Η αναμέτρηση με τον χρόνο ως εμπειρία αλλαγής (TEDx Panteion)

Όταν με κάλεσαν να μιλήσω για τον χρόνο, σκέφτηκα ότι δεν έχω χρόνο να το κάνω.. Μετά σκέφτηκα ότι μου αρέσει η ιδέα να βρω χρόνο να μιλήσω για τον χρόνο. Κι έτσι, αφιέρωσα χρόνο για να σκεφτώ τι θα πω, τι είναι για μένα ο χρόνος και πόσες φορές έχουμε συναντηθεί μέχρι σήμερα. Είναι αλλόκοτο, αλλά με τον ίδιο το χρόνο έχουμε ένα παρελθόν. Μετά, οραματίστηκα μια εικόνα με τον εαυτό μου να μιλά σήμερα, να επικοινωνεί μαζί σας και ενθουσιάστηκα. Χάρηκα τόσο πολύ που ο χρόνος άρχισε να περνά πιο γρήγορα.. Ξεκίνησα την προετοιμασία και ένιωσα ξανά το χρόνο να μη μου φτάνει.

Τελικά, μάλλον είχα δίκιο εξ αρχής… με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, δεν ξέρω αν είχα χρόνο να μιλήσω για τον χρόνο. Ο χρόνος υπάρχει μέσα από τον τρόπο που σκεφτόμαστε για αυτόν. Ο χρόνος είναι ένας ιστός που οι ίδιοι υφαίνουμε και ταυτόχρονα πιανόμαστε.

Για  να πιάσω το νήμα αυτής της αναζήτησης, αποφάσισα να μοιραστώ μαζί σας τις φορές που αναμετρήθηκα με το χρόνο. Είναι οι στιγμές που συναντηθήκαμε, σχεδόν μιλήσαμε και σίγουρα επηρεάσαμε ο ένας τον άλλον. Οι εμπειρίες αυτές προέρχονται από την προσωπική μου ανάπτυξη αλλά και από την επαφή μου με τον χρόνο των άλλων, των ανθρώπων που μου εμπιστεύθηκαν τον χρόνο τους μέσα στην Ψυχοθεραπεία. Το κοινό στοιχείο σε αυτές τις εμπειρίες είναι ότι συνέβησαν σε στιγμές αλλαγής. Η αναμέτρησή μου με τον χρόνο συνέβη σε αυτά τα οριακά σημεία  που διαχωρίζουν το πριν από το μετά.. μέσα στο μυαλό μας.

Ο χρόνος ως στοιχείο ταυτότητας.

Η πρώτη μου συνάντηση με τον χρόνο ήταν κάπου στα τελειώματα της εφηβείας και την έναρξη της πρώτης νιότης. Ήταν μια πολύ θετική στιγμή αυτογνωσίας για μένα. Συνειδητοποίησα ότι είχα παρελθόν. Και το πιο σπουδαίο; μπορούσα να το αφηγηθώ στους άλλους για να καταλάβουν ποιος είμαι κι έτσι να εξηγήσω και εγώ στον εαυτό μου πώς βρέθηκα σε τούτο το αμφιθέατρο να ασχολούμαι με τη συγγένεια στη Νέα Γουινέα. Είχα επιτέλους μια ιστορία να πω, μια προσωπική ιστορία. Ξέφυγα από αυτόν τον ατέρμονο αγώνα του εδώ και τώρα, στον οποίο μπαίνει ο έφηβος για να κατακτήσει το δικαίωμα σε έναν ξεχωριστό εαυτό. Το μέλλον, μου ήταν ακόμη παγερά αδιάφορο, όμως η ιδέα ότι έχω μια σειρά από επιλογές, αποφάσεις, ρεζιλίκια, υπερβολές, αποτυχίες και ευτυχίες να πω για μένα, με γέμισε μεγάλη χαρά. Μου έδωσε αυτοπεποίθηση.

Όταν στην σκέψη μου έφτιαξα μια ιστορία για μένα, απέκτησα ταυτότητα, στάθηκα με αυτοπεποίθηση στο παρόν.     

Ο χρόνος της Ιστορίας.

