Συκοφαντική δυσφήμηση μέσω internet: Ελλάδα VS Εξωτερικό (& πόσο εύκολα μπορείς να βρεθείς μπλεγμένος)

Ένα σχόλιο στο Facebook του κόστισε $105.000! Το νέο φαινόμενο της συκοφαντικής δυσφήμησης μέσω internet αποκτά νέες διαστάσεις  τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα.  Διάβασε αληθινές ιστορίες που κατέληξαν στα δικαστήρια, πόσο εύκολο είναι να βρεθείς και εσύ μπλεγμένος με μια δημόσια ανάρτηση σου, αλλά και τι μπορείς να κάνεις στην περίπτωση που κάποιος σε δυσφημήσει άδικα. Τέλος διάβασε χρήσιμα συμπεράσματα που προέκυψαν από την σύγκριση της Ελληνικής και της ξένης πραγματικότητας. 

 

Γενικά μιλώντας

Tο ίντερνετ και τα social media είναι ένας δημοφιλής και αποτελεσματικός τρόπος να ενημερώνεσαι.  Να ανταλλάσσεις περιεχόμενο και απόψεις με τους φίλους σου και να είσαι σε επαφή με τον έξω κόσμο. Είναι όμως και το μέσο, που αφήνει ελεύθερο το πεδίο, προκειμένου να δράσουν επιπόλαιοι, αλλά και κακοπροαίρετοι  χρήστες δημοσιεύοντας άδικα ή και εσκεμμένα αρνητικά σχόλια.

Η ιντερνετική αυτή  «επίθεση» κατά ενός προσώπου, ιδιώτη, επαγγελματία ή μιας εταιρείας, γίνεται συνήθως με review ή σχόλιο σε ένα post, σε πλατφόρμες όπως το Facebook, Twitter, Google, Trip Advisor, Foursquare, Yelp κ.ά.

Η κοινή λογική λέει πως εφόσον είμαστε χρήστες των social media, αργά η γρήγορα, μπορεί κι εμείς να βρεθούμε αντιμέτωποι με αρνητικά σχόλια ή κακοπροαίρετες κριτικές. 

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζουμε:

– Τον ορισμό που δίνει η δικαιοσύνη στο Internet Defamation τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

– Καταγράφουμε παραδείγματα δικαστικών υποθέσεων δυσφήμισης από την Ελληνική πραγματικότητα, αλλά και την πραγματικότητα του εξωτερικού (ΗΠΑ, Βρετανία, Αυστραλία)

– Συγκρίνουμε τις περιπτώσεις δυσφήμησης του εξωτερικού με την ελληνική πραγματικότητα και καταλήγουμε σε αξιοπρόσεκτες παρατηρήσεις.

– Παραθέτουμε προτάσεις  με βάση την διαθέσιμη βιβλιογραφία/αρθρογραφία, για το πώς μπορεί να διαχειριστεί κανείς τέτοια φαινόμενα.

 

Τι είναι η Συκοφαντική Δυσφήμηση ή Ιnternet Defamation

Σε γενικές γραμμές, η συκοφαντική δυσφήμηση ή internet defamation είναι η δυσφήμηση μέσω του ίντερνετ. Πρόκειται για  μια ψεύτικη δήλωση που δημοσιεύθηκε από υπαιτιότητα ενός χρήστη (ως αποτέλεσμα της αμέλειας ή της κακίας του) και  είναι  επιβλαβής για τη φήμη κάποιου άλλου χρήστη

Στον ελληνικό νομικό σύστημα,  όλες αυτές οι περιπτώσεις  χαρακτηρίζονται από τον ποινικό κώδικα ως «Εγκλήματα κατά της τιμής»  (άρθρο 361-369)

Πάντα σύμφωνα με τον Ελληνικό δίκαιο, ως δυσφήμηση μπορεί να θεωρηθεί κάθε ακούσια ή εκούσια προφορική ή γραπτή δήλωση που βλάπτει την φήμη του θιγόμενου. Για το λόγο αυτό, η ελληνική δικαιοσύνη   διακρίνει τη δυσφήμηση σε «απλή» (ισχυρισμός ή διάδοση ανακριβούς πληροφορίας που βλάπτει την τιμή ή την υπόληψη κάποιου) και «συκοφαντική» (αν το γεγονός είναι ψευδές και ο υπαίτιος γνώριζε ότι ήταν ψευδές).

Οι ποινές που προβλέπονται για την πρώτη περίπτωση μπορεί να φτάσουν 2 χρόνια με ή χωρίς αποζημίωση  http://nomikisimvouli.blogspot.gr/2012/05/blog-post_24.html

Για την δεύτερη περίπτωση οι ποινές μπορεί να φτάσουν τα 5 χρόνια, και (δυνητικά) με χρηματική ποινή και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων. Στο παραπάνω link, μπορείς να διαβάσεις περισσότερα για την νομική διάσταση του θέματος αυτού και πως το αντιμετωπίζει η ελληνική δικαιοσύνη.

Λίγα λόγια για τους λόγους που μας έσπρωξαν να προχωρήσουμε σε αυτή την έρευνα

Αφορμή για την δημιουργία αυτού άρθρου, στάθηκε η πρόσφατη εμπειρία Mentee μας, επιχειρηματία χώρων εστίασης, που έπεσε θύμα ενός κακοπροαίρετου χρήστη ,  μέσω γνωστής διαδικτυακής πλατφόρμας, με σκοπό τον εκβιασμό.  Ο Mentee μας προσέγγισε ζητώντας μας την γνώμη μας για το πώς να διαχειριστεί μια τέτοια κατάσταση. Ευτυχώς όμως δεν χρειάστηκε τις υπηρεσίες μας.  Η υπόθεση δεν έφτασε ποτέ στα δικαστήρια, καθώς ο χρήστης που έκανε την ανάρτηση, δέχτηκε (μετά από τηλεφωνική επικοινωνία δικηγόρου) να την σβήσει. Είχε όμως ήδη πυροδοτηθεί η περιέργεια μας και αποφασίσαμε να το ψάξουμε σε μεγαλύτερο βάθος.  

