Η ύβρη της Αράχνης απέναντι στη Θεά Αθηνά

Η Αράχνη, κόρη ενός βαφέα πορφύρας από την Κολοφώνα, του Ίδμονα, ζούσε στην πόλη Ύπαιπα της Λυδίας.Η κοπέλα ήταν διάσημη υφάντρα.
Λένε ότι οι Νύμφες έφευγαν από το όρος Τμώλο και από τα νερά του Πακτωλού για να πάνε να θαυμάσουν τα πολυποίκιλτα υφαντά της. Όλοι νόμιζαν ότι είχε μαθητεύσει πλάι στην Αθηνά, εκείνη όμως το αρνιόταν.
Η Αθηνά κάποια στιγμή θεώρησε αυτή τη στάση της Αράχνης αναίδεια και ύβρη και θέλησε να την τιμωρήσει. Διοργάνωσε λοιπόν διαγωνισμό υφαντικής τέχνης.
Πρωτύτερα επισκέφθηκε την Αράχνη μεταμορφωμένη σε γριά μήπως και τη συνετίσει. Της είπε ότι δεν πρέπει να ανταγωνίζεται με τους θεούς. Η Αράχνη όμως αγνόησε τα λόγια της γριάς.

Στο διαγωνισμό η Αθηνά παρουσιάστηκε με την ίδια της τη μορφή, της θεάς.

Η Αθηνά στο υφαντό της απεικόνισε σαν κεντρικό θέμα τον αγώνα της με τον Ποσειδώνα για την προστασία της πόλης Αθήνας. Τις γωνιές του υφαντού ύφανε παράσταση με τέσσερις θνητούς που τιμωρήθηκαν, γιατί τόλμησαν να συγκριθούν με τους θεούς. Τέλος τις άκρες στόλισε με κλαδιά ελιάς.

Η Αράχνη από την άλλη πλευρά στο υφαντό της απεικόνισε τους έρωτες του Δία και άλλων θεών με θνητές, καθώς και διάφορες μορφές που είχαν πάρει για να πετύχουν το σκοπό τους. Για τις άκρες του υφαντού η Αράχνη προτίμησε κλαδιά κληματαριάς.

Όταν η Αράχνη τέλειωσε το υφαντό της το έδωσε στην Αθηνά. Εκείνη το πήρε στα χέρια της και προσπαθούσε να του βρει ψεγάδι. Δεν έβρισκε όμως κάτι . Αντίθετα έβλεπε ότι και στα θέματα των παραστάσεων είχε πετύχει αξιοθαύμαστα πράγματα.
Τότε από τη ζήλεια της έσκισε το υφαντό της Αράχνης και με το αδράχτι χτύπησε την κοπέλα στο πρόσωπο.

Η Αράχνη δεν μπόρεσε να αντέξει την προσβολή και κρεμάστηκε.
Η Αθηνά όμως δεν την άφησε έτσι. Τη μεταμόρφωσε στο έντομο αράχνη και την καταράστηκε να ασκεί αδιάκοπα τη γνωστή της τέχνη κρεμασμένη ανάποδα.

Ο αιτιολογικός αυτός μύθος μας είναι ελληνικής προέλευσης όπως μαρτυρούν σωζόμενα σχόλια από μη σωζόμενο κείμενο. Μας έχει όμως παραδοθεί από λατινικές πηγές και κυρίως από τον Οβίδιο, Μεταμορφώσεις βιβλίο VI.

Ο Οβίδιος μάλιστα την αναφέρει ως ιέρεια της Αθηνάς.

Το θέμα αυτό υπήρξε προσφιλές σε μεγάλους ζωγράφους . Ρούμπενς, Τιντορέτο, Βερονέζε, Τζορντάνο, Βελάσκεθ, Ντορέ έδωσαν αριστουργήματα εμπνευσμένα από το μύθο αυτό.

Η Αράχνη έδωσε το όνομά της και σε αστεροειδή που ανακαλύφθηκε το 1895 για να μας θυμίζει από ψηλά το δίδαγμα του μύθου, ότι η ύβρη τιμωρείται.

Ράνια Τζεν
Εικόνα: Παλλάς και Αράχνη, Peter Paul Rubens, 1636-37.

The Mythologists

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