Το Μυστηριώδες Κόκκινο Βιβλίο του Καρλ Γιουνγκ

της Χαράς Αστεριάδου

Τη νύχτα εκείνη ήρθε σε μένα η γνώση του θανάτου... εισχώρησα στον εσωτερικό θάνατο και είδα πως ο εξωτερικός θάνατος είναι καλύτερος από τον εσωτερικό. Έτσι αποφάσισα να πεθάνω εξωτερικά και να ζήσω εσωτερικά... αναζητώντας τον τόπο της εσωτερικής ζωής!

Κ. ΓΙΟΥΝΓΚ
LIBER NOVUS

Πριν λίγους μήνες κυκλοφόρησε ένα εξαιρετικά σπάνιο βιβλίο που η δημοσίευσή του αποτέλεσε διεθνές εκδοτικό γεγονός! Πρόκειται για το Liber Novus, περισσότερο γνωστό ως Κόκκινο Βιβλίο, ένα καλαίσθητο ημερολόγιο με περισσότερες από 50 εικόνες, που ο πατέρας της Αναλυτικής Ψυχολογίας και ψυχαναλυτής Καρλ Γ. Γιουνγκ (1875-1961), συνέθεσε στην πλέον σκοτεινή περίοδο της ζωής του.

Ήταν το 1913, όταν ο Γιουνγκ εγκατέλειψε τον μέντορά του Σίγκμουντ Φρόιντ λόγω διαφωνίας πάνω σε διάφορα ζητήματα που αφορούσαν την πρακτική και τη φιλοσοφία της ψυχανάλυσης, οπότε και βρέθηκε μόνος σε μια ψυχική κατάσταση βαθιάς αβεβαιότητας.

Ο Γιουνγκ απομονώθηκε και για αρκετά χρόνια αφοσιώθηκε σε ασυνήθιστες μεθόδους αναζήτησης του εαυτού του, φτάνοντας πολύ συχνά στα όρια της ψύχωσης! Από το ταξίδι αυτό επέστρεψε τελικά αναγεννημένος κουβαλώντας μαζί του ένα ημερολόγιο, στο οποίο κατέγραψε τις εμπειρίες και τους συλλογισμούς του, μέσα από μια σειρά από δυναμικές δικές του ζωγραφιές, εμπνευσμένες από τα οράματα που είχε και την ενεργητική φαντασία, ένα είδος αυτοματισμού της σκέψης.

Αυτό ήταν το περίφημο Κόκκινο Βιβλίο, που ο ίδιος κράτησε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας για περισσότερο από μισό αιώνα.

Πολύ αργότερα, το 1984, οι κληρονόμοι του φύλαξαν το βιβλίο σε τραπεζική θυρίδα επιτρέποντας μονάχα σε λιγοστούς ακαδημαϊκούς να το μελετήσουν. Ποτέ όμως δεν έφτασε στα χέρια του κοινού, μέχρι τουλάχιστον το 2007, όταν η Ulrich Hoerni, η τελευταία εγγονή του Γιουνγκ, ενέδωσε τελικά στα επανειλημμένα αιτήματα των θαυμαστών του, και αποφάσισε να δώσει το Κόκκινο Βιβλίο για εκτύπωση.

Για το σκοπό αυτό ιδρύθηκε το Ινστιτούτο Philemon, που εκτός από την κυκλοφορία του Liber Novus σκοπό έχει να προσφέρει σταδιακά στο κοινό ολόκληρο το συγγραφικό opus του Γιουνγκ, σε ειδικές προσεγμένες εκδόσεις.

Έτσι, τον Οκτώβριο του 2009 κυκλοφόρησε μια πολυτελής έκδοση ενός μοναδικού ντοκουμέντου, που μας εισάγει στα μυστήρια της ψυχής ενός ανθρώπου που άφησε τον εαυτό του να βυθιστεί στο λαβύρινθο του ασυνείδητου, για να επιστρέψει ανάμεσά μας πιο σοφός.

