Ο ΗΛΙΟΣ ΤΗΣ ΚΛΑΣΣΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΟΥ ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ
Ο Ιουλιανός έδωσε στον Ήλιο κεφαλαιώδη σημασία. Του έδωσε πνευματικό περιεχόμενο και προσπάθησε να ενσωματώσει τις παραδοσιακές αντιλήψεις για τον Ήλιο σε μία τάση που συμπεριλάμβανε την προϋπάρχουσα ποιητική και φιλοσοφική και θρησκευτική σημασία του Ηλίου μαζί με μία πολιτική του σημασία. Κι έτσι, παίρνοντας τον ήλιο και το φως του, ανέπτυξε τις φιλοσοφικές, θρησκευτικές και πολιτικές του πλευρές για να εκφράσει την πιο σπουδαία και ζωτική ιδέα του Νεοπλατωνικού κόσμου.
Με αυτόν τον τρόπο, ο ήλιος έγινε το πρωταρχικό σύμβολο της ποιητικής, φιλοσοφικής, θρησκευτικής και πολιτικής παράδοσης. Η χρήση του Ηλίου και του φωτός ως σύμβολα δείχνει το ταλέντο του Ιουλιανού ως καλλιτέχνη, φιλόσοφου και πολιτικού. Ανέπτυξε προσεκτικά τις συμβολικές προεκτάσεις του Ηλίου με την τεχνική του καλλιτέχνη, του σκεπτόμενου ανθρώπου και του αυτοκράτορα. Σεαυτ’ο το άρθρο θα συζητήσουμε τις φιλοσοφικές και θρησκευτικές αντιλήψεις του για τον ήλιο και το φως.
Με αυτόν τον τρόπο, ο ήλιος έγινε το πρωταρχικό σύμβολο της ποιητικής, φιλοσοφικής, θρησκευτικής και πολιτικής παράδοσης. Η χρήση του Ηλίου και του φωτός ως σύμβολα δείχνει το ταλέντο του Ιουλιανού ως καλλιτέχνη, φιλόσοφου και πολιτικού. Ανέπτυξε προσεκτικά τις συμβολικές προεκτάσεις του Ηλίου με την τεχνική του καλλιτέχνη, του σκεπτόμενου ανθρώπου και του αυτοκράτορα. Σεαυτ’ο το άρθρο θα συζητήσουμε τις φιλοσοφικές και θρησκευτικές αντιλήψεις του για τον ήλιο και το φως.
Ο ΗΛΙΟΣ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ.
ΟΜΗΡΟΣ
Αρχίζοντας από την Ιλιάδα, ο ήλιος μπορούμε να πούμε ότι διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στο μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής λογοτεχνίας. Το φως χρησιμοποιείται μεταφορικά για να εκφράσει τις πνευματικές, αισθητικές και ηθικές αξίες. Στον Όμηρο, το «σκότος» συμβολίζει το σκοτάδι και τον θάνατο.[1]
ΠΟΙΗΤΕΣ
Στην σκέψη των ποιητών, όπως ήταν ο Πίνδαρος, ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο ήλιος συμβολίζει ηθικές και ποιητικές αξίες και η θρησκευτική του σημασία γίνεται πιο έντονη εξαιτίας της ευσέβειας τους. Ο ποιητής που ασχολείται κυρίως με τον ήλιο και το φως του, είναι ο Πίνδαρος, το έργο του οποίου ο Ιουλιανός γνώριζε καλά. [2]
Χρησιμοποιεί την παραδοσιακή θεϊκότητα του Ηλίου και τη δύναμη του φωτός του ως μέσο μεταφοράς και συμβολισμού. Είχε συνειδητοποιήσει την αξία του φωτός και προσευχόταν ποτέ να μην τον εγκαταλείψει. Στον 5ο Ισθμιόνικο, συναντάμε την ιδέα της θείας φύσης του φωτός. Ο Πίνδαρος χρησιμοποιεί τον συμβολισμό του φωτός και τον επέκτεινε σε ηθικό επίπεδο. [3] Σύμφωνα με ένα απόσπασμα του Πίνδαρου, από τον Ήλιο προέρχονται οι βασιλιάδες και οι ισχυροί και σοφοί άνθρωποι, άποψη που αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό μεταγενέστερα. [4]
ΤΡΑΓΙΚΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ
Στους τραγικούς ποιητές, το φως συνδέεται με τη σωτηρία, τη χαρά, την αρετή και την αλήθεια. Ο Αισχύλος και ο Σοφοκλής εμβάθυναν περισσότερο στη θρησκευτική πλευρά του Ηλίου και του φωτός. Για τον Αισχύλο, ο ήλιος είναι ένας θεός του οποίου το φως είναι ευλογημένο και συνήθως το επικαλούνταν σε δύσκολες στιγμές. Ο Αισχύλος χρησιμοποίησε το φως σε σχέση με τη ζωή, και το σκότος σε σχέση με τον θάνατο. Στον Αγαμέμνονα, εκφράζεται με δραματικό τρόπο η γνώση μέσα από τον συμβολισμό του Ηλίου.[5]
Ο Σοφοκλής, ως παραδοσιακός ποιητής, έδειξε σεβασμό στον ήλιο και στο φως του. Αποκαλεί τον ήλιο «θεό» του οποίου το φως συντηρεί και θρέφει τα πάντα. Συνδέει το φως του με την αγνότητα και την ιερότητα και δεν διακρίνει τίποτα το νοσηρό στην παρουσία του Ηλίου. Ο ήλιος, για τον Σοφοκλή, αποτελεί αντικείμενο σεβασμού και το φως του είναι θεϊκό.[6]
Συμπερασματικά, στην σκέψη αυτών των ποιητών, του Πίνδαρου, του Αισχύλου και του Σοφοκλή, ο ήλιος συμβολίζει τις ηθικές θρησκευτικές και ποιητικές αρετές.
Ο ήλιος είναι πολύ σημαντικός και απασχόλησε ένα σημαντικό μέρος της προσωκρατικής κοσμολογίας. Αποτέλεσε ένα σπουδαίο στοιχείο της φιλοσοφίας του Πυθαγόρα, γιατί, κατά την άποψη του, η κίνηση του Ηλίου μαζί με τους άλλους πλανήτες παρήγαγε αρμονία και μουσική. Η μουσική των σφαιρών, που παράγεται από την κίνηση τους, ήταν το αντικείμενο μελέτης για τον τρόπο με τον οποίο οι αμετάβλητοι πλανήτες οδηγούν στη σοφία.[7]
Ο ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ
Ο Παρμενίδης είναι ο ποιητής - φιλόσοφος του φωτός και του σκότους. Η
σπουδαιότητα του έγκειται στο γεγονός ότι έδωσε έμφαση στους πνευματικούς συσχετισμούς του φωτός και για πρώτη φορά αποκάλυψε τις φιλοσοφικές δυνατότητες του. Είναι ο πρώτος που χρησιμοποιεί τον μύθο στη φιλοσοφία και το ποίημα του είναι γεμάτο από συμβολισμούς του Ηλίου, του φωτός και του σκότους [8].