Από μια μικρή αναζήτηση στο ίντερνετ, διαπιστώσαμε πως το φαινόμενο τείνει να πάρει ανησυχητικές διαστάσεις, ιδιαίτερα στο εξωτερικό. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Washington Post τα άσχημα reviews  έχουν πάρει πλέον τεράστιες διαστάσεις, ειδικά στον ιατρικό χώρο.  

Αποφασίσαμε λοιπόν να σκαλίσουμε το θέμα σε μεγαλύτερο βάθος.  Για τον λόγο αυτό μάλιστα, η ομάδα του Business Mentor αποφάσισε να δημοσιεύσει ένα post στην σελίδα μας στο Facebook. Σε αυτό καλούσαμε τους φίλους της σελίδας, (κυρίως επιχειρηματίες και ελεύθερους επαγγελματίες) να μας γνωστοποιήσουν  τυχόν περιπτώσεις, όπου έπεσαν θύματα δυσφημιστικών δημοσιευμάτων με πρόθεση τον εκβιασμό. 

Η αλήθεια είναι πως ενώ προωθήσαμε το post  στοχευμένα σε 4.700 επιχειρηματίες, δεν λάβαμε κανένα email που να καταγγέλλει κάποιο περιστατικό. Αυτό όμως κατά την άποψη μας, δεν αποτελεί απόδειξη, πως το φαινόμενο της δυσφήμησης ή ακόμη και του εκβιασμού δεν υπάρχει.  Οι αληθινές ιστορίες δυσφήμησης που ακολουθούν παρακάτω, όχι μόνο το επιβεβαιώνουν, αλλά δημιουργούν δικαιολογημένους προβληματισμούς και ανησυχίες.

Αληθινές ιστορίες δυσφήμησης από την Ελληνική πραγματικότητα  

Με βάση την online έρευνα μας,  οι περιπτώσεις συκοφαντικής δυσφήμησης στον Ελληνικό χώρο θα λέγαμε πως διακρίνονται σε  3 κυρίως κατηγορίες.

Στην συκοφαντική δυσφήμηση που άπτεται της:

1. πολιτικής και του δημόσιου διαλόγου
2. ανθρώπινης διαστροφής με σκοπό την τιμωρία ή την εκδίκηση
3. ανθρώπινης αφέλειας ή της πλημμελούς διασταύρωσης πληροφοριών από τον πλευρά των χρηστών.

1. Συκοφαντική δυσφήμηση στον χώρο της πολιτικής & του δημοσίου διαλόγου

Για έναν ανεξάρτητο παρατηρητή, τα περιστατικά συκοφαντικής δυσφήμησης στο  χώρο της Ελληνικής πολιτικής και του δημοσίου διαλόγου, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως περιπτώσεις «για γέλια και για κλάματα».

Κωνσταντοπούλου κατά δημοσιογράφου

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση πρώην προέδρου της Βουλής, Ζωής Κωνσταντοπούλου κατά Χαραλαμπόπουλου. Αφορμή για την μήνυση συκοφαντικής δυσφήμησης, στάθηκε η ανάρτηση ενός post (2016)στο Facebook από τον Ε. Χαραλαμπόπουλο, δημοσιαγράφο των Παραπολιτκών.  Στο post αυτό ο δημοσιογράφος δεν ανέφερε καν το όνομα της πρώην προέδρου της Βουλής, άφηνε όμως αιχμηρά υπονοούμενα εις βάρος της.  Το αποτέλεσμα ήταν την επόμενη μέρα να λάβει εξώδικο από την κα Κωνσταντοπούλου, κατηγορώντας τον για συκοφαντική δυσφήμηση.

Υπουργός κατά συνδικαλιστών

Με χαρακτηρισμούς όμως «ξεφτίλας» και «σκουπίδι της ιστορίας» επέλεξε να επιτεθεί (2016-2017)ο Παύλος Πολάκης, αναπληρωτής Υπουργός Υγείας, στην ΠΟΕΔΗΝ και τον πρόεδρο της, Μιχάλη Γιαννάκο. Αφορμή, οι δηλώσεις του 2ου στην εφημερίδα Guardian, για την κατάσταση της δημόσιας υγείας στην Ελλάδα.  Η απάντηση της ΠΟΕΔΗΝ στην επίθεση  Πολάκη, ήρθε λίγες μέρες μετά, με μηνυτήρια αναφορά και αγωγή σχετικά με τα όσα έγραψε στο Facebook ο υπουργός.  

Ανώτατο δικαστικό στέλεχος κατά Συνταγματολόγου

Κορυφαία όμως υπόθεση συκοφαντικής δυσφήμισης στον Ελλαδικό χώρο, θα χαρακτηρίζαμε την περίπτωση  της προέδρου του Αρείου Πάγου Β. Θάνου κατά του γνωστού συνταγματολόγου Σ.  Τσακυράκη. Αφορμή για τη μήνυση στάθηκε ένα επικριτικό σχόλιο του καθηγητή για την ανώτατη δικαστικό, στην προσωπική του ιστοσελίδα. Η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, σύμφωνα με τους επικριτές της, συγχέοντας την άσκηση κριτικής που αποτελεί απόλυτο δικαίωμα κάθε πολίτη, ιδιαίτερα όταν αφορά δημόσια πρόσωπα,  προχώρησε σε μήνυση για εξύβριση και  δυσφήμηση, προκαλώντας ιδιαίτερα αρνητικά σχόλια στα κοινωνικά δίκτυα για την στάση της.