Τι ακριβώς περιέχει όμως το Κόκκινο Βιβλίο; Ποια μυστικά κρύβουν οι εικόνες του; Για να απαντήσουμε, πρέπει να ψηλαφίσουμε την ιστορία που μας διηγούνται οι πολύχρωμες σελίδες του Liber Novus…

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΨΥΧΗ

Το Κόκκινο Βιβλίο αποτελεί ένα επικό κεφάλαιο στη ζωή του Γιουνγκ. Στις σελίδες του καταγράφονται οι έρευνες, οι εμπειρίες και οι ανακαλύψεις ενός ανθρώπου που σε ηλικία σαράντα ετών είχε, με τα δικά του λόγια, «επιτύχει τιμή, δύναμη, πλούτο, γνώση και κάθε ανθρώπινη ευτυχία» αλλά ταυτόχρονα, κατά κάποιον τρόπο, είχε χάσει την ψυχή του.

«Ψυχή μου, ψυχή μου, που είσαι;» αναρωτιέται με αγωνία σε κάποιο σημείο ο Γιουνγκ, προκαλώντας θέλοντας και μη ανάλογους συνειρμούς σε πολλούς από εμάς, διαβάζοντας τώρα αυτές τις φράσεις.

Βρισκόμενος σε αυτή την ψυχολογική δίνη, ο Γιουνγκ παίρνει την απόφαση και από τα τέλη του 1913 αρχίζει να καταγράφει έναν καταιγισμό από δικά του εσωτερικά οράματα, εικόνες και διαλόγους, υλικό που επρόκειτο να επεξεργαστεί στο «πιο δύσκολο πείραμα» που θα αναλάμβανε ποτέ.

Συχνά, αυτές οι εμπειρίες συνέβαιναν τη νύχτα στη βιβλιοθήκη του, μετά από μια μέρα δουλειάς με τους ασθενείς του και το δείπνο με την οικογένειά του.

Ορισμένες φορές έκανε γιόγκα για να καθησυχάσει τη συναισθηματική αναταραχή και να κενώσει την συνείδησή του. Έπειτα, προχωρούσε στις αυθόρμητες φαντασιώσεις που του εμφανίζονταν, σα να εισχωρούσε σε ένα άλλον κόσμο, ξεκινώντας συζητήσεις με τους φανταστικούς χαρακτήρες.

Παρέμενε ωστόσο αβέβαιος για το νόημα και τη σημασία των περιεχομένων τους, και το ενδεχόμενο να πάσχει από κάποια διανοητική αρρώστια ήταν ο διαρκής φόβος του.

Ώσπου, μετά το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η κατανόηση έρχεται: «Τελικά καταλαβαίνω», γράφει ο ίδιος το 1914, και βρίσκει το κουράγιο να ξεκινήσει τη συγγραφή του Liber Novus του.

ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Ανοίγοντας κανείς τις σελίδες του βιβλίου, μένει έκπληκτος από τις μεγάλες ψυχολογικές μάχες που βλέπει να λαμβάνουν χώρα, οι οποίες συνοδεύονται όμως από σπουδαίες εσωτερικές αποκαλύψεις.

Στην προφητική εισαγωγή, το Πνεύμα του Βυθού παλεύει με το Πνεύμα της Εποχής. Η σύγχρονη και μεταβαλλόμενη σκέψη της Εποχής, οφείλει συνεχώς να κάνει χώρο για το αμνημόνευτο μέλλον που πηγάζει από το Βυθό. Ένα πνευματικό μήνυμα αναδύεται, ένας νέος δρόμος για τη σύγχρονη εποχή στην οποία ζούμε, με τον Γιουνγκ να γίνεται ο φορέας του.

Η νέα διδασκαλία αφορά σε μια νέα εικόνα του Θεού – έναν ενυπάρχων Θεό, ο οποίος βρίσκεται στο καθετί, από το πιο μεγάλο μέχρι το πιο μικρό, και από το πιο σκοτεινό μέχρι το πιο φωτεινό.

Το παράδοξο εδώ είναι ο ισχυρισμός ότι «η υψηλότερη αλήθεια και το απόλυτο παράλογο είναι ένα και το αυτό». Επιπλέον, «η μίξη του λογικού με το μη-λογικό παράγει το ύψιστο νόημα» και «το πάντρεμα της τάξης με το χάος προκαλεί τη γέννηση του θεϊκού παιδιού».

Οπότε, το έργο είναι να μπορεί κανείς να συγκρατεί τα αντίθετα ενωμένα, «ο στόχος δεν είναι τα ύψη αλλά το κέντρο» – το κέντρο του Εαυτού, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ως «ο Θεός μέσα μας».