Ο ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ
Ο Εμπεδοκλής τοποθετεί σ' αυτήν την παράδοση της ποίησης και της
φιλοσοφίας. Τη θεωρία του την υιοθετεί ο Ιουλιανός [9] για να ερμηνεύσει τον ρόλο του Ηλίου ως διαμεσολαβητή, που ενώνει και συνδέει ο,τιδήποτε είναι χωριστό: αυτή είναι η αρμονία, που σύμφωνα με τον Εμπεδοκλή, εξαλείφει τις έριδες. Ο Αέτιος αναφέρει ότι ο Εμπεδοκλής πίστευε ότι υπήρχε ένας αρχέτυπος και ένας ορατός ήλιος, δηλαδή υποστήριζε ότι υπήρχαν δύο ήλιοι. Πρώτα υπήρχε ο αρχέτυπος ήλιος, που είναι η φωτιά στο ένα ημισφαίριο του κόσμου. Γεμίζει το ημισφαίριο και πάντα τοποθετείται απέναντι από την αντανάκλαση του.
Δεύτερος είναι ο ορατός ήλιος, που αποτελεί μια αντανάκλαση στο άλλο ημισφαίριο. [10]
Η αντίληψη ενός αρχέτυπου και ενός παράγωγου Ηλίου και η θεωρία της θέασης τους ήταν σημαντικές για τις απόψεις του Πλάτωνα και του Ιουλιανού για τον ήλιο [11].
Ο ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ
Όταν ρωτήθηκε ο Αναξαγόρας για ποιο σκοπό γεννήθηκε, απάντησε: «για να
μελετήσω τον ήλιο, το φεγγάρι και τον ουρανό.» Το βασικό του ενδιαφέρον για την κοσμολογία σχετίζεται με τη φύση του ουρανού.
Όταν ρωτήθηκε ο Αναξαγόρας για ποιο σκοπό γεννήθηκε, απάντησε: «για να
μελετήσω τον ήλιο, το φεγγάρι και τον ουρανό.» Το βασικό του ενδιαφέρον για την κοσμολογία σχετίζεται με τη φύση του ουρανού.
Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Οι απόψεις του Αναξαγόρα για τον ήλιο σε σχέση με την έννοια της μοίρας του Σωκράτη μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα την Απολογία και την Πολιτεία, όπου ο Πλάτωνας παρουσιάζει τον Σωκράτη ως το φερέφωνο των απόψεων του για το συμβολισμό του Ηλίου. Ο ήλιος συνδέει τη ζωή και τη σκέψη του δάσκαλου του Αναξαγόρα και του μαθητή του Σωκράτη, όπως συνέβη στην περίπτωση του Σωκράτη και του Πλάτωνα.
Στην Απολογία και στο Συμπόσιο, έχουμε βιογραφικές λεπτομέρειες που σχετίζονται με τη λατρεία του Σωκράτη για τον ήλιο, ενώ ο ήλιος ως σύμβολο του «Αγαθού» στην Πολιτεία εν μέρει δικαιολογείται από τη ίδια τη ζωή του Σωκράτη. Έτσι, στην Απολογία, ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι ο ίδιος όπως και οι υπόλοιποι Αθηναίοι, λάτρευαν τον Ήλιο. [12]
Στο Συμπόσιο, έχουμε μια ερμηνεία της λατρείας του Ηλίου: ο Σωκράτης
παρουσιάζεται να σηκώνεται ύστερα από ένα εικοσιτετράωρο συλλογισμού στη Ποτίδαια. « ό δέ ειστήκει μέχρι έως εγένετο καί ήλιος άνέσχεν έπειτα φχετ'απιών προσευξαμενος τω ήλίω». [13]
Στους Νόμους ο Σωκράτης επίσης δηλώνει ότι και στην ανατολή και στη δύση του ηλίου αυτοί είδαν τα ευχετήρια και την αφοσίωση όλων των Ελλήνων και βαρβάρων [14]- και, παρά τις αντιθέσεις, τους οδηγήθηκαν σ' αυτά τα φωτεινά σώματα όχι σαν να μην ήταν θεοί, αλλά σαν να ήταν πέρα από κάθε
αμφιβολία. [15]
Τα παραπάνω χωρία ρίχνουν φως στον ιστορικό Σωκράτη, στη ζωή του οποίου η θεϊκή λατρεία του Ηλίου έπαιξε σημαντικό ρόλο. Αυτός πίστευε στα αστρικά σώματα σαν να ήταν θεοί και τα λάτρεψε όπως τη θρησκεία του κράτους.
Η θρησκευτική αντίληψη για τον ήλιο διατυπώνεται ξεκάθαρα από τον Σωκράτη και η παρατήρηση του Γλαύκωνα προσθέτει ένα σημαντικό υπαινιγμό στις ιδέες του Σωκράτη. Στην Πολιτεία ο Σωκράτης ρωτά τον Γλαύκωνα: «Τίνα ουν έχεις αίτιάσασθαι των έν ουρανώ θέων τούτο κύριον, ου ημίνν το φως οψιν τε ποιεί όραν ο’ τι κάλλιστα καί τα όρώμενα ορασθαι; .
Ο Γλαυκών απαντά: Όνπερ καί σύ, καί οί άλλοι· τον ήλιον γαρ δήλον ότι έρωτας». [16]
Ανακεφαλαιώνοντας, μπορούμε να πούμε ότι ο Σωκράτης τυποποίησε τις παραδοσιακές αντιλήψεις για τον ήλιο: συλλαμβάνοντας τον ήλιο ως έναν μεγάλο θεό.
Οι απόψεις του Αναξαγόρα για τον ήλιο σε σχέση με την έννοια της μοίρας του Σωκράτη μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα την Απολογία και την Πολιτεία, όπου ο Πλάτωνας παρουσιάζει τον Σωκράτη ως το φερέφωνο των απόψεων του για το συμβολισμό του Ηλίου. Ο ήλιος συνδέει τη ζωή και τη σκέψη του δάσκαλου του Αναξαγόρα και του μαθητή του Σωκράτη, όπως συνέβη στην περίπτωση του Σωκράτη και του Πλάτωνα.
Στην Απολογία και στο Συμπόσιο, έχουμε βιογραφικές λεπτομέρειες που σχετίζονται με τη λατρεία του Σωκράτη για τον ήλιο, ενώ ο ήλιος ως σύμβολο του «Αγαθού» στην Πολιτεία εν μέρει δικαιολογείται από τη ίδια τη ζωή του Σωκράτη. Έτσι, στην Απολογία, ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι ο ίδιος όπως και οι υπόλοιποι Αθηναίοι, λάτρευαν τον Ήλιο. [12]
Στο Συμπόσιο, έχουμε μια ερμηνεία της λατρείας του Ηλίου: ο Σωκράτης
παρουσιάζεται να σηκώνεται ύστερα από ένα εικοσιτετράωρο συλλογισμού στη Ποτίδαια. « ό δέ ειστήκει μέχρι έως εγένετο καί ήλιος άνέσχεν έπειτα φχετ'απιών προσευξαμενος τω ήλίω». [13]
Στους Νόμους ο Σωκράτης επίσης δηλώνει ότι και στην ανατολή και στη δύση του ηλίου αυτοί είδαν τα ευχετήρια και την αφοσίωση όλων των Ελλήνων και βαρβάρων [14]- και, παρά τις αντιθέσεις, τους οδηγήθηκαν σ' αυτά τα φωτεινά σώματα όχι σαν να μην ήταν θεοί, αλλά σαν να ήταν πέρα από κάθε
αμφιβολία. [15]
Τα παραπάνω χωρία ρίχνουν φως στον ιστορικό Σωκράτη, στη ζωή του οποίου η θεϊκή λατρεία του Ηλίου έπαιξε σημαντικό ρόλο. Αυτός πίστευε στα αστρικά σώματα σαν να ήταν θεοί και τα λάτρεψε όπως τη θρησκεία του κράτους.