Σχόλια που της καταλόγιζαν ακόμη και κατάχρηση εξουσίας. Ευτυχώς για όλους μας την λύση στην υπόθεση έδωσε ο υπουργός Δικαιοσύνης,  ο οποίος με το άρθρο 8 του ν. 4411/2016 που εισηγήθηκε, ήρε το αξιόποινο σωρείας ελαφρών πλημμελημάτων, με το σκεπτικό της ελάφρυνσης των ποινικών δικαστηρίων. Κι έτσι η υπόθεση δεν έφτασε στα δικαστήρια ποτέ. 

2. Συκοφαντική δυσφήμηση με σκοπό την τιμωρία ή την εκδίκηση

Σωφρονιστικός υπάλληλος κατά 32χρονης

Οι αναρτήσεις προσβλητικού περιεχομένου στα social media εις βάρος 32χρονης, από σωφρονιστικό υπάλληλο, οδήγησαν στην σύλληψη του (2016)  και την παραπομπή του στην δικαιοσύνη.  Δεν γνωρίζουμε την εξέλιξη της υπόθεσης αυτής, αλλά αξίζει να αναφέρουμε πως στάθηκε η αφορμή για την έναρξη μιας δικαστικής διαμάχης με απανωτές αλληλομηνύσεις.

Δικηγόρος κατά υψηλόβαθμου στελέχους της Σκάλας του Μιλάνου

Σε άλλη περίπτωση(2010), το ίντερνετ χρησιμοποίησε ως μέσο κι ένας δικηγόρος, προκειμένου να πλήξει επαγγελματικά Έλληνα, υψηλόβαθμο στέλεχος της Σκάλα του Μιλάνου, του διασημότερου λυρικού θεάτρου του κόσμου. Ευτυχώς για τον θιγόμενο, δεν δυσκολεύτηκε να αποδείξει τις καταγγελίες του εις βάρος του δικηγόρου, καθώς είχε την αμέριστη συμπαράσταση των συναδέλφων του.

Blogger κατά γνωστού τηλεοπτικού παρουσιαστή

Αυτός όμως που θα λέγαμε πως πέρασε κάθε όριο, ήταν  η περίπτωση  blogger που συνελήφθη  το 2008 όχι μόνο γιατί δυσφημούσε συστηματικά γνωστό τηλεοπτικό παρουσιαστή, αλλά και γιατί καλούσε τους αναγνώστες της στήλης του να «σκοτώσουν»  τον δημοσιογράφο και το παιδί του! 

Όπως ήταν φυσικό η υπόθεση πήρε τον δρόμο της δικαιοσύνης, αλλά δεν καταφέραμε να μάθουμε την εξέλιξη της δίκης αυτής.

3. Συκοφαντική δυσφήμηση από αφέλεια ή ελλειπή διασταύρωση πληροφοριών

Χρήστης  Facebook κατά  βουλευτή

Ένα παρκάρισμα σε λάθος στιγμή  του κύπριου βουλευτή Δαμιανού, ξεσήκωσε το μένος χρήστη του Facebook, που βιάστηκε να αναρτήσει (2015) φωτογραφία του αυτοκινήτου του Βουλευτή στο Facebook καταγγέλλοντας τον για κατάχρηση εξουσίας (βλέπε εικόνα 1) . Όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, στο συγκεκριμένο σημείο το παρκόμετρο ήταν χαλασμένο και ο Βουλευτής είχε ήδη προσπαθήσει  2 φορές να βάλει κέρματα ανεπιτυχώς. Για τον λόγο αυτό, μάλιστα, προέβλεψε και έβαλε στο παρμπρίζ του (δανεικού) αυτοκινήτου  την βουλευτική του κάρτα, ενημερώνοντας τους υπαλλήλους του δήμου πως το παρκόμετρο είναι χαλασμένο.

Εικόνα 1 (κλικ επάνω στην εικόνα αν θες να την μεγαλώσεις)

Η αντίδραση του Βουλευτή του ΑΚΕΛ δεν άργησε να φτάσει. Με επιστολή μέσω του δικηγόρου του, ο θιγόμενος ζήτησε την άμεση ανάκληση του δημοσιεύματος από τον χρήστη του Facebook.

Εικόνα 2

Υπό τον φόβο ποινικών κυρώσεων, λίγες μέρες μετά, ο χρήστης αναγκάστηκε να κάνει δημόσια ανάρτηση στο Facebook, στην οποία έδινε τις ανάλογες διευκρινίσεις και η υπόθεση έληξε χωρίς να χρειαστεί να εμπλακεί η δικαιοσύνη.

Αληθινές ιστορίες δυσφήμησης από το εξωτερικό  

Οι περιπτώσεις συκοφαντικής δυσφήμησης στις αναπτυγμένες χώρες του  εξωτερικού (ΗΠΑ, Βρετανία, Αυστραλία),  μοιάζουν πολύ πιο ενδιαφέρουσες και θα μπορούσαν να κατηγοριοποιηθούν σε  3 κυρίως είδη.

Στην συκοφαντική δυσφήμιση που άπτεται του:

1. ατομικού δικαιώματος του καταναλωτή να ασκεί κριτική για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που λαμβάνει
2. ανθρώπινης διαστροφής με σκοπό την τιμωρία ή την εκδίκηση
3. ανθρώπινης αφέλειας ή της πλημμελούς διασταύρωσης πληροφοριών από τον πλευρά των χρηστών.

1. Συκοφαντική δυσφήμηση στα πλαίσια του ατομικού δικαιώματος κάθε καταναλωτή να ασκεί κριτική για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που λαμβάνει.

