλῆνος δὲ ὕστερον Πάμφως τε ἔπη καὶ Ὀρφεὺς ἐποίησαν· καί σφισιν ἀμφοτέροις πεποιημένα ἐστὶν ἐς Ἔρωτα, (Παυσανία Βοιωτικά, 9,27).

Στον Ωλήνα και στο έργο του αναφέρεται και ο Ηρόδοτος (Ηροδότου Ιστορίαι Δ, 35) ο οποίος εκθειάζει ένα ακόμη ποίημά του αφιερωμένο σε δύο γυναίκες, την Ωπη και την Άργη. Του αποδίδει επίσης τη συγγραφή ενός συνόλου υμνωδιών που έψαλλαν οι ιέρειες του ναού του Απόλλωνα στη Δήλο: «καὶ γὰρ ἀγείρειν σφι τὰς γυναῖκας ἐπονομαζούσας τὰ ονόματα ἐν τῷ ὕμνῳ τόν σφι Ὠλὴν ἀνὴρ Λύκιος ἐποίησε, παρὰ δὲ σφέων μαθόντας νησιώτας τε καὶ Ἴωνας ὑμνέειν Ὦπίν τε καὶ Ἄργην ὀνομάζοντάς τε καὶ ἀγείροντας (οὗτος δὲ ὁ Ὠλὴν καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς παλαιοὺς ὕμνους ἐποίησε ἐκ Λυκίης ἐλθὼν τοὺς ἀειδομένους ἐν Δήλῳ), Ηροδότου Ιστορίαι , βιβλίο Δ΄.

Και οι δύο συγγραφείς σημειώνουν πως το έργο του Ωλήνα δεν περιοριζόταν μόνο στους παραπάνω ύμνους αλλά και άλλους εξίσου σημαντικούς. Αναφέρονται επίσης σε έναν ακόμη αξιόλογο προομηρικό ποιητή, μεταγενέστερο του Ωλήνα, τον Πάμφω για τον οποίο όμως θα μιλήσουμε την επόμενη Κυριακή.
 Μέχρι τότε σας χαιρετώ και σας εύχομαι να έχετε μια όμορφη νύχτα!!!

*Φωτογραφία δημοσίευσης: «Ο Στοχαστής», Πήλινο Θεσσαλικό ειδώλειο του τέλους της Νεώτερης Νεολιθικής Εποχής. Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών

Από Βάσω Μαγγανάρη

ΠΗΓΕΣ:
ΠΕΛΑΣΓΟΙ-Ελλάδα και Μεσσοποταμία, β’ τόμος, Άννα Δημητρίου, Εκδόσεις Νέα Θέσις
Βικιπαίδεια

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