Η θρησκευτική αντίληψη για τον ήλιο διατυπώνεται ξεκάθαρα από τον Σωκράτη και η παρατήρηση του Γλαύκωνα προσθέτει ένα σημαντικό υπαινιγμό στις ιδέες του Σωκράτη. Στην Πολιτεία ο Σωκράτης ρωτά τον Γλαύκωνα: «Τίνα ουν έχεις αίτιάσασθαι των έν ουρανώ θέων τούτο κύριον, ου ημίνν το φως οψιν τε ποιεί όραν ο’ τι κάλλιστα καί τα όρώμενα ορασθαι; .
Ο Γλαυκών απαντά: Όνπερ καί σύ, καί οί άλλοι· τον ήλιον γαρ δήλον ότι έρωτας». [16]
Ανακεφαλαιώνοντας, μπορούμε να πούμε ότι ο Σωκράτης τυποποίησε τις παραδοσιακές αντιλήψεις για τον ήλιο: συλλαμβάνοντας τον ήλιο ως έναν μεγάλο θεό.
Ο ΠΛΑΤΩΝ
Ο Πλάτων κληρονόμησε από το δάσκαλο του τις αντιλήψεις για τον ήλιο και
αργότερα τις επέκτεινε σε μεταφυσικό επίπεδο στο δικό του έργο. [17]
Ο Πλάτων θεωρεί τον ήλιο της Ελληνικής παράδοσης κατάλληλο σύμβολο για να εκφράσει το υψηλότερο στοιχείο της σκέψης του και εντυπωσίασε στο ρεύμα των μεταφορικών σκέψεων ότι ο ήλιος ταυτίζεται με την αλήθεια.
Ο Ιουλιανός εξηγεί την ουσία και τα χαρακτηριστικά του Ηλίου με τη βοήθεια της φιλοσοφικής ερμηνείας του Πλάτωνα, «αυτός δε ο ξύμπας, άτε δή του πρώτου και μεγίστου της ίδέας τ’αγαθού γεγονώς έκγονος» [18].
Σύμφωνα με τον Ιουλιανό, το Αγαθόν είναι η αιτία του Καλού και της ουσίας, της τελειότητας και της ένωσης καθώς ο Ήλιος είναι γιος ( έκγονος) του Αγαθού [19].
«ούτος τοίνυν, είτε το επέκεινα του νου καλείν αυτόν θέμις είτε ιδέαν των όντων ... είτε ο Πλάτων είωθεν ονομάζειν τ’άγαθόν,...» [20].
Στη συνέχεια παραθέτει τα περίφημα αποσπάσματα από την Πολιτεία του Πλάτωνα.
«καθάπερ και ο δαιμόνιος οίεται Πλάτων, Τούτων τοίνυν, λέγων, ήν δ'έγώ, φάναι με λέγειν τον τού αγαθού έκγονον, ον τ’άγαθόν έγέννησεν άνάλογον έαυτω, ότιπερ αυτό εν τω νοητώ τόπω προς τε νουν καί τα νοούμενα, τούτο τούτον έν τω ορατώ προς τε όψιν και τα δρώμενα» [21]
Η παρομοίωση του Ηλίου εκφράζει σε γενικές γραμμές τη κεντρική φιλοσοφία του Πλάτωνος στην Πολιτεία.
Τα βιβλία της Πολιτείας κάνουν λόγο για τρεις μεγάλες αλλαγές - που είναι απαραίτητες προκειμένου να γίνει η ιδανική πολιτεία πραγματικότητα. Η πιο σημαντική αλλαγή είναι η τρίτη, σύμφωνα με την οποία οι φιλόσοφοι θα πρέπει να γίνουν βασιλείς ή οι βασιλείς να φιλοσοφήσουν.
Στο πρώτο μέρος γίνεται λόγος για το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στις τάξεις του υπάρχοντος κράτους και τη διάβρωση εξαιτίας του περιβάλλοντος τους.
Στο δεύτερο μέρος τίθεται το ερώτημα πώς οι φιλοσοφικές φύσεις μπορούν να διασωθούν και να εκπαιδευτούν. Αυτές πρέπει να μάθουν το «Αγαθόν», που όλοι οι άνθρωποι το επιθυμούν, αν και οι περισσότεροι το αναζητούν τυφλά χωρίς να κατέχουν τη γνώση. Ο Πλάτων προσπαθεί να περιγράψει την ιδέα του «Αγαθού», κάνοντας μια σύγκριση με τον απόγονο του, τον ήλιο, που του μοιάζει πολύ.
Στην παρομοίωση του Ηλίου, δύο σκέψεις φαίνεται να δικαιολογούν την προσπάθεια του Πλάτωνα να δημιουργήσει μια αναλογία. Ο Πλάτων ερμηνεύει τον ήλιο όχι μόνο σε σχέση με το φως του, αλλά τον θεωρεί πηγή ανάπτυξης. [22]
Ο Πλάτων κληρονόμησε από το δάσκαλο του τις αντιλήψεις για τον ήλιο και
αργότερα τις επέκτεινε σε μεταφυσικό επίπεδο στο δικό του έργο. [17]
Ο Πλάτων θεωρεί τον ήλιο της Ελληνικής παράδοσης κατάλληλο σύμβολο για να εκφράσει το υψηλότερο στοιχείο της σκέψης του και εντυπωσίασε στο ρεύμα των μεταφορικών σκέψεων ότι ο ήλιος ταυτίζεται με την αλήθεια.
Ο Ιουλιανός εξηγεί την ουσία και τα χαρακτηριστικά του Ηλίου με τη βοήθεια της φιλοσοφικής ερμηνείας του Πλάτωνα, «αυτός δε ο ξύμπας, άτε δή του πρώτου και μεγίστου της ίδέας τ’αγαθού γεγονώς έκγονος» [18].
Σύμφωνα με τον Ιουλιανό, το Αγαθόν είναι η αιτία του Καλού και της ουσίας, της τελειότητας και της ένωσης καθώς ο Ήλιος είναι γιος ( έκγονος) του Αγαθού [19].
«ούτος τοίνυν, είτε το επέκεινα του νου καλείν αυτόν θέμις είτε ιδέαν των όντων ... είτε ο Πλάτων είωθεν ονομάζειν τ’άγαθόν,...» [20].
Στη συνέχεια παραθέτει τα περίφημα αποσπάσματα από την Πολιτεία του Πλάτωνα.
«καθάπερ και ο δαιμόνιος οίεται Πλάτων, Τούτων τοίνυν, λέγων, ήν δ'έγώ, φάναι με λέγειν τον τού αγαθού έκγονον, ον τ’άγαθόν έγέννησεν άνάλογον έαυτω, ότιπερ αυτό εν τω νοητώ τόπω προς τε νουν καί τα νοούμενα, τούτο τούτον έν τω ορατώ προς τε όψιν και τα δρώμενα» [21]
Η παρομοίωση του Ηλίου εκφράζει σε γενικές γραμμές τη κεντρική φιλοσοφία του Πλάτωνος στην Πολιτεία.
Τα βιβλία της Πολιτείας κάνουν λόγο για τρεις μεγάλες αλλαγές - που είναι απαραίτητες προκειμένου να γίνει η ιδανική πολιτεία πραγματικότητα. Η πιο σημαντική αλλαγή είναι η τρίτη, σύμφωνα με την οποία οι φιλόσοφοι θα πρέπει να γίνουν βασιλείς ή οι βασιλείς να φιλοσοφήσουν.