Ένα review στο Trip Advisor που άναψε φωτιές

Η  Hannah C, από το North Yorkshire  έκανε μια κακή κριτική για το καφέ μπαρ του Bennett’s Café & Bistro in York . Πιο συγκεκριμένα, σε review της στο Trip Advisor,  ανέφερε πως το μπαρ είναι «απαίσιο» και στοιχειοθέτησε το επιχείρημα της, αναφέροντας πως της ζητήθηκε να πληρώσει 2 λίρες για ένα ποτήρι ζεστό νερό με φέτα λεμόνι. καhttp://www.telegraph.co.uk/news/uknews/12099760/TripAdvisor-York-Bennetts-cafe-owner-leaves-brilliant-response-to-one-star-review.html

Ευτυχώς για όλους η υπόθεση δεν έφτασε τελικά στα δικαστήρια. Κι αυτό, χάρη στην ψύχραιμη αντίδραση του ιδιοκτήτη του καφέ, του Mike Fisher, ο οποίες επέλεξε τελικά να δημοσιεύσει μια μνημειώδη απάντηση στο Trip Advisor, που έγινε viral στο διαδίκτυο. Πιο συγκεκριμένα ο Mike ανάλυσε τα έξοδα της επιχείρησης του προκειμένου να σερβιριστεί αυτό το ποτήρι νερό με λεμόνι σε πελάτες σαν την Hannah C. Όπως απέδειξε,  το ωριαίο κόστος αυτής της υπηρεσίας είναι 27,5 λίρες, καταλήγοντας με ειλικρίνεια σε μια απλή διαπίστωση. Πως δηλαδή το βασικό κόστος σε ένα καφέ, δεν είναι τα υλικά που χρησιμοποιεί, αλλά τα έξοδα λειτουργίας του. 

Ζευγάρι κατά εταιρείας φύλαξης κατοικιδίων

Σε άλλη περίπτωση, ζευγάρι από το Τέξας, προσέλαβε εταιρεία φροντίδας κατοικίδιων,  προκειμένου να φροντίζει τα σκυλάκια της όσο αυτό θα έλλειπε διακοπές. Δεν έμεινε όμως ευχαριστημένο από τις υπηρεσίες που έλαβε και τον Οκτώβριο του 2015, άφησε μια πολύ κακή κριτική στο γνωστό δίκτυο Υelp (ιντερνετική πλατφόρμα με 75 εκατ. μοναδικούς χρήστες μηνιαίος.  Λειτουργεί σαν ευρετήριο επαγγελματιών, κάτι σαν τον αντίστοιχο δικό μας χρυσό οδηγό).

Η εταιρεία φροντίδας κατοικίδιων αντέδρασε άμεσα και ζήτησε από το ζευγάρι να αποσύρει την κριτική. Όταν το ζευγάρι αρνήθηκε, η εταιρεία υπέβαλε μήνυση ζητώντας αποζημίωση 1 εκ. δολαρίων για συκοφαντική δυσφήμιση. Το ζήτημα πήρε τεράστιες διαστάσεις στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Η υπόθεση εκδικάστηκε τον Ιούλιο του 2016 και προς έκπληξη της εταιρείας pet, το κατηγορούμενο ζευγάρι δικαιώθηκε, καθώς όπως αποδείχθηκε η κριτική του είχε βάση και δεν ήταν ψευδής. Επιβλήθηκε μάλιστα στην εταιρεία φροντίδας κατοικίδιων αμοιβή 27.000$ για τα δικαστικά έξοδα του ζευγαριού. 

Πελάτης κατασκευαστικής κατά ιδιοκτήτη της

Πελάτης κατασκευαστικής εταιρείας, ανάρτησε σκληρή κριτική σε review. Σε αυτό, κατηγόρησε δημόσια τον ιδιοκτήτη της κατασκευαστικής ως “κλέφτη” και “απατεώνα”. Ο ιδιοκτήτης της κατασκευαστικής αντέδρασε με αγωγή και μήνυση 700.000$ με την αιτιολογία πως αυτή τη ανάρτηση του κατέστρεψε την επιχείρηση του.  Το δικαστήριο δικαίωσε τον κατασκευαστή και ζήτησε από την ενάγουσα να σβήσει τα σχόλια της. Δεν εκδίκασε όμως αποζημίωση, γιατί ο κατασκευαστής έκανε ένα λάθος. Μετέφερε τον πόλεμο στα κοινωνικά δίκτυα και κατηγόρησε τον πελάτη ως κλέφτη, που δεν τον πλήρωσε ποτέ. Το δικαστήριο έκρινε πως αυτήν την ανάρτηση σου ήταν συκοφαντική.

4 χρόνια στα δικαστήρια γιατί έγραψε σε review την εμπειρία του με γιατρό

4 χρόνια πήρε στον Denis Laurion, κάτοικο της Minessota να ξεμπλέξει από τα δικαστήρια. Κι αυτό γιατί τόλμησε να αναρτήσει ένα αρνητικό review, για τον ειδικό νευρολόγο που ανέλαβε τον πατέρα του, όταν εκείνος μεταφέρθηκε εκτάκτως στον νοσοκομείο.   Ευτυχώς για τον Laurion, το δικαστήριο αποφάνθηκε πως οι ισχυρισμοί του είχαν βάση, καθώς όπως αποδείχθηκε στο δικαστήριο, ο εν λόγω γιατρός ήταν πράγματι αγενής και με άλλους ασθενείς του και όχι μόνο με την Laurion και τον πατέρα του. Τελικά μετά από 4 χρόνια δικαστικής μάχης,  ο γιατρός έχασε στα δικαστήρια 

