Η Ευχή των Προβολών (η προσευχή των εκπορεύσεων): η αινιγματική προσευχή των Μανιχαίων

Η Ευχή των Προβολών, δηλαδή η προσευχή των εκπορεύσεων, είναι ένα ελληνικό μανιχαϊκό κείμενο, το οποίο ανακαλύφθηκε τον Φεβρουάριο του 1992 στην αιγυπτιακή όαση Dakhleh, όπου έχουν βρεθεί  από το 1991 και εξής πολυάριθμα  μανιχαϊκά κείμενα του 4ου αιώνα μ.Χ. Το κείμενο είναι γραμμένο πάνω σε ξύλινη πινακίδα με διαστὰσεις 31 εκατοστὰ ύψος και 9 εκατοστὰ πλάτος, αλλά η γραπτή επιφάνεια είναι 28x7. Οι τρύπες στο άγραφο περιθώριο δείχνουν ότι η πινακίδα αποτελούσε σελίδα από ένα ξύλινο βιβλίο με περισσότερα φύλλα. Έχει σωθεί σε καλή κατὰσταση και αποτελεί μια από τις λίγες σχετικά μανιχαϊκές πηγές που έχουν  διασωθεί στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Εννοείται ότι στην εποχή του Μάνη και των μαθητών του υπήρχαν πολύ περισσότερα ελληνικά κείμενα, αλλά τα περισσότερα έχουν χαθεί ή έχουν διασωθεί μεταφράσεις τους σε άλλες παλιές γλώσσες. Η πρώτη έκδοση του κειμένου έγινε από τον R. G. JENKINS το 1995. 

Είναι βέβαιο ότι σύμφωνα με τον συγγραφέα της Ευχής των Προβολών υπάρχει μόνο ένας Θεός και η δύναμή του ψάλλεται σε όλη την έκταση του κειμένου. Ωστὸσο το κείμενο  σε άλλα σημεία αποκαλύπτει ξεκάθαρα τον μανιχαϊστικό και δυιστικό χαρακτήρα του. Εξάλλου οι Μανιχαίοι αποκαλούσαν πάντα ως Θεό μόνο την Καλή Αρχή και μερικές φαινομενικές εξαιρέσεις σ’ αυτή την τακτική οφείλονται είτε σε εχθρικές προς τον Μανιχαϊσμό πηγές ή εξηγούνται ως προσαρμογές του τρόπου του λόγου. Επιπλέον ο ριζικός δυισμός δεν σημαίνει απαραίτητα και έναν συμμετρικό δυισμό: το να πεις ότι υπάρχουν εξαρχής δύο ανεξάρτητες μεταξύ τους αρχές δεν σημαίνει ότι τις θεωρείς ισάξιες από αξιολογική ή ηθική άποψη. Πράγματι  οι οπαδοί του Μάνη πάντοτε έδιναν έμφαση στην κυριαρχία της δύναμης του φωτὸς πάνω στη δύναμη του σκότους, χωρίς αυτὸ να τους εμποδίζει να δηλώνουν την συνύπαρξη των δύο αιώνιων βασιλείων. Αυτὸ ακριβώς συμβαίνει και με το κείμενό μας.

Τὸσο ο θεός του αγαθού όσο και ο θεός του κακού αποκαλούνται πρακτικά με τον ίδιο όρο,  σύστασις ή  σύστημα, γεγονός που υπονοεί την ύπαρξη δύο ξεχωριστών βασιλείων και παραπέμπει στον χαρακτηρισμό τους αλλού ως αρχών ή ριζών. Το ίδιο ισχύει και για τις θεϊκές οντὸτητες που εκπορεύονται από τις δύο αντίθετες αρχές, το φως και το σκότος, οι οποίες αποκαλούνται με τον ίδιο όρο, Δυνάμεις. Οι σκοτεινές δυνάμεις θέλησαν να αντιταχθούν στον αρχηγό των πάντων, δηλαδή τη δύναμη του φωτὸς. Και εδώ πρέπει να εννοήσουμε την προτεραιότητα του φωτὸς όχι οντολογικά, αλλά αξιολογικά. Από άλλες μανιχαϊκές πηγές μαθαίνουμε ότι υπήρξε και υπάρχει ένα είδος πραγματικού πολέμου ανάμεσα στο φως και το σκότος, την έναρξη του οποίου προκάλεσε η προσπάθεια του βασιλείου του σκότους να προσεγγίσει το βασίλειο του φωτὸς και να κυριαρχήσει επάνω του. Ο Πρωταρχικός Άνθρωποςπολέμησε ακριβώς σ’ αυτὸ τον πόλεμο. Ένα από τα μυστήρια που ο Παράκλητος αποκάλυψε στον Μάνη είναι το μυστήριο της πρωταρχικής σύγκρουσης που προκάλεσε το σκοτὰδι, όπως φαίνεται από τα μανιχαϊκά Κεφάλαια. Ο αντίπαλος του φωτὸς στην προσευχή μας αποκαλείται πολέμιος και αντίπαλος, ενώ σε άλλα κείμενα βρίσκουμε επίσης τις λέξεις αντίδικος, εχθρός, δυσμενής. Άλλες  δυαδικές αντιθέσεις που υπάρχουν στο κείμενό μας είναι ανάμεσα στους φωτεινούς αγγέλους  και τους αλαζονικούς αγγέλους, το αγαθό και την κακία, το ψευδές και το αληθές, το πονηρό και το  δίκαιο. Αυτές οι αντιθέσεις θυμίζουν τα λόγια του Μάνη από άλλα μανιχαϊκά κείμενα ότι ήρθε για να διαχωριστούν μέσω αυτού οι πιστοί από τους άπιστους, τα παιδιά της βασιλείας από τα παιδιά του πονηρού, οι απόγονοι του Ύψους από τα γεννήματα του Βάθους. Αυτοί οι απόγονοι ανήκουν στα αντίστοιχα βασιλεία και ο ουράνιος Πατέρας διακρίνει τα οικεία από τα ανοίκεια. 