Στο πρώτο μέρος γίνεται λόγος για το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στις τάξεις του υπάρχοντος κράτους και τη διάβρωση εξαιτίας του περιβάλλοντος τους.
Στο δεύτερο μέρος τίθεται το ερώτημα πώς οι φιλοσοφικές φύσεις μπορούν να διασωθούν και να εκπαιδευτούν. Αυτές πρέπει να μάθουν το «Αγαθόν», που όλοι οι άνθρωποι το επιθυμούν, αν και οι περισσότεροι το αναζητούν τυφλά χωρίς να κατέχουν τη γνώση. Ο Πλάτων προσπαθεί να περιγράψει την ιδέα του «Αγαθού», κάνοντας μια σύγκριση με τον απόγονο του, τον ήλιο, που του μοιάζει πολύ.
Στην παρομοίωση του Ηλίου, δύο σκέψεις φαίνεται να δικαιολογούν την προσπάθεια του Πλάτωνα να δημιουργήσει μια αναλογία. Ο Πλάτων ερμηνεύει τον ήλιο όχι μόνο σε σχέση με το φως του, αλλά τον θεωρεί πηγή ανάπτυξης. [22]
Οι απόψεις του είναι οι εξής:
Α. Η μεταφορά του απόγονου που προϋποθέτει ότι το «Αγαθόν» είναι κατά κάποιον τρόπο μια υλική αιτία και ο ήλιος το προϊόν της. ο Ήλιος είναι ο απόγονος [23] του «Αγαθού» επειδή θεωρείται αιτία του καλού, είναι τέλειος στη σφαίρα του, όπως το «Αγαθόν» είναι τέλειο. Είναι σαν θεός και μεταφορικά είναι σαν το «Αγαθόν».
Β. Ο ήλιος είναι η εικόνα του «Αγαθού», γιατί είναι ο προμηθευτής των αγαθών
πραγμάτων [24]. Είναι ο κύριος ευεργέτης των ανθρώπων στον ορατό κόσμο και τροφοδότης της πολύτιμης δύναμης, της όρασης [25]: οι άνθρωποι οφείλουν στον Ήλιο τη γέννηση [26], την ανάπτυξη, τη βλάστηση Αυτός φέρνει την αλλαγή των εποχών [27].
Γ. Η μορφή του Ηλίου και η εξωτερική του όψη που εξαρτάται από το φως του, αποτελούν μια θαυμαστή αναλογία με το «Αγαθόν» και την νόηση. Ο Πλάτωνας αναλύει το φως με σκοπό να ερμηνεύσει τη μεταφυσική σχέση της γνώσης με το «Αγαθό», π.χ. όραση (φως) : ήλιος = γνώση : «Αγαθόν» [28]
Δ. Η σημασία της παρομοίωσης του Πλάτωνα για τον Ήλιο, έγκειται στη σχέση του ανθρώπου με το «Αγαθόν», μια ουσιαστική σχέση για τη σωτηρία της πολιτείας. Το φως της φωτιάς και το σκοτάδι κάτω από τη σπηλιά συμβολίζουν την «εικασία» και τις πίστεις, ενώ το φως του Ηλίου κι του φεγγαριού τη Διάνοια και τη Νόηση [29].
Αυτές οι παρομοιώσεις για τον Ήλιο του Πλάτωνα, που απηχούν τις αντιλήψεις του Ιουλιανού, βρίσκονται 'και στις ιδέες του Πλωτίνου. [30]
Οι δύο θετικοί όροι που χρησιμοποιούνται από τον Πλωτίνο για την «Ανώτερη θεότητα» του, είναι το «Ένα» και το «Αγαθόν». [31]
Α. Η μεταφορά του απόγονου που προϋποθέτει ότι το «Αγαθόν» είναι κατά κάποιον τρόπο μια υλική αιτία και ο ήλιος το προϊόν της. ο Ήλιος είναι ο απόγονος [23] του «Αγαθού» επειδή θεωρείται αιτία του καλού, είναι τέλειος στη σφαίρα του, όπως το «Αγαθόν» είναι τέλειο. Είναι σαν θεός και μεταφορικά είναι σαν το «Αγαθόν».
Β. Ο ήλιος είναι η εικόνα του «Αγαθού», γιατί είναι ο προμηθευτής των αγαθών
πραγμάτων [24]. Είναι ο κύριος ευεργέτης των ανθρώπων στον ορατό κόσμο και τροφοδότης της πολύτιμης δύναμης, της όρασης [25]: οι άνθρωποι οφείλουν στον Ήλιο τη γέννηση [26], την ανάπτυξη, τη βλάστηση Αυτός φέρνει την αλλαγή των εποχών [27].
Γ. Η μορφή του Ηλίου και η εξωτερική του όψη που εξαρτάται από το φως του, αποτελούν μια θαυμαστή αναλογία με το «Αγαθόν» και την νόηση. Ο Πλάτωνας αναλύει το φως με σκοπό να ερμηνεύσει τη μεταφυσική σχέση της γνώσης με το «Αγαθό», π.χ. όραση (φως) : ήλιος = γνώση : «Αγαθόν» [28]
Δ. Η σημασία της παρομοίωσης του Πλάτωνα για τον Ήλιο, έγκειται στη σχέση του ανθρώπου με το «Αγαθόν», μια ουσιαστική σχέση για τη σωτηρία της πολιτείας. Το φως της φωτιάς και το σκοτάδι κάτω από τη σπηλιά συμβολίζουν την «εικασία» και τις πίστεις, ενώ το φως του Ηλίου κι του φεγγαριού τη Διάνοια και τη Νόηση [29].
Αυτές οι παρομοιώσεις για τον Ήλιο του Πλάτωνα, που απηχούν τις αντιλήψεις του Ιουλιανού, βρίσκονται 'και στις ιδέες του Πλωτίνου. [30]
Οι δύο θετικοί όροι που χρησιμοποιούνται από τον Πλωτίνο για την «Ανώτερη θεότητα» του, είναι το «Ένα» και το «Αγαθόν». [31]
Ο Ιουλιανός καθρεφτίζει την άποψη αυτή :
«ούτος τοίνυν, είτε το έπεκεινα του νου καλείν αυτόν θέμις είτε ίδέαν των όντων, ο δή φημι το νοητον ξύμπαν, είτε έν, επειδή πάντων το εν δοκεί πως πρεσβύτατον, είτε ο Πλάτων είωθεν όνομάζειν τάγαθον...» [32]
Ο ΠΛΩΤΙΝΟΣ
Ο Πλωτίνος αντιλαμβάνεται ως πρώτη αρχή, το «Ένα» ή το «Αγαθόν», που βρίσκεται πέρα από τις δυνατότητες της ανθρώπινης σκέψης ή γλώσσας. Το απόλυτο «Ένα» πρέπει να συμπίπτει με το απόλυτο «Αγαθόν». Ο όρος «Αγαθόν» ανταποκρίνεται στον ρόλο του «Ενός» καθώς είναι το ανώτατο αντικείμενο σε σχέση με όλες τις κατώτερες πραγματικότητες.