2. Συκοφαντική δυσφήμηση με σκοπό την τιμωρία ή την εκδίκηση

Ρωσική βεντέτα σε βρετανικά δικαστήρια

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η  υπόθεση Sloutsker κατά Romanova που απασχόλησε τα βρετανικά δικαστήρια (!) για αρκετά χρόνια, πριν βγει η οριστική απόφαση (Ιούλιο 2015) .   Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον καταγγέλλοντα επιχειρηματία και πρώην Ρώσο βουλευτή κ. Sloutsker,  η Olga Romanava χρησιμοποίησε το κύρος της ως δημοσιογράφος (blogger και καθηγήτρια δημοσιογραφίας) για να μετατρέψει μια προσωπική τους αντιπαλότητα, σε επίθεση  εις βάρος του ονόματος του και του κύρους του ως επιχειρηματία. Όπως αποκαλύφθηκε ο (ήδη υπόδικος) σύζυγος της  Romanova  είχε ανοιχτούς λογαριασμούς με τον καταγγέλλοντα επιχειρηματία και η Romanova χρησιμοποίησε ως μέσο την αρθρογραφία της στο  internet για να πάρει την εκδίκηση της.  Το δικαστήριο εκδίκασε αποζημίωση 110.000 λιρών εις βάρος Romanova και έκανε δεκτό το αίτημα του Sloutsker για λήψη ασφαλιστικών μέτρων σε περίπτωση επαναδημοσίευσης ανάλογων άρθρων από την Romanova.

Μία ανάρτηση στο Facebook τον κατέστρεψε επαγγελματικά

Εξίσου ενδιαφέρουσα φαίνεται να είναι και  η δικαστική περίπτωση Pritchard v. Van Nes, (2016).Όπως αναφέρεται στα πρακτικά της δίκης, μια προσωπική διαμάχη κατέληξε να γίνει viral στο Facebook, προκαλώντας ανεπανόρθωτη ζημιά στο καταγγέλλοντα. 

Όπως αποκαλύφθηκε, όλα ξεκίνησαν  όταν ο καθηγητής κος Pritchard παραπονέθηκε στην γειτόνισσα του κα Van Nes, πως ο «καταρράχτης» που τοποθέτησε στον κήπο της, έκανε τέτοιο θόρυβο, που δεν επέτρεπε στην οικογένεια του να κοιμηθεί τα βράδια. Η άρνηση της κας Van Nes να κάνει κάτι γι αυτό, οδήγησε τον κο Richard προχωρήσει σε καταγγελία στον τοπικό δήμο. Καθ΄υπόδειξη μάλιστα υπαλλήλου του δήμου, για να στοιχειοθετήσει την καταγγελία του, ο κος Pritchard κλήθηκε να τραβήξει φωτογραφίας του ενοχλητικού καταρράκτη.

Η καταγγελία του Pritchard προκάλεσε το μένος της Van Nes η οποία βρήκε το ίντερνετ ως μέσο για να πάρει την εκδίκηση της. Έτσι, λίγες μέρες μετά, προχώρησε στην ανάρτηση ενός post στους 2.500 περίπου φίλους της στο Facebook.  Μέσω αυτού,  κατήγγειλε τον Pritchard γράφοντας επιλεκτικά   «βιντεοσκοπεί τα παιδιά μου 24 ώρες το 24ωρο!». Όπως ήταν φυσικό, το post τράβηξε τα αρνητικά σχόλια πολλών χρηστών, κάποιοι εκ των οποίων μάλιστα άφησαν να υπονοηθεί πως ο Pritchard ήταν παιδεραστής.

Ο viral αυτός διάλογος στο timeline της Van Nes δεν άργησε να γίνει ο εφιάλτης του Pritchard. Γονείς  άρχισαν να τον αποφεύγουν, μαθητές άρχισαν να αποχωρούν από τα τμήματα του, και ο Pritchard γρήγορα βρέθηκε να εγκαταλείπει ένα ένα τα τμήματα στα οποία συμμετείχε ως καθηγητής, λόγω του φόβου της κακού κλίματος και της απόρριψης που δεχόταν πλέον συστηματικά.

Την λύση έδωσε η δικαιοσύνη. Σύμφωνα με την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του British Columbia, η Van Nes κρίθηκε ένοχη για την  σπίλωση του ονόματος του Pritchard.  Επιπλέον, σύμφωνα με τους δικαστές η Van Nes θεωρήθηκε συνυπεύθυνη και για τα ανυπόστατα σχόλια των φίλων της, καθώς δεν έκανε τίποτε για να τα σταματήσει. Ως αποτέλεσμα, της επιβλήθηκε  ποινή  αποζημίωσης 67.500€ στον Pritchard, καθώς και η άμεση απομάκρυνση του καταρράκτη από τον κήπο της!

Η εκδίκηση ενός νυν στον πρώην

Ούτε που θα μας περνούσε από το μυαλό, ο λόγος που επέλεξε ο κατηγορούμενος  John Beckett, (61 ετών) να χρησιμοποιήσει το Facebook για να βλάψει ηθελημένα τον 57χρονο Stephen Laughland, ακαδημαϊκό σε πανεπιστήμιο του Milwaukee. Ακόμη όμως μεγαλύτερη έκπληξη προκαλεί το σχέδιο που εφάρμοσε ο Beckett για να το πετύχει. Σύμφωνα με όσα αποκαλύφθηκαν στο δικαστήριο, ο 61 ετών κατηγορούμενος, χωρίς καν να έχει γνωρίσει ποτέ τον ενάγοντα, δημιούργησε ένα ψεύτικο προφίλ στο Facebook, που φαινόταν να ανήκει στον 57χρονο.  

Μέσα σε αυτό, εκτός από φωτογραφίες που ανέβηκαν εν αγνοία του Laughland, υπήρχε και περιεχόμενο που εμφάνιζε τον ενάγοντα  ως διεφθαρμένο καιροσκόπο & απατεώνα.  Το βρώμικο παιχνίδι του Beckett κράτησε δύο ολόκληρα χρόνια, μέχρι που έγινε αντιληπτό  από Laughland. Στην δίκη που ακολούθησε, αποκαλύφθηκε πως ο κατηγορούμενος έκανε όσα έκανε για λόγους εκδίκησης. Πιο συγκεκριμένα όπως αποδείχθηκε, ο Beckett διατηρούσε ερωτικές σχέσεις με πρώην φίλη του ενάγοντα και έτρεφε μια ιδιαίτερη αντιπάθεια στο πρόσωπο του «αντιζήλου» του, χωρίς να τον έχει ποτέ γνωρίσει!