Η δεύτερη συνάντησή μου με τον χρόνο πραγματοποιήθηκε σε ένα ενδιάμεσο χώρο, λίγο σκοτεινό, στα όρια του παρελθόντος με το παρόν. Εκεί, η Ιστορία με δίδαξε πως όταν μιλάω για το παρελθόν θα πρέπει να είμαι πολύ προσεκτικός. Το παρελθόν, μου είπε, δεν είναι απλά μια αλληλουχία γεγονότων, είναι το νόημα που δίνουμε εμείς σε αυτό. Το παρελθόν υπάρχει μόνον όταν  το παρόν αποφασίσει να το φτιάξει.. Είναι το παρόν που ξεκινά μια ιστορία, επηρεασμένο από το τώρα. Και προσοχή, οι λέξεις που διαλέγεις να χρησιμοποιήσεις δεν είναι αχρονικές, ο χρόνος ζει μέσα τους. Οι ιδέες και οι λέξεις σου έχουν ιστορικότητα. Τίποτε δεν είναι κενό χρόνου. Ανάλογα με τις λέξεις και ιδέες που χρησιμοποιείς αναμορφώνεις το παρελθόν. Κι αυτό ήταν κάτι σπουδαίο για μένα.

Αν το παρελθόν κατασκευάζεται και η αφήγηση επινοείται πάνω στην εμπειρία που έχει βιωθεί, τότε μπορώ να επιλέξω πώς θα μιλήσω για μένα, μπορώ να επιλέξω: ποιος είμαι..

Ο χρόνος που ενώνει τις γενιές, ο ανθρώπινος χρόνος.

Η αόρατη σκυτάλη, η μοιραία επανάληψη και η αλλαγή. Το γεννεόγραμμα του κάθε ανθρώπου, το νήμα της ψυχολογικής του εξέλιξης. Η επανάληψη μοτίβων συμπεριφορών και σχέσεων και το σπάσιμο μιας φαύλης παράδοσης. Η απελευθέρωση, η ανακούφιση, η συγκίνηση.

Η Δ. γεννήθηκε σε μια ελληνική κωμόπολη τη δεκαετία του 80. Η Δ. αδυνατούσε να νιώσει αυτό που λέμε σχέση, αγάπη, εγγύτητα, δεσμό. Εντόπιζε παντού την απειλή, ένιωθε συνεχώς ένοχη. Αυτό που πυροδοτούσε ακόμη περισσότερο την κατάστασή της ήταν πως όλα αυτά για εκείνη ήταν ανεξήγητα. Ρωτούσε, γιατί να να νιώθω έτσι; Ποια είμαι; είμαι τελικά το πρόβλημα που έχω στη ζωή μου; Η Δ. ξεκίνησε το θεραπευτικό ταξίδι. Η μητέρα της γεννήθηκε σε ένα ελληνικό χωριό τη δεκαετία του 60. Η μητέρα της γνώρισε από μικρή τη βία, τον έλεγχο που ασκούσε πάνω της η οικογένειά της. Σε μικρή ηλικία της επιβλήθηκε ένας γάμος. Η μητέρα της σχεδόν βιάστηκε. Σε αυτόν το γάμο γεννήθηκε η Δ. Η Δ. κακοποιήθηκε. Η Δ. εγκαταλείφθηκε από τους γονείς της, βρήκε καταφύγιο στην Αθήνα. Η Δ. σήμερα έχει μια μικρή κόρη. Η μικρή νιώθει τη μητέρα της απόμακρη, φοβάται ότι θα τη χάσει. Κι έτσι το μοτίβο τείνει να επαναληφθεί σε μια αλλόκοτη διαδοχή των γενεών. Η Δ. αναγνωρίζει την κληρονομιά της, την αποδέχεται, αλλάζει και την υπερβαίνει. Η Δ. φοβάται ότι θα γίνει η μητέρα και η γιαγιά της. Συνειδητοποιεί ότι η αποστολή της είναι να σπάσει την αλυσίδα της φαύλης σχέσης. Η Δ. αλλάζει, Μπορεί πια και συνδέεται, μπορεί να αγαπά. Η κόρη της, δεν θα χρειαστεί να σκεφτεί ποτέ για όλα αυτά. Δεν θα τα μάθει ποτέ. Τα κατάφερε. Οι άνθρωποι συχνά παλεύουμε αποσυνδεμένοι από την εξέλιξη των γενεών, αφομοιωμένοι από το παρόν μας.

Μα, στην επανασύνδεση με τις γενιές που πέρασαν και εκείνες που θα έρθουν, ο χρόνος αποκτά νόημα. Ο χρόνος αποκτά χώρο. Ο χρόνο αρχίζει να κυλά πιο αργά.

Ο χρόνος του μέλλοντος. Οι στόχοι ως χρόνοι μελλοντικοί που μας αλλάζουν.