Η δημιουργία του κόσμου για τον Μανιχαϊσμό οφείλεται σε πρωτοβουλία και σχέδιο των δυνάμεων του φωτὸς και ειδικά του Ζωντανού Πνεύματος. Το προϋπάρχον κακό εξακολουθεί να υπάρχει όσο διαρκεί ο κόσμος και δεν πρόκειται να εξουδετερωθεί οριστικά παρά μόνο στην εσχατολογική περίοδο. Γι’ αυτὸ και οι φωτεινοί άγγελοι οφείλουν να προστατεύουν τους δίκαιους, ενώ οι πιστοί πρέπει να απαλλαγούν από κάθε δεσμό, ανάγκη και βάσανο με τη βοήθειά τους. 

Τα πέντε μεγάλα φώτα είναι τα πέντε στοιχεία του φωτὸς ή οι πέντε γιοι του Πρωταρχικού Ανθρώπου και όχι οι πέντε πλανήτες, όπως  μερικές φορές από λάθος γίνεται κατανοητὸ. Σε άλλα κείμενα μαθαίνουμε για τα πέντε νοερά φέγγη, τα οποία καταβροχθίζονται από τον πονηρό, ενώ μερικές πηγές κάνουν διάκριση ανάμεσα στα πέντε στοιχεία του φωτὸς και τους πέντε λαμπερούς νόες που αντιπροσωπεύουν τις νοητικές ποιότητες της Ζωντανής Ψυχής. Ωστὸσο το κείμενά μας αναμφίβολα ταυτίζει τα πέντε νοερά φέγγη με τους πέντε γιους του Πρωταρχικού Ανθρώπου που καταβροχθίστηκαν από το σκοτὰδι. Στα Κεφάλαια διαβάζουμε ότι το σώμα λήφθηκε από τα σώματα του σκότους, αλλά η ψυχή από τους πέντε λαμπερούς θεούς, κάτι που αποτελεί σαφέστατη αναφορά στους πέντε γιους του Πρωταρχικού Ανθρώπου. Από την άλλη η προσευχή μας στο σημείο που μιλάει για τα πέντε μεγάλα φώτα τονίζει ότι ολόκληρο το σύμπαν δημιουργήθηκε μέσω αυτών, πράγμα που εδώ σημαίνει ότι από ένα μείγμα που περιλάμβανε αυτὰ τα πέντε μεγάλα φώτα και τις δυνάμεις του σκότους διαμορφώθηκε το σύμπαν από τις καλές δυνάμεις. Χάρη στη μετοχή των πέντε μεγάλων φώτων η δύναμη και η ομορφιά, η ψυχή και η ζωή είναι παρούσες στα πάντα. Για τον Μανιχαϊσμό η δήλωση αυτή δεν είναι απλώς δήλωση μεγαλοπρέπειας ή υπερβολής, αλλά εννοείται κυριολεκτικά με την έννοια ότι η θεϊκή ουσία δεν είναι παρούσα μόνο μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, αλλά και στα ζώα, τα φυτὰ, ακόμη και τα ορυκτὰ στοιχεία του σύμπαντος.  Επομένως η έννοια του φωτὸς μέσα στον κόσμο δεν είναι ανθρωποκεντρική, δεν περιορίζεται μόνο στους ανθρώπους, αλλά εμφανίζεται παντού.[1] Όταν αποχωρήσει το θεϊκό στοιχείο από τον κόσμο, η ύλη θα μείνει κενή από ζωή και ο κόσμος θα καταστραφεί σε μια τελική ανάφλεξη. 