Το δικαστήριο έκρινε τον κατηγορούμενο ένοχο και ανάμεσα στα άλλα, του επέβαλε ποινή αποζημίωσης 25.000$

3. Συκοφαντική δυσφήμηση λόγω αφέλειας ή μη διασταύρωσης πληροφοριών 

Ένα σχόλιο στα Social media που στοίχισε στην χρήστη $105 χιλ.

Προφανώς αφελώς,  ο 20 χρονος Αυστραλός απόφοιτος Andrew Farley, νόμιζε ότι οι Facebook & Twitter λογαριασμοί του, ήταν ένα ασφαλές μέρος για να κάνει σχόλια εις βάρος ενός καθηγητή του. Σύμφωνα με τον καταγγέλλοντα, ο πρώην μαθητής του δημοσίευσε άδικα δυσφημιστικά  posts, που είχαν «τεράστιες» επιπτώσεις στην ζωή και την καριέρα του. Το δικαστήριο δικαίωσε τον καθηγητή και επιδίκασε αποζημίωση ύψους 105.000 δολαρίων.

Ένα σχόλιο της κόρης στο Facebook, στοίχισε ένα ταξίδι στην Ευρώπη & 80.000$ στον πατέρα

Η λήξη μιας μεγάλης δικαστικής διαμάχης υπέρ του πρώην διευθυντή .Patrick Snay, 69  ετών και της σχολής που εργαζότανε στο παρελθόν, στάθηκε η αφορμή που οδήγησε την κόρη του 69 χρονου, να αναρτήσει το ακόλουθο σχόλιο στο Facebook. « Η μαμά και ο μπαμπάς κέρδισαν την υπόθεση κατά του Gulliver. Τώρα επισήμως το Gulliver πληρώνει τις διακοπές μου στην Ευρώπη. ΧΑΛΙΑ»

Όπως ήταν φυσικό, το post διαβάστηκε από τους 1.200 φίλους της, αλλά και από τους εκπροσώπους του Gulliver, που βρήκαν πάτημα να οδηγήσουν τον πατέρα της νεαρής Snay σε νέα δίκη. Αυτή τη φορά, για παραβίαση συμβολαίου εμπιστευτικότητας που συνόδευε το συμβόλαιο διακανονισμού των δύο πλευρών,  συνολικής αξίας 150.000$.   Μετά από απανωτές εφέσεις το δικαστήριο αποφάνθηκε πως πράγματι υπήρξε παραβίαση του όρου της εμπιστευτικότητας και ως εκ τούτου, ο 69χρονος Snay έχασε την αποζημίωση των 80.000$ που εδικαιούτο.

Παρατηρήσεις Συμπεράσματα

Σε αντίθεση με την φτωχή Ελληνική πραγματικότητα, οι περιπτώσεις συκοφαντικής δυσφήμησης στο εξωτερικό, δείχνουν να παίρνουν όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις .  Το άρθρο του The Washington Post τον Μάιο του 2016 ήταν η αφορμή για το ξεκίνημα ενός νέου ανοιχτού δημοσίου διαλόγου στις ΗΠΑ   που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.  

Εδώ έχει ιδιαίτερη αξία να αναφέρουμε, πως με βάση την έρευνα μας, στο εξωτερικό φαίνεται να ξεφυτρώνουν όλο και περισσότερα νομικά γραφεία με εξειδίκευση αποκλειστικά στο internet defamation. Αυτό, κατά την άποψη μας,   επιβεβαιώνει την αυξητική τάση των φαινομένων συκοφαντικής δυσφήμησης . Το γεγονός ότι ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και των κοινωνικών δικτύων, όπου ένα θέμα μπορεί να γίνει viral μέσα σε λίγα λεπτά, μας επιτρέπει να φανταστούμε, πως αργά ή γρήγορα αυτή η τάση θα γίνει εμφανής και στην Ελλάδα.

Στα αξιοσημείωτα της έρευνας μας  θα αναφέραμε επίσης την δυσκολία του ερευνητή να βρει την κατάληξη των Ελληνικών υποθέσεων δυσφήμησης που προαναφέρθηκαν.  Αντίθετα, για τις υποθέσεις δυσφήμησης στο εξωτερικό (σε ανεπτυγμένες χώρες όπως η ΗΠΑ, Μ.Βρετανία & Αυστραλία), δεν συναντήσαμε καμία δυσκολία.  Το γεγονός αυτό το αποδίδουμε στις χρονοβόρες διαδικασίες που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της εκδίκαση μιας υπόθεσης στα Ελληνικά δικαστήρια . 

Αυτό με τη σειρά του επιβεβαιώνει κατά την άποψη μας  το βάσιμο της ανησυχίας που επικρατεί (ιδιαίτερα στα χρόνια της κρίσης),  για το κατά πόσο η Ελληνική δικαιοσύνη είναι σε θέση να υπηρετήσει τον ρόλο της, που είναι η διασφάλιση του αισθήματος δικαίου στην χώρα και τους πολίτες της.  

Στο χώρο της πολιτικής και του δημοσίου διαλόγου, είναι εξίσου αξιοσημείωτο το γεγονός πως τις μηνύσεις συκοφαντικής δυσφήμισης στην Ελλάδα, εγείρουν συνήθως ισχυρά πρόσωπα, σε υψηλές θέσεις ευθύνης.  Η ευαισθησία που επιδείχθηκε από τους μηνυτές στις περιπτώσεις που καταγράφηκαν παραπάνω, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως υπερβολική και αντιπαραγωγική.  Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις καταχρηστική. 

