Το παιδί μου έχει φανταστικό φίλο

Μήπως έτυχε να δείτε ή να ακούσετε το παιδί σας να μιλάει και να παίζει με ένα αόρατο φίλο; Μήπως επίσης έτυχε να χρησιμοποιεί ένα αρκουδάκι ή μια κούκλα ή ένα αυτοκινητάκι όταν παίζει δίνοντας του ανθρώπινη υπόσταση; Ηρεμήστε, δεν είναι καθόλου ανησυχητικό. Αντιθέτως. Οι φανταστικοί φίλοι είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο κατά την ανάπτυξη των παιδιών. Συνήθως τα 2/3 των παιδιών έχουν αναφέρει την ύπαρξη φανταστικών φίλων σε κάποια φάση της παιδικής τους ηλικίας.

Τι σημαίνει η ύπαρξη ενός φανταστικού φίλου;

Ο ορισμός τους αφορά την δημιουργία ενός αόρατου χαρακτήρα ο οποίος αναφέρεται στις συζητήσεις ή στο παιχνίδι με άλλα παιδιά ή ενήλικες για περισσότερο από ένα μήνα, όπου το παιδί έχει μια αίσθηση αληθινής ύπαρξης του φίλου του χωρίς όμως να υφίσταται αυτό. Όπως αναφέρθηκε και  πιο πάνω υπάρχουν δύο κατηγορίες φανταστικού παιχνιδιού όπως είναι οι αόρατοι φίλοι και αυτοί που είναι ενσωματωμένοι σε ένα παιχνίδι ή αντικείμενο.

Γιατί τα παιδιά δημιουργούν ένα φανταστικό φίλο;

Οι έρευνες έχουν εξετάσει πιθανές διαφορές μεταξύ των παιδιών με φανταστικό φίλο και παιδιών χωρίς φανταστικό φίλο, όσο αφορά την προσωπικότητα τους, την νοημοσύνη και τις γνωστικές τους ικανότητες χωρίς όμως ιδιαίτερες αποδείξεις. Το φύλο ίσως να παίζει κάποιο ρόλο χωρίς όμως ουσιαστική υπόσταση. Τα κορίτσια είναι πιο πιθανόν να έχουν φανταστικούς φίλους καθώς και τα αγόρια μεγαλύτερης ηλικίας. Επίσης, τα πρωτότοκα παιδιά φαίνεται να δημιουργούν περισσότερες φανταστικές φιλίες επειδή ίσως δεν έχουν κάποιο αδερφάκι για να παίξουν.   

Πως οι φανταστικοί φίλοι επηρεάζουν την ψυχοσύνθεση των παιδιών;

Οι φανταστικοί φίλοι βοηθούν τα παιδιά και τους έφηβους να αντιμετωπίζουν το στρες, τους φόβους τους, την ανησυχία και το τραύμα τόσο σε παθολογικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο.  Τα παιδιά χρησιμοποιούν τους φανταστικούς φίλους για να προωθήσουν την δική τους επάρκεια και για να προστατέψουν και να υπερασπιστούν τον εαυτό τους όταν έρχονται κατά μέτωπο με διάφορες καινούργιες προκλήσεις. Οι φίλοι αυτοί τείνουν να γεμίζουν το κενό που μπορεί να έχουν τα παιδιά στην κοινωνικοοικονομική τους ζωή ή και να υποστηρίζουν τα άρρωστα παιδιά να  μεταβούν τα διάφορα αναπτυξιακά στάδια ή ακόμη και να αντικαταστήσουν μια σχέση που έχει χαθεί.