Έτσι, ο Γιουνγκ καταλήγει ότι «θα πρέπει να είστε... όχι Χριστιανοί αλλά Χριστοί, διαφορετικά δεν θα είστε καθόλου χρήσιμοι στον επερχόμενο Θεό», κατανοώντας πως χρειάζεται να ζήσει τη ζωή του ολόκληρη, και το θεϊκό πνεύμα και το ανθρώπινο ζώο, ενωμένα μαζί σε ένα αρμονικό σύνολο.

Στο προσωπικό ταξίδι του, η θηλυκή φωνή της Ψυχής του μάχεται μαζί του προκειμένου να αναγνωρίσει και να ισορροπήσει τις δικές του αντιθέσεις. Η έλλειψη εμπιστοσύνης, η περιφρόνηση, η κρίση, η περηφάνια, η απείθεια, η αμφιβολία, η σύγχυση, η οργή και ο φόβος ξεφλουδίζονται και χάνονται.

Η ανάγκη για ανάπτυξη της υπομονής –ένας τρόπος ύπαρξης καρτερικός, δεκτικός, ανθεκτικός, όπως είναι το θηλυκό στοιχείο εσωτερικά (η Άνιμα)– γίνεται πλέον ξεκάθαρα εμφανής. Ανακαλύπτει έτσι πως η σκέψη και το συναίσθημα, χρειάζονται το ένα το άλλο.

Ο Γιουνγκ πρέπει να αντιμετωπίσει αυτά που επιθυμεί λιγότερο (που συμβολίζονται ως κόλαση, έρημος, φόνος κλπ.) μέχρι που δηλώνει πως «τίποτα το ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο». Κατανοεί ότι τα αντίθετα είναι αδέλφια, ότι ο «άλλος», το διαφορετικό, βρίσκεται μέσα στον καθένα μας.

Η Ψυχή συμβουλεύει την αποδοχή της μοναξιάς, την εσωτερική μοναξιά της γνώσης, την αβεβαιότητα του μονοπατιού ή του στόχου, το φόβο και την πιθανότητα της τρέλας σαν μέρος του ταξιδιού.

«Πίστευα... πως η ψυχή ξέρει το δικό της δρόμο... ίσως κανείς να μην κερδίσει ενοράσεις από το έργο μου. Αλλά η ψυχή μου απαιτεί αυτό τον άθλο... πρέπει να το επιχειρήσω για μένα, χωρίς να ελπίζω σε τίποτε – για χάρη του Θεού».

Ο Γιουνγκ χαράζει το δικό του μονοπάτι, επιμένοντας πως «το μονοπάτι μου δεν είναι το δικό σου μονοπάτι», εννοώντας πως ο καθένας πρέπει να βρει το δικό του αυτογνωσιακό δρόμο. 

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΦΙΛΗΜΟΝΑ

Καθώς συνεχίζει το πνευματικό του ταξίδι οι φαντασιώσεις διαδέχονται η μια την άλλη. Ο τρόμος αλλά και οι θετικές όψεις της συλλογικής ανθρώπινης ιστορίας, ξεδιπλώνονται μπροστά του. Η Ψυχή επιμένει πως πρέπει να τα αποδεχτεί όλα. «Νιώθω αυτά που ήταν και που θα είναι», γράφει. Αρχικά, κάνει πίσω μπροστά στο τεράστιο καθήκον που βλέπει να απλώνεται μπροστά του.

«Το να γεννήσεις το αρχαίο σε μια νέα εποχή είναι δημιουργία» γράφει. Χρειαζόμαστε τη μαγεία, λέει παρακάτω, «για να βρούμε το δρόμο που δεν είμαστε σε θέση από μόνοι μας να ανακαλύψουμε».

Αναζητώντας εσωτερική βοήθεια, ο Γιουνγκ ανακαλύπτει τον Φιλήμονα και γίνεται «μαθητής» του. Ο Φιλήμων έχει τη μορφή δασκάλου και πρωτοεμφανίζεται σε ένα όνειρο, αρχικά σαν ένας φτερωτός άντρας που κρατάει τέσσερα κλειδιά, και έπειτα σαν ένας αρχετυπικός Μάγος.