Από την πλευρά μας πχ. θα περιμέναμε από την πρόεδρο του Αρείου Πάγου, ή την πρώην πρόεδρο της Βουλής Ζ. Κωνσταντοπούλου, να αφιερώνουν την ενέργεια και τον χρόνο τους στα στενά πλαίσια των καθηκόντων τους. Αντί να ασχολούνται με την δημόσια κριτική που αναπτύσσετε στα κοινωνικά δίκτυα, θα χαιρόμασταν να βλέπαμε αυτά τα πρόσωπα να παράγουν έργο, δίνοντας λύσεις στα αναρίθμητα καθημερινά προβλήματα των πολιτών. 

Εδώ αξίζει να αναφερθεί, πως σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στην Ελλάδα, στις αναζητήσεις μας του εξωτερικού, δεν βρήκαμε πουθενά υποθέσεις δυσφήμησης στο χώρο της πολιτικής και του δημοσίου διαλόγου.  Δεν γνωρίζουμε αν αυτό ήταν συγκυριακό ή μια αδυναμία των μηχανών αναζήτησης. Την εξήγηση (τουλάχιστον για τις ΗΠΑ) ίσως μπορεί να δώσει το άρθρο του EFF (Electronic Frontier Foundation)  αλλά και το άρθρο του έγκριτου νομικού γραφείου Saper με έδρα το Σικάγο, που ειδικεύεται στο Social Media Law .

Σύμφωνα με αυτά τα άρθρα,  η πρώτη τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ, προστατεύει το δικαίωμα των πολιτών να εκφράζονται ελεύθερα και να ασκούν δημόσια κριτική.  Αντίθετα  όπως φαίνεται το ίδιο σύνταγμα θέτει σημαντικά εμπόδια,  που αποτρέπουν στα δημόσια πρόσωπα, να προχωρήσουν  σε καταγγελίες δυσφήμησης. Κι αυτό γιατί σύμφωνα με τον Αμερικανό νομοθέτη, τα άτομα που αποφασίζουν να γίνουν δημόσια πρόσωπα, οφείλουν να γνωρίζουν εκ προοιμίου, πως θα είναι εκτεθειμένα στην κριτική των πολιτών.

Στον χώρο της ανθρώπινης διαστροφής που έχει ως σκοπό την τιμωρία ή την εκδίκηση, όπως φαίνεται οι ανθρώπινες αδυναμίες δεν γνωρίζουν σύνορα. Όπως στην Ελλάδα, έτσι και στο εξωτερικό, φαίνεται πως θα υπάρχουν πάντα εκείνα τα διεστραμμένα μυαλά, που θα σκαρφίζονται  ευρηματικούς τρόπους για να βλάψουν τον συνάνθρωπο τους.  Και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε σε μια τέτοια περίπτωση, είναι να ευχόμαστε να μην βρεθούμε στον δρόμο τους.  Δεν μπορούμε όμως να μην σχολιάσουμε, μια ακόμη πρωτοτυπία της Ελληνικής πραγματικότητας.

Πιο συγκεκριμένα,  και στις 3 υποθέσεις συκοφαντικής δυσφήμησης που καταγράψαμε, με σκοπό την τιμωρία ή την εκδίκηση, ως εκβιαστές εμφανίζονται άτομα με κάποιου είδος κοινωνικό κύρος/εξουσία. Πιο συγκεκριμένα ένας blogger, ένας δημοσιογράφος κι ένα δημόσιος λειτουργός. Οι περιπτώσεις αυτές δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως αντιπροσωπευτικές, είναι όμως ενδεικτικές μιας τάσης που χρήζει περαιτέρω εξέτασης.  Δεν εντοπίσαμε  καμία τέτοια σύνδεση στις υποθέσεις του εξωτερικού που αναλύσαμε.

Για τις περιπτώσεις συκοφαντικής δυσφήμησης από αφέλεια & παντελή έλλειψη διασταύρωσης πληροφοριών από τον πλευρά των χρηστών, υπάρχει κατά την άποψη μας μια λογική εξήγηση. Και από ότι φαίνεται ισχύει τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Κρυμμένοι πίσω από την ασφάλεια μιας οθόνης & την μαζικότητα των social media, κάποιοι χρήστες κάνουν καυστικά σχόλια και διασπείρουν ειδήσεις, χωρίς να το πολυσκεφτούν. Κυρίως δε, χωρίς να προχωρήσουν σε μια  τυπική έστω διασταύρωση των πληροφοριών που διασπείρουν. Κοινό χαρακτηριστικό αυτών των χρηστών;  Επιλέγουν να  αναρτούν σχόλια,  που σε καμία περίπτωση δεν θα τολμούσαν να κάνουν αυτοπρόσωπος.  Η περίπτωση Δαμιανού κατά Τσαγγαρίδη, καταδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο, το πόσο εύκολα μπορεί κανείς να βρεθεί μπλεγμένος με την δικαιοσύνη, όταν ανεβάζει  ακόπιαστα σχόλια, χωρίς να φιλτράρει την αξιοπιστία των πληροφοριών που μεταδίδει (ή αναμεταδίδει).

Τρόποι αντιμετώπισης της συκοφαντικής δυσφήμησης

Ας το παραδεχτούμε. Εφόσον υπάρχει το ίντερνετ, όλοι είμαστε εκτεθειμένοι στην κριτική, καλοπροαίρετη ή κακοπροαίρετη. Ιδιώτες και επιχειρήσεις. Και όλοι θα πρέπει να γνωρίζουμε τόσο τις  υποχρεώσεις μας σαν ατομικότητες που επιλέγουν να ασκούν κριτική, όσο και τα δικαιώματα μας ως πολίτες που δέχονται κριτική.