Το «Ένα» αντιπροσωπεύει όλα τα πράγματα μ' έναν υπερβατικό τρόπο.[33] Ο πρωταρχικός σκοπός του Πλωτίνου είναι να φέρει τη ψυχή του και τις ψυχές
των άλλων σε μια πνευματική επαφή με το «Ένα». Η δημιουργία της πραγματικότητας από το «Ένα» περιγράφεται από τους Νεοπλατωνιστές με την εξής φράση:
Ο Πλωτίνος αντιλαμβάνεται ως πρώτη αρχή, το «Ένα» ή το «Αγαθόν», που βρίσκεται πέρα από τις δυνατότητες της ανθρώπινης σκέψης ή γλώσσας. Το απόλυτο «Ένα» πρέπει να συμπίπτει με το απόλυτο «Αγαθόν». Ο όρος «Αγαθόν» ανταποκρίνεται στον ρόλο του «Ενός» καθώς είναι το ανώτατο αντικείμενο σε σχέση με όλες τις κατώτερες πραγματικότητες.
Το «Ένα» αντιπροσωπεύει όλα τα πράγματα μ' έναν υπερβατικό τρόπο.[33] Ο πρωταρχικός σκοπός του Πλωτίνου είναι να φέρει τη ψυχή του και τις ψυχές
των άλλων σε μια πνευματική επαφή με το «Ένα». Η δημιουργία της πραγματικότητας από το «Ένα» περιγράφεται από τους Νεοπλατωνιστές με την εξής φράση:
― bonum diffusivum sui.
Οι οντότητες που έχουν πετύχει την τελειότητα στην ύπαρξη τους, δεν κρατούν αυτή την τελειότητα για τους εαυτούς τους, αλλά τη διασκορπίζουν προς τα έξω με τη γέννηση μιας εξωτερικής εικόνας από την εσωτερική τους ενέργεια.
Οι οντότητες που έχουν πετύχει την τελειότητα στην ύπαρξη τους, δεν κρατούν αυτή την τελειότητα για τους εαυτούς τους, αλλά τη διασκορπίζουν προς τα έξω με τη γέννηση μιας εξωτερικής εικόνας από την εσωτερική τους ενέργεια.
Ο Πλωτίνος ερμηνεύει αυτό το παράδειγμα της ροής του φωτός. [34]
«Ή μόνη λογική εξήγηση της ροής βρίσκεται στην αναλογία με το φως του Ηλίου. Ολόκληρη η πνευματική τάξη μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα είδος φωτός, που έχει το «Ένα» στην κορυφή του, σαν βασιλιά—το «Ένα» λάμπει αιώνια στηριζόμενο στην πνευματική πραγματικότητα» [35].
Γι' αυτόν, ο ήλιος και τα αστέρια είναι παντοτινά και συνέχεια ακτινοβολούν θερμότητα και φως στο σύμπαν, χωρίς να εξαντλούν την ενέργεια τους. [36]
Αυτό αποτελεί μια ορατή εκδήλωση στον φυσικό κόσμο που κατευθύνεται από το Αγαθόν σύμφωνα με την Πολιτεία του Πλάτωνα [37].
«Ή μόνη λογική εξήγηση της ροής βρίσκεται στην αναλογία με το φως του Ηλίου. Ολόκληρη η πνευματική τάξη μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα είδος φωτός, που έχει το «Ένα» στην κορυφή του, σαν βασιλιά—το «Ένα» λάμπει αιώνια στηριζόμενο στην πνευματική πραγματικότητα» [35].
Γι' αυτόν, ο ήλιος και τα αστέρια είναι παντοτινά και συνέχεια ακτινοβολούν θερμότητα και φως στο σύμπαν, χωρίς να εξαντλούν την ενέργεια τους. [36]
Αυτό αποτελεί μια ορατή εκδήλωση στον φυσικό κόσμο που κατευθύνεται από το Αγαθόν σύμφωνα με την Πολιτεία του Πλάτωνα [37].
Ο ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ
Ο Πορφύριος αφιέρωσε μια μονογραφία στον Ήλιο: ήταν σχεδιασμένη να επεκταθεί μέσα στα πλαίσια της θεολογίας και της ιστορίας της θρησκείας στην ασύγκριτη υπεροχή του κύριου και κυβερνήτη, δηλαδή του Ηλίου, που είχε ενσωματώσει όλες τις θεότητες μεσάτου.
Ο Πορφύριος αφιέρωσε μια μονογραφία στον Ήλιο: ήταν σχεδιασμένη να επεκταθεί μέσα στα πλαίσια της θεολογίας και της ιστορίας της θρησκείας στην ασύγκριτη υπεροχή του κύριου και κυβερνήτη, δηλαδή του Ηλίου, που είχε ενσωματώσει όλες τις θεότητες μεσάτου.
― Sed constat secundum Porphyrii librum quem Solem
appellavit, triplicem esse Apollinis potestatem et eundem
esse solem apud superos, Liberos patrem in terris, Apollinem apud inferos. [38]
appellavit, triplicem esse Apollinis potestatem et eundem
esse solem apud superos, Liberos patrem in terris, Apollinem apud inferos. [38]
Ο Πορφύριος καθόρισε τις μεταξύ των θεών σχέσεις και τις σχέσεις τους με τον Ήλιο, χρησιμοποιώντας τη διορατικότητα του στην ιστορία της θρησκείας και ακολουθώντας τη μονοθεϊστική τάση της εποχής του.
ΤΕΛΟΣ Α ΜΕΡΟΥΣ
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1]. Όμ. Ιλ. 4.461. 6.24. Πβ. D.Tarrant, Greek Metaphors of light, σελ.l83.
2]. Ιουλ. Λόγ. 4, 132c (ακτίς αελίου) & Πίνδ. Αποσπ. 107. Επιστ. 25, 428b. Επιστ. 63, 387α Λόγ. 7, 206e, 220e, 215 a. Επιστ. Ιερ.290 b.
3]. Πίνδ. Ολ. 4, 12, 5.56, 7.60. Νεμ. 3.84.7.12-3. Πβ.D. Tarrant, ό.π. σσ.182-3. J.A.Notopoulos, The symbolism of the sun and Light in the Republic of Plato', σσ. 165-7. Ο Ιουλιανός ενστερνίστηκε και τη μυθολογία του Ησίοδου που αναπαράγεται από τον Πίνδαρο για τη μητέρα του Ήλιου. Ησίοδ. Θεογ. 371.Πίνδ. Ισθμ. 5.1 «Μάτερ Ηλίου πολυώνυμε θεία»
4]. Πίνδ. Αποσ. 81 b-c. Πβ. M.L.Morgan, Plato and Greek religion, στον τόμο, Plato, έκδ. R.Kraut, Cambridge, 1995. σ.237.
5]. Αισχ. Αγαμ. 508, Ικέτ. 213. Ο Αισχύλος χρησιμοποιεί το φως για να συμβολίσει και άλλες έννοιες, για παράδειγμα το φως της ελευθερίας, ο σύζυγος είναι το φως στα μάτια της γυναίκας του. π.χ. Αγαμ. 602.Πβ.Αγαμ. 389. Πέρσ. 150-1. Χοηφ. 809.
6]. Σοφ. Οιδ. Τυρ. 1425, 1426. Πβ. Τραχ. 1174. Αντ. 599-600. Οιδ.Τύρ. 660.
7]. J.A. Notopoulos, ό.π. σ. 168.