Από τον Φιλήμονα, ο Γιουνγκ μαθαίνει ότι πέραν της προσωπικής πραγματικότητας υπάρχει η αντικειμενική πραγματικότητα. Ρισκάρει και αφήνεται, μια διαδικασία που είναι αναγκαία προκειμένου να φέρει σε μια σχέση, σε έναν αληθινό γάμο, τις δυνάμεις που συγκρούονται στην ψυχή του, όπως και στην ψυχή κάθε ανθρώπου.

Η λογική και η κατανόηση πρέπει να ενωθούν με την έλλειψη λογικής και τη μαγεία. Η ενότητα προκαλεί μια φαινομενική ακινησία που είναι «η μακρόθυμη ζωή της αιωνιότητας, η ζωή της θειότητας».

Εντούτοις, ο εσωτερικός οδηγός του αποκαλύπτει ότι η προσωπική «ζωή δεν έχει ακόμη αρχίσει». Το κεφάλαιο αυτό τελειώνει με τη φράση, «η λυδία λίθος είναι να είσαι μόνος με τον εαυτό σου – αυτός είναι ο δρόμος».

ΣΤΟΝ ΤΑΦΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Στη συνέχεια, ένα άλλο κεφάλαιο ξεκινά με μια συντριπτική αυτοκριτική της «σκιώδους» πλευράς της κατάστασής του: «Εάν σε ημερέψω, κτήνος, δίνω και σε άλλους την ευκαιρία να ημερέψουν τα δικά τους κτήνη».

Ο Γιουνγκ ενθαρρύνεται από την Ψυχή να «είναι σταθερός και δημιουργικός»,  ενώ μια αποστεωμένη εσωτερική ανδρική μορφή του λέει «πρέπει να ματώσεις για το σκοπό της ανθρωπότητας».

Καθώς οι θηριωδίες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου συνεχίζονται, ο Γιουνγκ ρωτάει την Ψυχή του: «Σε ποια βάθη θέλεις να προχωρήσω;» Για να πάρει την απάντηση: «Πάντα πάνω από τον εαυτό σου και το παρόν».

Στη συνέχεια, για ένα χρόνο περίπου, οι φωνές από το Βυθό παραμένουν σιωπηλές. Ώσπου μια μέρα ο Φιλήμων επιστρέφει λέγοντας: «Η αυτό-θέληση δεν είναι για εσένα. Εσύ είσαι η θέληση του όλου... Πλησίασε εγγύτερα και είσελθε στον τάφο του Θεού. Η θέση του έργου σου είναι στην κρύπτη».

Τότε στην εσωτερική του όραση κάνουν την εμφάνισή τους οι νεκροί, και η Ψυχή δηλώνει: «Οι νεκροί απαιτούν τις εξιλεωτικές σου προσευχές». Ο Γιουνγκ αποδέχεται διστακτικά. Η Ψυχή ανακοινώνει πως ο «κυβερνήτης αυτού του κόσμου» απαιτεί τη θυσία του φόβου του Γιουνγκ επειδή έχει «κληθεί να τον υπηρετήσει».

«Γιατί πρέπει εγώ να είμαι αυτός;» διαμαρτύρεται. «Δεν μπορώ. Δεν θέλω!» Και η Ψυχή του απαντάει: «Γιατί κατέχεις τη λέξη (τη νέα διδασκαλία) που δεν επιτρέπεται να παραμείνει κρυφή».

Τη στιγμή αυτή εμφανίζεται ο Φιλήμων, που ο Γιουνγκ είχε νιώσει ως «την παρουσία του καλού και του όμορφου», φορώντας ιερατικό ένδυμα και του παραδίδει τις περίφημες Επτά Ομιλίες στους Νεκρούς, ένα είδος γνωστικού μύθου της Δημιουργίας, όπου περιλαμβάνεται και ο ρόλος της ανθρωπότητας σε αυτήν.

ΤΟ ΠΛΗΡΩΜΑ

Σύμφωνα με το γνωστικό μύθο, τα πάντα, τα διάφορα επίπεδα της Δημιουργίας, πηγάζουν από το Πλήρωμα (βλ. Γνωστική Ορολογία).

Ζεύγη αντιθέτων, που είναι ισορροπημένα στο Πλήρωμα, εμφανίζονται ξεχωριστά στα όντα της κτίσης, για παράδειγμα ως καλό και κακό, ομοιότητα και διαφορά κλπ. Ο αγώνας στον πυθμένα αφορά την ίδια μας την ουσία, ως όντα.