Επίσης στην προσευχή μας φαίνεται ο σημαντικός ρόλος που έπαιζε ο ήλιος και η σελήνη στη μανιχαϊκή ευσέβεια. Ο ήλιος και η σελήνη, σε αντίθεση με τους πλανήτες, θεωρείται ότι αποτελούνται από καθαρό φως και είναι κατοικίες ή παλάτια των θεϊκών δυνάμεων με την εξαίρεση του Πατέρα της Μεγαλειότητας. Πέρα από την εμφανή ιδιότητὰ τους να φωτίζουν ολόκληρη την κοσμική τὰξη, οι θεότητες του φωτὸς που κατοικούν στον ήλιο και τη σελήνη επιβλέπουν τη διαδικασία της απελευθέρωσης του φωτὸς από τον κόσμο. Η Μητέρα της Ζωής, το Ζωντανό Πνεύμα και ο Τρίτος Αγγελιοφόρος κατοικούν στον ήλιο, ενώ στη σελήνη κατοικούν ο Πρωταρχικός Άνθρωπος, ο Ιησούς της Λάμψης και η Παρθένος του Φωτὸς. Με άλλα λόγια ο ήλιος και η σελήνη αποτελούν τις φυσικές εικόνες του πνευματικού και αόρατου φωτὸς. Η παρουσία αυτών των θεοτήτων στον ήλιο και τη σελήνη αποδεικνύει ότι ο κόσμος δεν έχει εγκαταλειφθεί από το Θεό, αλλά αποτελεί σε μεγάλο βαθμό έναν εξαιρετικά περίπλοκο μηχανισμό σωτηρίας. Οι ίδιες φωτεινές δυνάμεις που επιβλέπουν την απελευθέρωση του φωτὸς στον κόσμο αποκαλούνται και κριτές ή δικαστές  με επικεφαλής τον Πατέρα της Μεγαλειότητας, ο οποίος  καλείται μέγιστος δικαστής που υπερβαίνει όλους τους δικαστές. Τα στοιχεία του φωτὸς, τα οποία είναι διασκορπισμένα στον κόσμο (η Ζωντανή Ψυχή), πρέπει να απελευθερωθούν και ο ήλιος και η σελήνη αποτελούν τα οχήματα μέσω των οποίων το φως που έχει καθαριστεί από τη μίξη με τη σκοτεινή ύλη μεταφέρεται στο θεϊκό βασίλειο προς την τελική σωτηρία. Γι’ αυτὸ και αποκαλούνται σε άλλα κείμενα μεταφορικά ως πλοία. Η άφιξη των φωτεινών ψυχών στον Αιώνα του Φωτὸς αποτελεί στην ουσία την επιστροφή τους στην ουράνια πατρίδα. Το γεγονός αυτὸ αποτελεί θρίαμβο όχι μόνο για τις δυνάμεις  που σώζουν, αλλά και για τις ψυχές που σώζονται, γεγονός που εκφράζεται στο κείμενο μας με το ρήμα νικώ. 

Στο κείμενό μας λέγεται επίσης ότι οι φωτεινές δυνάμεις και άγγελοι διακόσμησαν τον ουρανό και τη γη και έδεσαν στην κυριολεξία τις σκοτεινές δυνάμεις. Η χρήση του ρήματος κοσμώ δεν είναι τυχαία, αφού το Ζωντανό Πνεύμα και οι γιοι του δεν δημιουργούν το σύμπαν εκ του μηδενός, αλλά το διευθετούν από τα σώματα των νικημένων δαιμόνων. Επιπλέον το ρήμα δένω, δήσαντες,  έχει σχεδόν μαγική σημασία και υπονοεί κυριολεκτικά τον περιορισμό του σκότους μέσα στα όρια του σύμπαντος.

H προσευχή των εκπορεύσεων

Προσκυνώ και δοξάζω τον μέγιστο Πατέρα των Φώτων[2] με νου καθαρό και άδολο λόγο. Δοξασμένος είσαι και πανύμνητος εσύ και το μεγαλείο σου και οι άξιοι κάθε επαίνου Αιώνες σου. Γιατί εσύ έφερες εις πέρας ένδοξα τη δημιουργία τους. Δοξασμένη είναι η δύναμη και η δόξα και το φως σου και ο λόγος και το μεγαλείο σου και οι ευλογημένοι Αιώνες και κάθε βούλησή σου. Συ είσαι ο Θεός, η ολότητα κάθε χάριτος, ζωής και αλήθειας.

            Προσκυνώ και δοξάζω όλους τους θεούς, όλους τους αγγέλους, όλα τα φέγγη, όλους τους φωστήρες, όλες τις δυνάμεις του ένδοξου και μεγίστου Πατρός, οι οποίες κατοικούν μέσα στην αγιότητὰ του και τρέφονται με το φως του, καθαρές από κάθε σκότος και κακοήθεια.

