Η ευτυχία και το μήλο της γνώσης

Αδιαμφισβήτητα, η ευτυχία είναι μία από τις κινητήριες δυνάμεις για πολλές από τις πράξεις και τις σκέψεις των ανθρώπων. Ο καθένας μας ξοδεύει πολύ χρόνο και πολλή ενέργεια αναλογιζόμενος πάνω στην ευτυχία, στο τι σημαίνει, τι μπορεί να κάνει για να βρεθεί στο δρόμο που θα τον οδηγήσει σε αυτή ή τους λόγους που ίσως ακόμη δεν νιώθει ότι βρίσκεται σε αυτόν τον δρόμο.

Ο καθένας μας, επίσης, έχει πιάσει τον εαυτό του, πάνω στην ενόρμηση της στιγμής, να εύχεται να γνώριζε λιγότερα πράγματα, γιατί έτσι θα ήταν περισσότερο ευτυχισμένος. Νομίζω πως όλοι, αν όχι οι περισσότεροι, έχουμε βρεθεί σε καταστάσεις που αυτή η άγνοια φαντάζει ελκυστική, καθώς οδηγεί στην ευτυχία. 

Είναι, όμως, όντως έτσι τα πράγματα; Αν ο Αδάμ και η Εύα εκδιώχτηκαν από τον Παράδεισο, μόλις έφαγαν το μήλο της γνώσης, αυτό σημαίνει ότι η ίδια μοίρα θα ακολουθεί και καθέναν από εμάς, στην πορεία της ζωής μας; Μήπως η ιστορία τους μας δείχνει πως πρέπει κι εμείς να φοβόμαστε το μεταφορικό μήλο της γνωσης, γιατί θα μας απομακρύνει από τον παράδεισο της ευτυχίας;

Η ίδια η αναζήτηση της γνώσης και της αλήθειας είναι μια δύσκολη και επίπονη διαδικασία. Απαραίτητα εφόδια φαίνονται να είναι το θάρρος για ό,τι αναμένεται να μάθουμε, που δε θα είναι πάντα αυτό που επιθυμούμε, η επιμονή, καθώς το ταξίδι της γνώσης είναι ένα ταξίδι εφόρου ζωής, αλλά και η επαγρύπνηση, για να μην αφήσουμε τον εαυτό μας να εξαπατηθεί από το ψέμα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να πιστέψουμε ένα ψέμα, αλλά κανείς δεν μπορεί να εξαπατηθεί πιο εύκολα από αυτόν που επιθυμεί να πιστέψει ένα ελκυστικό ψέμα.

Για την αναζήτηση της γνώσης, όμως, οφείλουμε να παραμερίσουμε τις επιθυμίες μας, προκειμένου να κοιτάξουμε με αμερόληπτα μάτια την αλήθεια.

Όταν λοιπόν, διανύσουμε αυτό το ταξίδι και φτάσει η στιγμή που θα κοιτάξουμε την αλήθεια, ίσως, εξ' αρχής, να φαντάζει τρομαχτική. Όσο μεγαλώνουμε, τόσο περισσότερη γνώση αποκτούμε, για το κακό που υπάρχει στον κόσμο, για το σκοτάδι που συνυπάρχει με το φως μέσα μας, για την αλήθεια των άλλων, που δε συμβαδίζει πάντοτε με τη δική μας. Κι όλα αυτά είναι λογικό να οδηγούν, κάποιες φορές, σε απογοήτευση, απώλεια, θυμό, ή, απλώς, φόβο, μπροστά στο μεγαλείο της γνώσης. Ίσως, σε αυτό το σημείο, να αναρωτηθεί κανείς αν αυτά είναι τα βήματα που μας απομακρύνουν από τον μεταφορικό παράδεισο της ευτυχίας.

Η γνώση, όμως, όταν μας δείχνει το κακό, μέσα ή έξω από εμάς, μας δίνει ταυτόχρονα και τη δυνατότητα να το αναγνωρίσουμε και, επομένως, να ξέρουμε πώς να το πολεμήσουμε. Μας δείχνει τις αδυναμίες μας, για να τις ξεπεράσουμε, μας δείχνει πως ένας άνθρωπος δεν ταιριάζει με τη δική μας αλήθεια, για να ψάξουμε κάποιον που οι αλήθειες μας να ταιριάζουν καλύτερα μεταξύ τους. Μας δίνει έναν αντικειμενικό καθρέφτη, για να κοιτάξουμε μέσα του το αληθινό είδωλο του εαυτού και της ζωής μας, να κατανοήσουμε περισσότερο τα γεγονότα γύρω μας και μέσα από αυτή την κατανόηση να αποκτήσουμε μεγαλύτερη γαλήνη και αυτογνωσία.

Επιπλέον, η γνώση συμβάλλει και στη δημιουργία νοήματος, μια βασική ανάγκη για κάθε άνθρωπο. Όσο μεγαλύτερη γνώση έχουμε, τόσο περισσότερα ακαθόριστα σχήματα γύρω μας αποκτούν μορφή. Αυτά τα σχήματα είναι μεταφορικά, και συμβολίζουν τον εαυτό, τους άλλους, τα γεγονότα, τον κόσμο, το σύμπαν και γενικότερα κάθετί που περικλύει γύρω του μυστήριο που περιμένει να αποκαλυφθεί. Ίσως ολόκληρο το μυστήριο δε λυθεί ποτέ, καθένας μας, όμως, έχει τη δυνατότητα, σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, να συλλέγει δεγομένα, έτσι ώστε να πλησιάζει όλο και περισσότερο τη δική του προσωπική αλήθεια.

Φαίνεται λοιπόν πως η γνώση, όχι μόνο δε μας απομακρύνει από τον παράδεισο της ευτυχίας, αλλά μας ωθεί πιο κοντά του. Φυσικά, δεν είναι το μόνο συστατικό που χρειάζεται, είναι όμως μία αρχή. Όπως γράφει και ο Loren Eiseley, ''Σε πόσους δρόμους ανάμεσα στ' αστέρια πρέπει ο άνθρωπος να πορευθεί στην αναζήτηση του τελικού μυστικού; Το ταξίδι είναι δύσκολο, απέραντο, μερικές στιγμές αδύνατο, κι όμως αυτό δεν θα μας εμποδίσει από το να το αποπειραθούμε...''.

Βιβλιογραφία: Μπουσκάλια, Λ. (1990). Προσωπικότητα και Ολοκλήρωση. Αθήνα: Εκδόσεις "Γλάρος".

Αρθρογράφος: Δέσποινα Βαρβαρούση

e-psychology

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