8]. Στην ερευνά του για την αλήθεια χρησιμοποίησε μια γνωστή εικόνα «πάντοτε κοιτάζοντας τις ακτίνες του ήλιου», και εμβάθυνε σ' αυτή για να εκφράσει μια μεταφυσική αλήθεια για πρώτη φορά. Πριν από αυτόν, το φως συμβόλιζε πολλά πράγματα αλλά όχι τη φιλοσοφική αλήθεια. Γι' αυτό τον λόγο, ο Παρμενίδης είναι επικεφαλής μιας μακράς παράδοσης ποιητών και φιλοσόφων που χρησιμοποίησαν το φως ως σύμβολο για την αλήθεια και τη γνώση. Επιπλέον, παραπάνω από μια αναλογία μας μεταφέρει σε μια μορφή κοσμολογίας (J.ANotopoulos, ό.π. σσ 169-70). Όσον αφορά την κοσμολογία του Παρμενίδη, ο Αέτιος μας αναφέρει ότι ο Ήλιος είναι μια έξαρση φωτιάς όπως είναι ο Γαλαξίας. Ο Παρμενίδης πίστευε ότι ο Ήλιος ακολουθεί το δαχτυλίδι της αγνής φωτιάς, τον αιθέρα. Αέτιος,ΙΙ. 1.7. Π, 15.4 (DK 28 Α 37),
που αναφέρεται από τον A.Finkelberg, The cosmology of Pannenides, σ.304, σ.315.
9]. Ιουλ. Λóγ. 4, 138d. Εμπεδ. Αποσπ. 18, 122, 17. Σε άλλο σημείο, ο Ιουλιανός παραθέτει αποσπάσματα από τον Εμπεδοκλή. Ιουλ. Λóγ Π, 226b, Λóγ. 4, 139 e.
10]. Ο Αέτιος αποδίδει στον Φιλόλαο τη θεωρία των τριών ήλιων και την παραλληλίζει με την ηλιακή θεωρία του Εμπεδοκλή. Βλ. P. Kingsley, Empedocles' sun, σσ.319-20.
11]. 'Οπως γνωρίζουμε, ο Ιουλιανός αντιλαμβανόταν τον Ήλιο με τρεις τρόπους: υπερβατικά, σύμφωνα με τον οποίο ο Ήλιος δε διαχωρίζεται από το Αγαθόν στον πνευματικό κόσμο, δεύτερον ως Ήλιο που είναι ο κυβερνήτης των πνευματικών θεών, και τρίτον σαν τον ορατό Ήλιο. Πβ. R.Pack, Notes on the Caesars of Julian, σσ.151-7.
12]. Πλάτ. Απολ. 26 d
13]. Πλάτ. Σημ. 220 ά. -
14]. Ο Αριστοφάνης (Εφ. 406-13) συγκρίνει τους Ολύμπιους θεούς με του ουράνιους που αντιπροσωπεύουν τους θεούς των Περσών. Από την άλλη πλευρά, ο Ηρόδοτος (1, 131) υπαινίσσεται ότι ο Ήλιος δεν ήταν αποκλειστικά Περσικός θεός. Πβ. Notopoulos. ό.π. σ. 265.
15]. Πλάτ. Νόμ. 887e.
16]. Πλάτ. Πολ. 508 a, 4-8.
17]. Θα λέγαμε ότι η λατρεία του ήλιου εισάγεται στην Απολογία. Στο Συμπόσιο και στους Νόμους ερμηνεύεται, εξειδικεύεται και σκιαγραφείται ως βασικό συστατικό της θρησκείας μιας πόλης. Τέλος, στην Πολιτεία συναντάμε μια επέκταση του Πλατωνικού συμβολισμού του Ήλιου ενώ στον Τίμαιο επεκτείνεται η κοσμολογία του. Βλ. Notopoulos, ό.π.
18].Ιουλ.Λόγ.4, 132 b.
19]. αυτ. 133 b-c.
20]. αυτ. 132 α.
21]. αυτ. 133 a-b.
22]. AS. Ferguson, Tlato, Simile of Light', σσ. 132-5.
23]. Εννοεί την αιτία μεταφυσικά. Η λέξη έκγονος απευθύνεται όχι μόνο στους αθάνατους, αλλά και στους θεούς επίσης. Ομη. Ιλ. 5.813. Πλάτ. Τίμ. 40 α. Νόμ. 817a.
24]. Πλάτ. Πoλ. 517c, 3,
25]. αυτ. 508 b, 6. Παρ' όλο που ο Ήλιος είναι η αιτία της όρασης και ο ήλιος γίνεται ορατός με το μάτι, ο Πλάτωνας επισημαίνει ότι ο ήλιος δεν είναι ούτε η όραση ούτε το μάτι.
26]. Ο Ήλιος προκαλεί μια πορεία (γέννησης και φθοράς) και είναι η αιτία της γέννησης αν και ο ίδιος δεν υπόκειται σ' αυτήν όπως ο «Αγαθόν» είναι η αιτία της ύπαρξης αν και το ίδιο δεν είναι η ύπαρξη. Είναι μυστηριώδες πως ο ήλιος, παρόλο που βρίσκεται μεταξύ της ύπαρξης και αυτού που γεννιέται, δεν υπόκειται στη γέννηση και είναι ακόμα πιο παράξενο πως η δημιουργός αιτία μπορεί να είναι επίσης και κοσμολογική αιτία. Το μυστήριο αυτό, δηλαδή ότι ο ήλιος ενώ βρίσκεται μεταξύ της ύπαρξης και αυτής που γεννιέται, δεν υπόκειται στη γένεση, έχει προκαλέσει σύγχυση σε πολλούς σχολιαστές. Μερικοί προσπαθούν να αποφύγουν τη δυσκολία και το ταυτίζουν με τον θεό, τον δημιουργό του Τιμαίου. Η αντίθεση σύμφωνα με την οποία ο Ήλιος σε αυτό το χωρίο δεν υπόκειται σε γέννηση, ενώ σε άλλα σημεία του Πλάτωνα υπόκειται σ' αυτή, μπορεί να ερμηνευτεί αν εξετάσουμε την έννοια του Ήλιου στην Πολ. (529e κ.α.) και στον Τίμ. (40d) που αποτελούν τη βάση για την ερμηνεία της γέννησης του Ήλιου.
27].Πλάτ.Πολ. 509 b,2. 516b,10. Κρατ. 410 c, 5.
28]. Πβ. Ιουλ. Λόγ. 4, 134 b-d.
29]. Αξίζει να δούμε τη σχέση του φωτός με την παιδεία στον Πλάτωνα. Ο Πλάτωνας θεώρησε τη μόρφωση σαν το άνοιγμα της ψυχής από το σκοτάδι στο φως. (Ο Ιουλιανός επίσης χαρακτήρισε τη χριστιανική του ανατροφή ως πνευματικό σκοτάδι. Ιουλ. Λόγ. 4, 13 Γ Λόγ 5, 174 c) Η κίνηση του ήλιου είναι το σύμβολο μιας ιδανικής κίνησης, η οποία είναι το κατάλληλο αντικείμενο της σκέψης. Έτσι, ο Πλάτων το έκανε σύμβολο όχι μόνο της αλήθειας και της μόρφωσης αλλά και σύμβολο που υποδήλωνε την ευελιξία του μυαλού, τη στροφή του μυαλού από τη γέννηση στην ύπαρξη και μάλιστα στο αγαθό.
Επιπλέον, για να δείξει ότι η παιδεία των φιλοσόφων δεν είναι απλώς μια αποσπασματική διανοητική λειτουργία, αλλά ότι προϋποθέτει και ολόκληρη την ψυχή, ο Πλάτωνας συνέδεσε το φως με την αγνότητα και το σκοτάδι με τις «ανήθικες περιοχές». Ο Πλάτωνας χρησιμοποίησε τη φιλοσοφία για τη σωτηρία του κράτους. Η σύνδεση του φωτός με την παιδεία ως τρόπος σωτηρίας, είναι μια άλλη σημαντική άποψη την οποία συναντάμε στις παρομοιώσεις του φωτός. Βλ. Notopoulos, The symbolism of the sun and Light in the republic of Plato. Επίσης για τις σκέψεις του Ιουλιανού περί παιδείας, βλ. παραπάνω, κεφ. Γ', πρώτη ενότ.
