Η «πέμπτη φάλαγγα» του Πούτιν στην ελίτ της Δύσης

Του Simon Kuper
Financial Times

Στις αρχές του 1961 ξεσκεπάστηκε στη Βρετανία το «δίκτυο κατασκόπων του Πόρτλαντ». Μεταξύ των πρακτόρων ήταν και ένα μεσήλικο ζευγάρι Αμερικανών που ζούσε σε ένα μικρό σπίτι στο προάστιο του Ρούισλιπ, οι οποίοι εμφανίζονταν ως πωλητές βιβλίων την ώρα που έστελναν μυστικά για υποβρύχια στους Ρώσους.

Εκείνο τον Απρίλιο, ο διπλός πράκτορας Τζορτζ Μπλέικ καταδικάστηκε σε 42 χρόνια κάθειρξη, την μεγαλύτερη ποινή που είχε καταβληθεί ως τότε στη Βρετανία. Ως το 1963, ο προδότης φίλος του Κιμ Φίλμπι κατευθυνόταν με πλοίο στη Μόσχα και οι Βρετανοί ήταν απορροφημένοι από την υπόθεση Προφούμο (ένα σεξουαλικό σκάνδαλο που μασκαρεύτηκε ως σκάνδαλο ασφαλείας). Ο πρωθυπουργός Χάρολντ Μακμίλαν, ο οποίος απεχθανόταν και τα δύο αυτά ατοπήματα και αναφερόταν υποτιμητικά «στη λεγόμενη υπηρεσία ασφαλείας», τελικά παραιτήθηκε.

Γράφω ένα βιβλίο για την κατασκοπεία την εποχή του ψυχρού πολέμου. Περνάω ώρες ζώντας πνευματικά στη δεκαετία του 1960 και όταν κάνω ένα διάλειμμα για να ξεκουραστώ και να τσεκάρω το ίντερνετ, νιώθω σαν να διαβάζω τη συνέχεια του βιβλίου.

Η αρχηγός της γαλλικής ακροδεξιάς, Μαρίν Λεπέν, η οποία χρηματοδοτείται κυρίως από τη Ρωσία, συναντήθηκε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. «Η Μόσχα θα βοηθήσει την Λεπέν να κερδίσει τις εκλογές», έγραψε το φιλικό στο Κρεμλίνο Life News, προτού διαγράψει το tweet λίγα λεπτά αργότερα.

Στην Ουάσινγκτον εν τω μεταξύ, το FBI ερευνά αν η Μόσχα βοήθησε τον Ντόναλντ Τραμπ να κερδίσει. Η κατασκοπεία του ψυχρού πολέμου ήταν συγκριτικά ένα παιχνιδάκι, αλλά προσφέρει μια εικόνα για την επιρροή της Ρωσίας σήμερα.

Οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 ανησυχούσαν υπερβολικά ότι «κόκκινοι» πράκτορες δρουν κάτω από τη μύτη τους. Οι κατάσκοποι της δεκαετίας του 1940 πιθανότατα βοήθησαν την Ε.Σ.Σ.Δ. να κατασκευάσει γρηγορότερα τη πυρηνική βόμβα, αλλά η πλειοψηφία των μεταγενέστερων προδοτών της Δύσης ήταν «μικρά ψάρια». Οι πληροφορίες που έστελναν στη Μόσχα ήταν συνήθως ανούσιες, αναξιόπιστες ή αγνοούνταν. Και το Κρεμλίνο είχε λίγους πολιτικούς φίλους στη Δύση, με εξαίρεση τα μικρά εθνικά κομμουνιστικά κόμματα.


Στην πραγματικότητα, ο πραγματικός κίνδυνος εκείνη την εποχή δεν ήταν πόσα πολλά ήξεραν οι Σοβιετικοί για τις πολιτικές αποφάσεις στη Δύση, αλλά πόσα λίγα. Τη δεκαετία του 1950, κάθε ένα από τα δύο στρατόπεδα προχωρούσε στην ομίχλη, αβέβαιο για το κατά πόσο το άλλο σχεδίαζε μια επίθεση. Αυτό έκανε ελκυστική την επιλογή να κάνει κάποιος πρώτος την επίθεση.

Σήμερα αντίθετα, το χάκινγκ δίνει στη Μόσχα άπλετη πληροφόρηση. «Κάθε ξένη υπηρεσία που δεν έχει έναν πράκτορα ως μέλος η υπάλληλο στο Mar-a-Lago (σ.σ. το εξοχικό θέρετρο του Τραμπ στη Φλόριντα) είναι ένοχη για εγκληματική αμέλεια», λέει ο Αμερικανός συγγραφέας Μαξ Μπουτ. Αλλά ποιος χρειάζεται κατασκόπους όταν ο Τραμπ χρησιμοποιεί ένα κινητό τηλέφωνο χωρίς ασφάλεια στο θέρετρο του στη Φλόριντα;

Η Ρωσία έχει ανέβει επίπεδο τελευταία, από την συγκέντρωση των πληροφοριών, στην επιρροή των πληροφοριών. Αυτό διευκολύνεται από την ρωσική παρουσία στην διεθνή επιχειρηματική σκηνή, κάτι ανήκουστο τα χρόνια του ψυχρού πολέμου. Σήμερα, πίσω από κάθε μεγάλη ρωσική περιουσία υπάρχει και μια μεγάλη φιλία με το Κρεμλίνο. Ο Τραμπ και η Λεπέν δεν είναι παρείσακτοι αλλά μέρος του δικτύου ρωσικών και δυτικών ελίτ.