Σε διάφορες έρευνες βρέθηκε ότι οι έφηβοι που είχαν φανταστικούς φίλους είχαν καλύτερες ικανότητες επίλυσης προβλημάτων, με το  να ζητήσουν βοήθεια όταν την χρειάζονταν και να επικεντρώνονται στο πώς να λύσουν κάποιο πρόβλημα. Γενικότερα, τα παιδιά με φανταστικούς φίλους έχουν καλύτερη επίγνωση των συναισθημάτων τους, συνεργάζονται περισσότερο με τους συνομηλίκους και τους ενήλικες και έχουν πολύ καλές επικοινωνιακές δεξιότητες.  Επίσης φάνηκε από σχετική έρευνα ότι τα παιδιά με φανταστικούς φίλους έχουν καλύτερη κατανόηση για το τι πληροφορίες ακούει ή βλέπει κάποιος και με αυτό τον τρόπο μπορούν πιο εύκολα να μπουν στη θέση του άλλου και να κατανοήσουν την δική του οπτική πλευρά. Μπορούν να αναγνωρίσουν ότι ο ψυχολογικός κόσμος δεν αντανακλά πάντα τον αληθινό κόσμο. Η μίμηση ρόλων στο φανταστικό παιχνίδι βελτιώνει τις υποκριτικές ικανότητες τους οδηγώντας τα σε μεγαλύτερη ψυχολογική ανάπτυξη.

Οι φανταστικοί φίλοι παράλληλα, φαίνεται να εκπληρώνουν παρόμοιους κοινωνικούς ρόλους όσο αφορά τους πραγματικούς φίλους των παιδιών. Τα παιδιά αλληλεπιδρούν με τον ίδιο τρόπο τόσο με τους φανταστικούς όσο και με τους αληθινούς τους φίλους. Παρόλα αυτά, διαφάνηκε ότι είναι πιο πιθανόν τα παιδιά να θέλουν να εκμυστηρευτούν ένα μυστικό τους σε ένα φανταστικό φίλο παρά σε ένα πραγματικό με το οποίο δεν έχουν μια αμοιβαία σχέση.  

Η δημιουργία φανταστικών φίλων φαίνεται να εμπλέκεται ακόμη και στη ταυτότητα φύλου των παιδιών. Τα στερεότυπα για το φύλο παίζουν ρόλο στο κατά πόσο θα είναι ικανοί και επαρκείς οι φανταστικοί φίλοι των παιδιών. Η αντρική φιγούρα φαίνεται ως δυνατή, γενναία και ισχυρή και τα αγόρια δημιουργούν φανταστικούς φίλους για να πραγματοποιήσουν αυτό το στερεότυπο, ενώ ο γυναικείος ρόλος θεωρείται περισσότερο προστατευτικός και για παροχή φροντίδας. Από ψυχαναλυτικής πλευράς, τα αγόρια φαίνεται να δημιουργούν ένα ιδεώδες του εαυτού τους με το οποίο θα μπορούν να ταυτοποιηθούν και ίσως είναι πιο πιθανόν να φτιάξουν αδύναμους φανταστικούς φίλους για να μπορέσουν να κερδίσουν στο παιχνίδι και να γίνουν οι ηγέτες.

Αντιθέτως, τα κορίτσια φτιάχνουν λιγότερο ικανούς φανταστικούς φίλους για να τους προστατέψουν και να τους φροντίζουν, όπως προτάσσει ο γυναικείος μητρικός ρόλος. Τα κορίτσια είναι πιο πιθανόν να εμπλακούν με ένα φίλο της φαντασίας τους με το ρόλο του δασκάλου ή της μητέρας. Συνήθως τα κορίτσια αυτά είναι τα πρωτότοκα. Μιμούνται τις συμπεριφορές της μητέρας τους όταν έρθει ένα δεύτερο αδερφάκι στην οικογένεια, με το να περιποιούνται με τον ίδιο τρόπο ένα φανταστικό μωρό. Αυτό τα βοηθάει στο να προσαρμοστούν και να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές στο σπίτι με την άφιξη του νέου μωρού. Επίσης τα κορίτσια είναι πιο πιθανόν να δημιουργήσουν περισσότερους φανταστικούς φίλους, ακόμη και οικογένεια ολόκληρη ενώ τα αγόρια συχνά έχουν ένα μόνο, ο οποίος θα είναι σούπερ ήρωας. Τα αγόρια φτιάχνουν φίλους του ίδιου φύλου ενώ τα κορίτσια έχουν φίλους και από τα δύο φύλα.