30]. Πλωτ. V.1.6.28-40, V.3.12.39-44, V.4.1.23-41, IV.5.6-7, ΙΙ.1.7.26-30. 1.1.4.12.18, F/.3.22.1-7. Βλ., Ε. Bréhier, La philosophie de Plotiti, σσ. 57-59.
31]. Wallis, Neoplatonism, σσ. 59-61.
32]. Ιουλ. Λόγ. 4, 132d.
33]. Πλωτ. V.2.1.2, VI.8.18.32-41.
34]. Όταν ο Πλωτίνος άρχισε να ενδιαφέρεται για την Περσική φιλοσοφία, η ηλιακή θεολογία δεσπόζει στον νου του. Σύμφωνα με αυτή συνδέεται η «Ανώτερη Ύπαρξη» με μια φωτεινή πηγή που εκπέμπει ακτίνες που τρυπούν και φωτίζουν τη σκοτεινότητα της ύλης. Πβ. Μ. G.Grant, The climax of Rome, σ. 174.
35]. Πλωτ. ό.π. V,3.12. Πρέπει να είναι μια κυκλική ακτινοβολία - που παράγεται από την ανώτερη αναλλοίωτη ύπαρξη - και μπορεί να συγκριθεί με το λαμπρό φως που περικλείει τον Ήλιο και διαρκώς γεννιέται από αυτή την αναλλοίωτη ουσία. αυτό. 5.1.6.
36]. Πλωτ. ό.π. Π.3.18, VI.4.10, VI.9.9. Armstrong, The architecture of the Intelligible universe: the philosophy of Plotinos, σσ.54-8. W. Beierwaltes, Die Metaphysik des Lichtes in der Philosophie Plotins, Zeitschrift fur Philosophische Forshung 15(1961) σσ. 334-62. Wallis, Neoplatonist, σ.61
37]. Πλάτ. Πολ. 6. 507-9.
38]. Αυτή η πληροφορία δίνεται από τον Μακρόβιο στα Sat. 1. 17. 23- μια πραγματεία για τον ήλιο που περιλάμβανει όλους τους θεούς που δε συναντάμε στον Ιάμβλιχο.
https://sacredatticcalendar.wordpress.com/%CE%BF-%CE%B7%CE…/
1]. Όμ. Ιλ. 4.461. 6.24. Πβ. D.Tarrant, Greek Metaphors of light, σελ.l83.
2]. Ιουλ. Λόγ. 4, 132c (ακτίς αελίου) & Πίνδ. Αποσπ. 107. Επιστ. 25, 428b. Επιστ. 63, 387α Λόγ. 7, 206e, 220e, 215 a. Επιστ. Ιερ.290 b.
3]. Πίνδ. Ολ. 4, 12, 5.56, 7.60. Νεμ. 3.84.7.12-3. Πβ.D. Tarrant, ό.π. σσ.182-3. J.A.Notopoulos, The symbolism of the sun and Light in the Republic of Plato', σσ. 165-7. Ο Ιουλιανός ενστερνίστηκε και τη μυθολογία του Ησίοδου που αναπαράγεται από τον Πίνδαρο για τη μητέρα του Ήλιου. Ησίοδ. Θεογ. 371.Πίνδ. Ισθμ. 5.1 «Μάτερ Ηλίου πολυώνυμε θεία»
4]. Πίνδ. Αποσ. 81 b-c. Πβ. M.L.Morgan, Plato and Greek religion, στον τόμο, Plato, έκδ. R.Kraut, Cambridge, 1995. σ.237.
5]. Αισχ. Αγαμ. 508, Ικέτ. 213. Ο Αισχύλος χρησιμοποιεί το φως για να συμβολίσει και άλλες έννοιες, για παράδειγμα το φως της ελευθερίας, ο σύζυγος είναι το φως στα μάτια της γυναίκας του. π.χ. Αγαμ. 602.Πβ.Αγαμ. 389. Πέρσ. 150-1. Χοηφ. 809.
6]. Σοφ. Οιδ. Τυρ. 1425, 1426. Πβ. Τραχ. 1174. Αντ. 599-600. Οιδ.Τύρ. 660.
7]. J.A. Notopoulos, ό.π. σ. 168.
8]. Στην ερευνά του για την αλήθεια χρησιμοποίησε μια γνωστή εικόνα «πάντοτε κοιτάζοντας τις ακτίνες του ήλιου», και εμβάθυνε σ' αυτή για να εκφράσει μια μεταφυσική αλήθεια για πρώτη φορά. Πριν από αυτόν, το φως συμβόλιζε πολλά πράγματα αλλά όχι τη φιλοσοφική αλήθεια. Γι' αυτό τον λόγο, ο Παρμενίδης είναι επικεφαλής μιας μακράς παράδοσης ποιητών και φιλοσόφων που χρησιμοποίησαν το φως ως σύμβολο για την αλήθεια και τη γνώση. Επιπλέον, παραπάνω από μια αναλογία μας μεταφέρει σε μια μορφή κοσμολογίας (J.ANotopoulos, ό.π. σσ 169-70). Όσον αφορά την κοσμολογία του Παρμενίδη, ο Αέτιος μας αναφέρει ότι ο Ήλιος είναι μια έξαρση φωτιάς όπως είναι ο Γαλαξίας. Ο Παρμενίδης πίστευε ότι ο Ήλιος ακολουθεί το δαχτυλίδι της αγνής φωτιάς, τον αιθέρα. Αέτιος,ΙΙ. 1.7. Π, 15.4 (DK 28 Α 37),
που αναφέρεται από τον A.Finkelberg, The cosmology of Pannenides, σ.304, σ.315.
9]. Ιουλ. Λóγ. 4, 138d. Εμπεδ. Αποσπ. 18, 122, 17. Σε άλλο σημείο, ο Ιουλιανός παραθέτει αποσπάσματα από τον Εμπεδοκλή. Ιουλ. Λóγ Π, 226b, Λóγ. 4, 139 e.
10]. Ο Αέτιος αποδίδει στον Φιλόλαο τη θεωρία των τριών ήλιων και την παραλληλίζει με την ηλιακή θεωρία του Εμπεδοκλή. Βλ. P. Kingsley, Empedocles' sun, σσ.319-20.
11]. 'Οπως γνωρίζουμε, ο Ιουλιανός αντιλαμβανόταν τον Ήλιο με τρεις τρόπους: υπερβατικά, σύμφωνα με τον οποίο ο Ήλιος δε διαχωρίζεται από το Αγαθόν στον πνευματικό κόσμο, δεύτερον ως Ήλιο που είναι ο κυβερνήτης των πνευματικών θεών, και τρίτον σαν τον ορατό Ήλιο. Πβ. R.Pack, Notes on the Caesars of Julian, σσ.151-7.
12]. Πλάτ. Απολ. 26 d
13]. Πλάτ. Σημ. 220 ά. -
14]. Ο Αριστοφάνης (Εφ. 406-13) συγκρίνει τους Ολύμπιους θεούς με του ουράνιους που αντιπροσωπεύουν τους θεούς των Περσών. Από την άλλη πλευρά, ο Ηρόδοτος (1, 131) υπαινίσσεται ότι ο Ήλιος δεν ήταν αποκλειστικά Περσικός θεός. Πβ. Notopoulos. ό.π. σ. 265.