Τα πάντα, «δημιουργημένα και αδημιούργητα», είναι το ίδιο το Πλήρωμα, το σύνολο της ύπαρξης. Η πρώτη εκδήλωση που εξέρχεται από το Πλήρωμα είναι ο Αμπράξας, ένας θεός ξεχασμένος από την ανθρωπότητα, που είναι «δύναμη, διάρκεια, αλλαγή» ταυτόχρονα.

Το επόμενο επίπεδο εκδήλωσης είναι πιο ξεκάθαρο. Ο Θεός είναι δημιουργία. Ο Θεός είναι στην ουσία «αποτελεσματική, ενεργή πληρότητα», ενώ ο Σατανάς, το αντίθετό του, είναι στην ουσία «ενεργή κενότητα».

Στη συνέχεια, υπάρχει μια πληθώρα θεών που δρουν είτε ως επουράνιοι θεοί,  οι οποίοι «μεγεθύνουν», είτε ως γήινοι θεοί, οι οποίοι «ελαττώνουν», με τους τέσσερις κύριους θεούς να είναι ο Ήλιος, ο Έρως, το Δένδρο της Ζωής και ο Διάβολος.

Η πνευματικότητα και η σεξουαλικότητα, οι «δαιμονικές εκδηλώσεις των θεών», είναι αντίθετα του ίδιου φάσματος, ουράνια στην πνευματικότητα, γήινα στη σεξουαλικότητα. Άνδρες και γυναίκες «στέκουν υπό το νόμο» και των δυο, με διαφορετικούς τρόπους.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΣΩΤΕΡΟ ΕΑΥΤΟ

Στην τελευταία από τις Επτά Ομιλίες, ο Φιλήμων αποκαλύπτει πως ο άνθρωπος «είναι μια πύλη μέσω της οποίας περνάς από τον εξωτερικό κόσμο των Θεών, των δαιμόνων και των ψυχών, στον εσωτερικό κόσμο». Σε αυτό τον κόσμο «ο άνθρωπος είναι ο Αμπράξας, ο δημιουργός και καταστροφέας του δικού του κόσμου», ο οποίος έχει ένα αστέρι ως δικό του «οδηγό Θεό».  

Πολύ αργότερα, ο Γιουνγκ είπε σε ένα συνάδελφό του ότι οι Επτά Ομιλίες ήταν μια εισαγωγή όσον αφορά αυτά που είχε να επικοινωνήσει στον κόσμο. Αποτελούν το περίγραμμα του πυρήνα της ψυχολογίας του Γιουνγκ, όπου περιλαμβάνονται η εξατομίκευση, η σύγκρουση των αντιθέτων και η συν-δημιουργία του ανθρώπου με τη Θεότητα.

Ωστόσο, το ταξίδι στο Κόκκινο Βιβλίο δεν είχε τελειώσει. Ο Φιλήμων είχε μια ακόμα διδασκαλία για τον άνθρωπο: «Εσύ, ον, είσαι η αιώνια στιγμή». Ο θάνατος ως σκιά, και η ουράνια μητέρα ενδεδυμένη μανδύα αστέρων, εμφανίζονται ξανά, ζητώντας επιπλέον θυσίες από το Γιουνγκ, πριν μπορέσει να γεννήσει το αστρικό του παιδί.

Ο Γιουνγκ αντιλαμβάνεται πως «μόνο η πίστη στην αγάπη και η ηθελημένη αφοσίωση» οδηγούν «στην αστρική μου φύση, τον αληθέστερο και πιο εσωτερικό εαυτό, που απλά και μόνο είναι».

Τελικά, μια σκιά (ο Χριστός) εισέρχεται. Ο Φιλήμων γονατίζει μπροστά στον «κύριο και αδελφό μου», λέγοντας στον Χριστό «το έργο σου είναι ατελές» ενώ ο άνθρωπος απλά μιμείται τη ζωή του. «Έχει έρθει η ώρα που ο καθένας πρέπει να κάνει τη δική του εργασία για τη λύτρωση».

Προς το τέλος του βιβλίου, γίνεται ένας σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στον Γιουνγκ και τις εσωτερικές μορφές που μαζί με τον Φιλήμονα αναδύθηκαν σε όλη τη διάρκεια του πνευματικού αυτού ταξιδιού.