 Έτσι, όπως πολύ εύστοχα αναφέρει ο Βασίλης Σωτηρόπουλος στο elawey blog  δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως ο δημόσιος λόγος  οφείλει να είναι τεκμηριωμένος, (ακόμη κι αν προέρχεται από τον “κάθε πολίτη”, όχι μόνο από τον δημοσιογράφο). Διαφορετικά, δεν πρέπει να εκφέρεται δημοσίως. Κι αυτό γιατί, άλλο ο λόγος στην ιδιωτική σφαίρα κι άλλο ο λόγος από ένα δημόσιο βήμα, όπως το Διαδίκτυο. 

Έτσι, την επόμενη φορά που κάποιος θα αποφασίσει να κάνει δημόσια κριτική εις βάρους άλλου προσώπου, καλό είναι να  θυμάται την νομολογία (2007)του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών που αναφέρειπως  “Αν ο λόγος κάθε πολίτη, συνεπώς και ο δημοσιογραφικός λόγος, δεν είναι τεκμηριωμένος, απλώς δεν πρέπει να εκφέρεται δημοσίως”.

Για την κατηγορία όμως των χρηστών που εκμεταλλεύονται την δύναμη των κοινωνικών δικτύων, για να συκοφαντήσουν άδικα κάποιον, ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης είναι να επικοινωνήσει ο θιγόμενος με τον χρήστη που έκανε την συκοφαντική ανάρτηση (αν φυσικά δεν είναι ανώνυμος) και να προσπαθήσει να λύσει το θέμα με εποικοδομητικό διάλογο.

Αν ο χρήστης αρνηθεί να κατεβάσει την ανάρτηση του, τότε προτείνεται, ο θιγόμενος να απαντήσει σε αυτήν την ανάρτηση  με την αλήθεια του.

Στις περιπτώσεις που ο θιγόμενος θέλει να προχωρήσει παραπέρα και να κινηθεί νομικά, θα πρέπει να συνυπολογίσει τις αδυναμίες της Ελληνικής δικαιοσύνης, που καθιστούν την απόδειξη της αλήθειας εκτός από χρονοβόρα και πολύ κοστοβόρα.

Επίσης o θιγόμενος δεν θα πρέπει να ξεχνά πως η Ελληνική δικαιοσύνη επιτρέπει στους Έλληνες πολίτες να καταγγείλουν περιστατικά  συκοφαντικής δυσφήμησης εντός διαστήματος τριών μηνών, καθώς με το πέρας του τριμήνου, το αδίκημα παύει να υφίσταται. 

Εδώ σημειώνεται πως κάτω από ειδικές προϋποθέσεις, προβλέπεται ακόμη και άρση του ιδιωτικού απορρήτου, προκειμένου ο θιγόμενος να αποδείξει την αλήθεια των ισχυρισμών του ότι βλάφτηκε.

Στις ειδικές  περιπτώσεις όπου ο θιγόμενος αδυνατεί να εντοπίσει τον ιντερνετικό συκοφάντη, σημαντική βοήθεια θα μπορούσε να προσφέρει η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας

Στις περιπτώσεις δυσφήμησης επαγγελματιών είναι σημαντικό για τον θιγόμενο επαγγελματία, να προσέξει να μην δημοσιεύσει στοιχεία που παραβιάζουν το ιδιωτικό απόρρητο του πελάτη.  

Για τις περιπτώσεις websites,  που φιλοξενούν δημόσια σχόλια των χρηστών τους, εξίσου σημαντικό είναι να προβλέπεται στους όρους χρήσης μια παράγραφος που διευκρινίζει πως το website δεν φέρει καμία ευθύνη για τα σχόλια των χρηστών του.

Στις περιπτώσεις κακών Reviews, η  θιγόμενη επιχείρηση οφείλει πρώτα να εξετάσει αν η κριτική έχει βάση.  Το γεγονός ότι τα κοινωνικά δίκτυα δίνουν στον χρήστη την δυνατότητα να γράψει μια κριτική για την υπηρεσία ή το προϊόν που του προσφέρεται, κρίνεται ως θετικό. Κι αυτό γιατί με βάση αυτές τις κριτικές, δίνετε η δυνατότητα α) στον πάροχο της υπηρεσίας/προϊόντος να προχωρήσει σε βελτιωτικές κινήσεις β) σε τρίτους χρήστες να βασιστούν στις κριτικές αυτές και να αξιολογήσουν τις υπηρεσίες/προϊόντα πριν πάρουν αποφάσεις.

Στις περιπτώσεις που μια επιχείρηση θεωρεί ένα review ως δυσφημιστικό, ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης είναι ο ίδιος που αναφέρθηκε παραπάνω. Δηλαδή, η επιχείρηση να επικοινωνήσει με τον χρήστη που έκανε την συκοφαντική ανάρτηση (αν φυσικά δεν είναι ανώνυμος) και να προσπαθήσει να επιλύσει το θέμα με εποικοδομητικό διάλογο. Αν ο χρήστης αρνηθεί να κατεβάσει την ανάρτηση του, τότε προτείνεται ο θιγόμενος να απαντήσει σε αυτήν την ανάρτηση  με την αλήθεια του και να ζητήσει από την  πλατφόρμα στην οποία έγινε ανάρτηση, να κατεβεί.

Είναι πλέον καθημερινό το φαινόμενο, να υποβάλλονται σε Google, Trip Advisor και άλλες δημοφιλείς παγκόσμιες πλατφόρμες, εκατοντάδες αιτήματα απόσυρσης κακών reviews. Ευτυχώς για τις επιχειρήσεις, οι εμπειρίες άλλων που προηγήθηκαν, οδήγησαν την Google & την Tripadvisor στην αναθεώρηση της αυστηρής πολιτικής τους, που δεν επέτρεπε το κατέβασμα σχολίων των χρηστών. Έτσι  πλέον οι επιχειρήσεις μπορούν να υποβάλουν παράπονα ή καταγγελίες για εκβιασμό.

businessmentor

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