15]. Πλάτ. Νόμ. 887e.
16]. Πλάτ. Πολ. 508 a, 4-8.
17]. Θα λέγαμε ότι η λατρεία του ήλιου εισάγεται στην Απολογία. Στο Συμπόσιο και στους Νόμους ερμηνεύεται, εξειδικεύεται και σκιαγραφείται ως βασικό συστατικό της θρησκείας μιας πόλης. Τέλος, στην Πολιτεία συναντάμε μια επέκταση του Πλατωνικού συμβολισμού του Ήλιου ενώ στον Τίμαιο επεκτείνεται η κοσμολογία του. Βλ. Notopoulos, ό.π.
18].Ιουλ.Λόγ.4, 132 b.
19]. αυτ. 133 b-c.
20]. αυτ. 132 α.
21]. αυτ. 133 a-b.
22]. AS. Ferguson, Tlato, Simile of Light', σσ. 132-5.
23]. Εννοεί την αιτία μεταφυσικά. Η λέξη έκγονος απευθύνεται όχι μόνο στους αθάνατους, αλλά και στους θεούς επίσης. Ομη. Ιλ. 5.813. Πλάτ. Τίμ. 40 α. Νόμ. 817a.
24]. Πλάτ. Πoλ. 517c, 3,
25]. αυτ. 508 b, 6. Παρ' όλο που ο Ήλιος είναι η αιτία της όρασης και ο ήλιος γίνεται ορατός με το μάτι, ο Πλάτωνας επισημαίνει ότι ο ήλιος δεν είναι ούτε η όραση ούτε το μάτι.
26]. Ο Ήλιος προκαλεί μια πορεία (γέννησης και φθοράς) και είναι η αιτία της γέννησης αν και ο ίδιος δεν υπόκειται σ' αυτήν όπως ο «Αγαθόν» είναι η αιτία της ύπαρξης αν και το ίδιο δεν είναι η ύπαρξη. Είναι μυστηριώδες πως ο ήλιος, παρόλο που βρίσκεται μεταξύ της ύπαρξης και αυτού που γεννιέται, δεν υπόκειται στη γέννηση και είναι ακόμα πιο παράξενο πως η δημιουργός αιτία μπορεί να είναι επίσης και κοσμολογική αιτία. Το μυστήριο αυτό, δηλαδή ότι ο ήλιος ενώ βρίσκεται μεταξύ της ύπαρξης και αυτής που γεννιέται, δεν υπόκειται στη γένεση, έχει προκαλέσει σύγχυση σε πολλούς σχολιαστές. Μερικοί προσπαθούν να αποφύγουν τη δυσκολία και το ταυτίζουν με τον θεό, τον δημιουργό του Τιμαίου. Η αντίθεση σύμφωνα με την οποία ο Ήλιος σε αυτό το χωρίο δεν υπόκειται σε γέννηση, ενώ σε άλλα σημεία του Πλάτωνα υπόκειται σ' αυτή, μπορεί να ερμηνευτεί αν εξετάσουμε την έννοια του Ήλιου στην Πολ. (529e κ.α.) και στον Τίμ. (40d) που αποτελούν τη βάση για την ερμηνεία της γέννησης του Ήλιου.
27].Πλάτ.Πολ. 509 b,2. 516b,10. Κρατ. 410 c, 5.
28]. Πβ. Ιουλ. Λόγ. 4, 134 b-d.
29]. Αξίζει να δούμε τη σχέση του φωτός με την παιδεία στον Πλάτωνα. Ο Πλάτωνας θεώρησε τη μόρφωση σαν το άνοιγμα της ψυχής από το σκοτάδι στο φως. (Ο Ιουλιανός επίσης χαρακτήρισε τη χριστιανική του ανατροφή ως πνευματικό σκοτάδι. Ιουλ. Λόγ. 4, 13 Γ Λόγ 5, 174 c) Η κίνηση του ήλιου είναι το σύμβολο μιας ιδανικής κίνησης, η οποία είναι το κατάλληλο αντικείμενο της σκέψης. Έτσι, ο Πλάτων το έκανε σύμβολο όχι μόνο της αλήθειας και της μόρφωσης αλλά και σύμβολο που υποδήλωνε την ευελιξία του μυαλού, τη στροφή του μυαλού από τη γέννηση στην ύπαρξη και μάλιστα στο αγαθό.
Επιπλέον, για να δείξει ότι η παιδεία των φιλοσόφων δεν είναι απλώς μια αποσπασματική διανοητική λειτουργία, αλλά ότι προϋποθέτει και ολόκληρη την ψυχή, ο Πλάτωνας συνέδεσε το φως με την αγνότητα και το σκοτάδι με τις «ανήθικες περιοχές». Ο Πλάτωνας χρησιμοποίησε τη φιλοσοφία για τη σωτηρία του κράτους. Η σύνδεση του φωτός με την παιδεία ως τρόπος σωτηρίας, είναι μια άλλη σημαντική άποψη την οποία συναντάμε στις παρομοιώσεις του φωτός. Βλ. Notopoulos, The symbolism of the sun and Light in the republic of Plato. Επίσης για τις σκέψεις του Ιουλιανού περί παιδείας, βλ. παραπάνω, κεφ. Γ', πρώτη ενότ.
30]. Πλωτ. V.1.6.28-40, V.3.12.39-44, V.4.1.23-41, IV.5.6-7, ΙΙ.1.7.26-30. 1.1.4.12.18, F/.3.22.1-7. Βλ., Ε. Bréhier, La philosophie de Plotiti, σσ. 57-59.
31]. Wallis, Neoplatonism, σσ. 59-61.
32]. Ιουλ. Λόγ. 4, 132d.
33]. Πλωτ. V.2.1.2, VI.8.18.32-41.
34]. Όταν ο Πλωτίνος άρχισε να ενδιαφέρεται για την Περσική φιλοσοφία, η ηλιακή θεολογία δεσπόζει στον νου του. Σύμφωνα με αυτή συνδέεται η «Ανώτερη Ύπαρξη» με μια φωτεινή πηγή που εκπέμπει ακτίνες που τρυπούν και φωτίζουν τη σκοτεινότητα της ύλης. Πβ. Μ. G.Grant, The climax of Rome, σ. 174.
35]. Πλωτ. ό.π. V,3.12. Πρέπει να είναι μια κυκλική ακτινοβολία - που παράγεται από την ανώτερη αναλλοίωτη ύπαρξη - και μπορεί να συγκριθεί με το λαμπρό φως που περικλείει τον Ήλιο και διαρκώς γεννιέται από αυτή την αναλλοίωτη ουσία. αυτό. 5.1.6.
36]. Πλωτ. ό.π. Π.3.18, VI.4.10, VI.9.9. Armstrong, The architecture of the Intelligible universe: the philosophy of Plotinos, σσ.54-8. W. Beierwaltes, Die Metaphysik des Lichtes in der Philosophie Plotins, Zeitschrift fur Philosophische Forshung 15(1961) σσ. 334-62. Wallis, Neoplatonist, σ.61
37]. Πλάτ. Πολ. 6. 507-9.
38]. Αυτή η πληροφορία δίνεται από τον Μακρόβιο στα Sat. 1. 17. 23- μια πραγματεία για τον ήλιο που περιλάμβανει όλους τους θεούς που δε συναντάμε στον Ιάμβλιχο.
https://sacredatticcalendar.wordpress.com/%CE%BF-%CE%B7%CE…/
Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.