Η αυτογνωσία μας, όπως λεν οι ειδικοί, είναι όλα όσα κρύβονται πίσω από κάθε «Ψυχολογικό μας τώρα». Κάθε φορά που λέμε τη λέξη «εγώ», συμπυκνώνονται όλα όσα σκεφτόμαστε για εμάς: Δηλαδή το ποιος είμαι και πολύ περισσότερο, το ποιος θέλω να γίνω. Άρα μέσα σε κάθε τώρα, εκτός από το παρελθόν, υπάρχει και ένα μετά, το μέλλον. Οι στόχοι μας, είναι μέλλοντες που επηρεάζουν το παρόν.. Ο στόχος είναι η εσωτερική, διανοητική αναπαράσταση ενός προσδοκώμενου μέλλοντος που επηρεάζει το παρόν, αν δεν επηρεάζει τον τρόπο σκέφτομαι και δρω στο τώρα, δεν είναι στόχος. Είναι απλά κάτι που πέρασε από το μυαλό μου.

Η Κ. είναι 45 ετών,  υψηλόβαθμο στέλεχος πολυεθνικών εταιριών. Πρόσφατα, η Διοίκηση αντικατέστησε τον Manager της. Ο νέος manager έχει πολύ μικρότερη εμπειρία και λιγότερες γνώσεις από εκείνη. Είναι αδέξιος στην ηγεσία και η Κ. βιώνει μεγάλες εσωτερικές διαμάχες. Έχει αυξηθεί το στρες και συχνά κάνει εκρήξεις θυμού. Η Κ. αισθάνεται ότι ο χρόνος έχει παγώσει, μαζί του έχουν παγώσει και οι δεξιότητές της. Η Κ. έχει αφομοιωθεί από το πρόβλημα, έχει βυθιστεί στο παρόν και αισθάνεται ότι το παρόν αυτό είναι αιώνιο.  Το παρόν της κινείται με ρυθμούς χελώνας και το μέλλον είναι ανύπαρκτο. Με την Κ. αναζητήσαμε έναν στόχο, ένα μέλλον ή έστω το δικαίωμα σε αυτό. Η Κ. οραματίστηκε την επόμενη φάση τη ζωής της. Είδε για λίγο τον εαυτό της σε μια δική της επιχείρηση, μακριά από την Αθήνα, με επιλεγμένους συνεργάτες. Η Κ. θέλει  ναι ζει και να εργάζεται με ανθρώπους που αγαπά και να μοιράζεται νέους ρυθμούς, έναν νέο τρόπο ζωής, να έχει νέο χρόνο στη ζωή της. Η Κ. έθεσε σε προτεραιότητα το μέλλον της αλλάζοντας το παρόν. Ο στόχος της για τα επόμενα βήματα της ζωής της, έδωσε νόημα σε μικρούς καθημερινούς συμβιβασμούς καθώς το τώρα, από αιώνιο, έγινε περιστασιακό, μια παρένθεση μέχρι την εμπειρία του μέλλοντος. Η Κ. σταμάτησε να θυμώνει, έπαψε να λυπάται. Η Κ. βιώνει θετικά συναισθήματα καθώς κάθε ημέρα, την φέρνει πιο κοντά στην αλλαγή που οραματίζεται.

Ξαφνικά, το μέλλον είναι ήδη στο παρόν και μας αλλάζει.

Ο χρόνος του σώματος, ο χρόνος της βιολογικής ζωής.

Αυτό που ανέκαθεν με προβλημάτιζε σε σχέση με τον χρόνο είναι τελικά το δικαίωμα πάνω σε αυτόν. Αλήθεια, πόση πρόσβαση έχω στον έλεγχο του χρόνου μου, πόσο τον ορίζω; Έτσι άρχισα να ψάχνω tips για αυτό που λένε time management. Βαρέθηκα γρήγορα. Ο άνθρωπος είναι μια ευρύτερη ιδέα από εκείνη του χρόνου. Ο χρόνος είναι κτιστός, είναι μια κατασκευή.

Αν και στο τέλος ο χρόνος του σώματος με νικά μέσα με τη φθορά του, όπως λέει ο ποιητής, είναι ακριβώς αυτή η σκέψη του τέλους που με κάνει να ζω και να δημιουργώ στο τώρα, για την επόμενη γενιά, για τον άνθρωπο.

Αν θέλω να ξεφύγω από το τα στενά όρια του χρόνου, πρέπει να σκεφτώ διαφορετικά και να συνδεθώ ξανά με τον ευρύτερο, τον πιο αργό χρόνο. Να συνδεθώ με το παρελθόν, να θυμηθώ από πού έρχομαι και να βρω το πού θέλω να πάω, ποιος θέλω να γίνω, να δημιουργήσω μέλλοντες που επηρεάζουν τον παρόν.

O χρόνος που μας προσφέρουν οι άλλοι..

Τελικά βρήκα χρόνο να κάνω αυτή την ομιλία, είναι ο χρόνος που μου δώσατε εσείς.

Σας ευχαριστώ πολύ.   

linkedin

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