Ο Τραμπ στο real estate της Νέας Υόρκης, ο υπουργός Εξωτερικών του Ρεξ Τίλερσον στο πετρέλαιο και πρώην επικεφαλής της προεκλογικής του εκστρατείας Πολ Μάναφορτ στην πολιτική επικοινωνία, προέρχονται από βιομηχανίες όπου η παρουσία ρωσικού χρήματος θεωρείται κάτι το φυσιολογικό.

Ο Φρανσούα Φιγιόν, υποψήφιος στις γαλλικές προεδρικές εκλογές και σύμβουλος επιχειρήσεων, πρέπει να αναρωτιέται γιατί ο κόσμος διαμαρτύρεται για τα περίπου 50.000 δολάρια που φέρεται να έλαβε για να συστήσει έναν Λιβανέζο δισεκατομμυριούχο στον Πούτιν, όταν άλλοι σύμβουλοι θα τον θαύμαζαν για αυτό. (Ο Φιγιόν έχει διαψεύσει την ιστορία).

Ορισμένοι Ρώσοι επιχειρηματίες έρχονται κοντά σε ισχυρούς ανθρώπους στη Δύση σε μια προσπάθεια να ευχαριστήσουν τον Πούτιν, λέει η Αλίνα Πολιακόβα του Atlanti Council. Πρόσφατα έγινε πολλή συζήτηση στο Λονδίνο όταν ο πολιτικός Τζορτζ Όζμπορν έγινε συντάκτης της εφημερίδας Evening Standard. Aλλά ένα στοιχείο της ιστορίας που έχει υποτιμηθεί είναι πως ο ιδιοκτήτης της Evening Standard είναι ο Εβγένι Λεμπέντεβ, γιός ενός πράκτορα της KGB που έγινε ολιγάρχης, ο οποίος γράφει άρθρα υπέρ του Πούτιν σε βρετανικές εφημερίδες. Ο Όζμπορν δεν είναι φίλος με το Κρεμλίνο, αλλά αν επιστρέψει ποτέ στην κυβέρνηση ο Λεμπέντεφ θα χαρεί.

Για χρόνια πολιτικοί στη Δύση έπαιρναν ρωσικά χρήματα ατιμώρητοι επειδή λίγοι ψηφοφόροι ενδιαφέροντα.

Οι άνθρωποι ανησυχούσαν για μια υποτιθέμενη «πέμπτη φάλαγγα» Μουσουλμάνων στον πάτο της κοινωνίας, αλλά όχι για μια «πέμπτη φάλαγγα» φίλων του Πούτιν στην κορυφή.

Αυτό εξηγεί γιατί οι συνεργάτες του Τραμπ δεν ενδιαφέρθηκαν να κρύψουν τις συναντήσεις με Ρώσους αξιωματούχους. Μετά το «Russiagate» η κοινή γνώμη άρχισε να δίνει προσοχή, αλλά ήταν μάλλον αργά. Αν η Λεπέν (η οποία αρνείται ότι υπάρχει ρωσική εισβολή στην Κριμαία) γίνει πρόεδρος της Γαλλίας το Μάιο, το Κρεμλίνο θα έχει δύο φίλους στο τιμόνι δύο εκ των τριών μεγαλύτερων στρατιωτικών δυνάμεων της Δύσης. Ο Στάλιν ούτε που θα ονειρευόταν κάτι.

Διαβάζοντας για τους κατασκόπους την εποχή του ψυχρού πολέμου, συνειδητοποίησα σταδιακά πως η μεγαλύτερη ζημιά που έκαναν στις χώρες της Δύσης δεν ήταν όταν έκλεβαν μυστικά. Ήταν όταν τους έπιαναν. Κάθε φορά που ένας Βρετανός αξιωματούχος φανερωνόταν ως κατάσκοπος – μια ιεροτελεστία την περίοδο 1946-1963 – η εμπιστοσύνη των Βρετανών στην κοινωνία τους υποχωρούσε ακόμα περισσότερο. Οι αξιωματούχοι κοιτούσαν ο ένας τον άλλο και αναρωτιόντουσαν «Είσαι κατάσκοπος της KGB;». Mια παρανοϊκή δυσλειτουργία μόλυνε το κράτος. Στις ΗΠΑ, το κυνήγι κατασκόπων Τζόζεφ Μακάρθι την δεκαετία του 1950, λειτουργούσε προς όφελος των Σοβιετικών προκαλώντας μια εθνική παράνοια.

Αυτό γίνεται και πάλι σήμερα, αλλά οι ύποπτοι είναι υψηλότερης κοινωνικής στάθμης και η πρόκληση παράνοιας από τη Ρωσία περισσότερο μελετημένη. Το ρωσικό χάκινγκ στις εκλογές των ΗΠΑ ήταν ασυνήθιστα φανερό, λέει ο διευθυντής του FBI, Τζέιμς Κόμεϊ, κυρίως επειδή ο στόχος της Μόσχας ήταν να πανικοβάλλει τον κόσμο. Έχει αποτέλεσμα. Έξι μήνες πριν, οι ψηφοφόροι των λαϊκιστών πίστευαν ότι οι ελίτ είναι διεφθαρμένες. Σήμερα, καθώς οι ακροδεξιοί ηγέτες προσεγγίζουν τον Πούτιν, οι αριστεροί ψηφοφόροι καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα.

Οι κατάσκοποι πωλητές βιβλίων στο Ρούισλιπ της δεκαετίας του 1960 φαίνονται άκακοι μπροστά σε αυτό.

Euro2day + geopolitics

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