Τα παιδιά ίσως δημιουργούν την ποιότητα των φανταστικών τους σχέσεων την οποία έχουν ιδιαίτερη ανάγκη. Για παράδειγμα, ένας φανταστικός φίλος που είναι συναισθηματικά άπορος και φοβισμένος θα βοηθήσει το παιδί να αντιμετωπίσει την ανησυχία και τα αισθήματα αδυναμίας που βιώνει. Ένας άλλος φίλος θα βοηθήσει στις κοινωνικές συναλλαγές του παιδιού με τους συνομήλικους του, όταν το παιδί αυτό αντιμετωπίζει δυσκολίες στις προσωπικές του επαφές ενώ τα παιδιά που δημιουργούν ένα σκληρό φανταστικό φίλο ίσως να ανησυχούν ιδιαίτερα και να προσπαθούν να προστατευθούν από την τιμωρία που τους επιβάλλουν οι γονείς.

Ποιος είναι ο ρόλος των γονέων;

Υπάρχει μια θεωρία κατά την οποία οι νοητικές αναφορές των γονέων κατά τη διάρκεια της βρεφικής ηλικίας ίσως επηρεάσουν την ύπαρξη των φανταστικών φίλων στη παιδική ηλικία. Οι νοητικές αυτές αναφορές των γονέων είναι οι συμπεριφορές τους ως προς το παιδί,  όπως η ποιότητα των γονεϊκών τους πρακτικών σε καθημερινή βάση (οι κανόνες στο σπίτι, η επιβράβευση, η επιβολή τιμωρίας και η επικοινωνία με τα παιδιά τους). Αυτά ίσως να παίζουν σημαντικό ρόλο στην δημιουργία και εμπλοκή των παιδιών στο φανταστικό παιχνίδι.

Σύμφωνα με την κλασσική θεωρία του Carl Rogers, η εποικοδομητική δημιουργικότητα προσφέρεται μέσα από την άδεια που δίνουν οι γονείς στα παιδιά τους να εμπλακούν με συμβολικές εκφράσεις. Οι γονείς ουσιαστικά ωθούν τα παιδιά τους στο να παίξουν πιο αυθόρμητα όπως το να παίζουν και να μιλούν σε ένα αόρατο φίλο.  Παράλληλα, οι ευαίσθητοι γονείς οι οποίοι δίνουν σημασία και αναγνωρίζουν τις ανάγκες του παιδιού τους, διευκολύνουν την εμπλοκή των παιδιών με το συμβολικό παιχνίδι.

Η παρέμβαση των γονέων μπορεί να διαταράξει και να επηρεάσει αρνητικά το φανταστικό παιχνίδι των παιδιών. Είναι πιο πιθανό, οι μη επεμβατικές μητέρες να επιτρέπουν στα παιδιά τους να παίζουν πιο ελεύθερα και αυθόρμητα, βοηθώντας έτσι το παιδί να φτιάξει ένα φανταστικό φίλο. Για αυτούς τους σημαντικούς λόγους, καλό θα ήταν οι γονείς να μην εμπλέκονται και να μην επηρεάζουν αρνητικά τα παιδιά τους όταν αυτά μιλάνε με κάποιο αόρατο φίλο.

Γιατί η συνθήκη αυτή θα τα βοηθήσει να αναπτύξουν βασικές αρχές όπως η δημιουργική και κριτική σκέψη, η ενσυναίσθηση (το να μπορούν να μπουν στη θέση του άλλου), η έκφραση των συναισθημάτων τους και η ορθή επίλυση διάφορων προβλημάτων.

Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να παίζουν με αυθόρμητο και δημιουργικό τρόπο και θα δείτε μεγάλες και θετικές αλλαγές τον τρόπο σκέψης και δράσης τους.

e-psychology

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