Ακολουθεί μια τελευταία συμπλοκή με την Ψυχή, καθώς ο Γιούνγκ αρνείται την άνευ όρων υπακοή στους θεούς. Επιμένει πως ο άνθρωπος δεν είναι πλέον «σκλάβος» τους, μολονότι οι θεοί «μπορούν να επινοήσουν μια υπηρεσία σε αντάλλαγμα».

Μετά την αρχική προσβολή, οι θεοί συμφωνούν. Η Ψυχή λέει τότε στο Γιουνγκ: «Έχεις σπάσει τον καταναγκασμό του νόμου». Ο Χριστός (ως σκιά) προσφέρει ένα τελευταίο λόγο ως δώρο. Αποδεχόμενος το φως και το σκοτάδι μαζί «σου φέρνω την ομορφιά του πόνου».

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Σταδιακά, ο Γιουνγκ μετέγραψε τις εμπειρίες του σε καλλιγραφική μορφή πάνω σε περγαμηνή, εικονογράφησε το κείμενο, ζωγράφισε δραματικές συμβολικές εικόνες του ταξιδιού του, και όλη αυτή τη δουλειά τη συγκέντρωσε σε ένα κόκκινο δερματόδετο τόμο εξακοσίων σελίδων.

Πολλοί ασθενείς του έχουν αναφέρει πως κατά καιρούς έβλεπαν το παράξενο αυτό βιβλίο ανοιχτό πάνω σε ένα καβαλέτο, στη βιβλιοθήκη του. Μάλιστα ο ίδιος ο Γιουνγκ τους παρότρυνε να δημιουργήσουν το δικό τους Κόκκινο Βιβλίο, ως μια μέθοδο αντιμετώπισης των προσωπικών τους εσωτερικών διεργασιών.

Μια γυναίκα, η Christiana Morgan, θυμάται τον Γιουνγκ να της λέει: «Μπορείς να πας στο βιβλίο, να γυρίσεις τις σελίδες, και για σένα θα είναι η εκκλησία σου, οι ήσυχοι τόποι του πνεύματός σου όπου θα αναζωογονείσαι.. γιατί σε αυτό το βιβλίο βρίσκεται η ψυχή σου».

Ο Γιουνγκ σταμάτησε να εργάζεται στο Κόκκινο Βιβλίο το 1930 όταν ο αντίκτυπος ενός Κινέζικου αλχημικού κειμένου, Το Μυστικό του Χρυσού Λουλουδιού, του έφερε «ανέλπιστη επιβεβαίωση» των ιδεών του, και του αποκάλυψε το χαμένο κρίκο ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση.

Επανήλθε μόνο μια φορά στο Κόκκινο Βιβλίο, το 1959, δυο χρόνια πριν το θάνατό του, για να προσθέσει μια χειρόγραφη σελίδα, στην όποια έγραψε: «Πάντα ήξερα πως αυτές οι εμπειρίες περιείχαν κάτι πολύτιμο», αφήνοντας μισοτελειωμένη τη φράση του…

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Για την ολοκλήρωση αυτού του άρθρου, πολύτιμο βοηθό αποτέλεσε το κείμενο «Carl Jung’s RedBook» (Parabola, τ. 35:2, 2010), της γνωστής βιογράφου του Γιουνγκ, Claire Dunne.

Όλες οι φωτογραφίες που κοσμούν το άρθρο είναι εικόνες που φιλοτέχνησε ο ίδιος ο Γιουνγκ στο Κόκκινο Βιβλίο.

Περισσότερα στοιχεία για τη ζωή και το έργο του μπορεί να διαβάσετε στη μοναδική βιογραφία του που κυκλοφορεί στα ελληνικά με τίτλο Καρλ Γιουνγκ: Η Ζωή και το Έργο του (Αρχέτυπο), του Gerhard Wehr.

---

Το κείμενο "TΟ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΕΣ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΚΑΡΛ ΓΙΟΥΝΓΚ"  πρωτοδημοσιεύτηκε στο ΑΒΑΤΟΝ Νο 101  .

 

WHO IS WHOH ΧΑΡΑ ΑΣΤΕΡΙΑΔΟΥ είναι ψυχολόγος. Την περίοδο αυτή ζει και εργάζεται στο Λονδίνο.

archetypo

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