            Προσκυνώ και δοξάζω τις μέγιστες δυνάμεις, τους φωτεινούς αγγέλους, που τράβηξαν μπροστά με τη δική τους σοφία και υπέταξαν το σκότος και τις αλαζονικές του δυνάμεις, οι οποίες θέλησαν να πολεμήσουν τον Αρχηγό των Πάντων.[3] Αυτοί είναι οι άγγελοι που διακόσμησαν τον ουρανό και τη γη και έδεσαν μέσα τους την υπεροψία στο σύνολό της.[4]

Προσκυνώ και δοξάζω τον γόνο της μεγαλειότητας, τον Φωτεινό Νου, βασιλέα Χριστὸ, ο οποίος ήρθε από την περιοχή των εξώτερων Αιώνων στην τὰξη του κόσμου που βρίσκεται ψηλά και από αυτὴν κατέβηκε σε τούτη εδώ την κάτω δημιουργία,[5] εξηγώντας ξεκάθαρα την σοφία του και τα απόρρητα μυστήρια στους ανθρώπους πάνω στη γη και υποδεικνύοντας σε όλο τον κόσμο την οδό της αλήθειας, εξηγώντας την σε όλες τις γλώσσες, και ξεχώρισε την αλήθεια από το ψέμα, το φως από το σκότος, το αγαθό από το φαύλο και τους δίκαιους από τους πονηρούς. Από εσένα έγινε γνωστή κάθε χάρη στον κόσμο και ερμηνεύτηκε η ζωή και η αλήθεια συνάμα σε κάθε φυλή και σε κάθε γλώσσα. Ο ίδιος έγινε απελευθερωτής για τις ζώσες ψυχές απ’ την ανάγκη των εχθρικών δεσμών.[6]

Προσκυνώ και δοξάζω τον ζώντα Θεό, τον ενάρετο και αληθινό, που με την δική του δύναμη μετεωρίζονται τα πάντα, και ο πάνω και ο κάτω κόσμος.[7]

Προσκυνώ και δοξάζω τους μεγάλους φωστήρες, τον ήλιο και τη σελήνη, και τις ενάρετες δυνάμεις τους,  οι οποίες νίκησαν τους αντιπάλους τους με τη σοφία και φωτίζουν όλο τον κόσμο και επιβλέπουν τα πάντα και κρίνουν τον κόσμο και στέλνουν τις νικήτριες ψυχές στον μέγιστο Αιώνα του Φωτὸς.

Προσκυνώ και δοξάζω τα πέντε μεγάλα φώτα,[8] μέσω των οποίων συγκροτείται ο κόσμος, ο ουρανός και η γη. Μετέχοντας στην ουσία τους όλα τα όντα αποκτούν δύναμη, ομορφιά, ψυχή και ζωή. Δίχως αυτὰ τα φώτα ο κόσμος δεν μπορεί να υπάρξει.

Προσκυνώ και δοξάζω όλους τους θεούς, όλους τους αγγέλους, τους ζωντανούς και καθαρούς, οι οποίοι βαστὰζουν όλο αυτὸ το δημιούργημα με τη βούληση του μέγιστου και ενάρετου Φωτὸς που δεσπόζει πάνω από όλα όσα υμνούνται. 

Προσκυνώ και δοξάζω όλους τους φωτεινούς αγγέλους, οι οποίοι εξουσιάζουν όλον τον κόσμο και υποτὰσσουν όλους τους δαίμονες και κάθε κακία και υπερασπίζονται την δικαιοσύνη[9] και την διαφυλάττουν από τους πονηρούς δαίμονες και αυξάνουν το αγαθό εντὸς της.

Προσκυνώ και δοξάζω όλους τους δίκαιους, οι οποίοι υπερνίκησαν κάθε κακία, και αυτοὺς που προϋπήρξαν και όσους υπάρχουν και γίνονται τώρα και όσους είναι έτοιμοι να γίνουν, διότι γνώρισαν την αλήθεια και κάθε υπέροχη, τους αγνούς και σταθερούς, ούτως ώστε όλοι αυτοί τους οποίους προσκύνησα και δόξασα και ονόμασα να με βοηθήσουν και να με ευλογήσουν με την εύνοιά τους και να με απελευθερώσουν από όλα τα δεσμά και από κάθε ανάγκη και βάσανο και από κάθε μετενσάρκωση και να μου προσφέρουν άνοδο προς τον μέγιστο Αιώνα του Φωτὸς, προς τον οποίον ήλπισαν να φτὰσουν όλοι οι σοφοί και ευθείς στη γνώμη, στο μέρος όπου η ειρήνη έχει το βασίλειό της και το ακραιφνέστατο αγαθό, όπου δεν υπάρχει καμία αίσθηση κακίας αλλά αθανασία και ζωή αιώνια, όπου όλοι όσοι κατοικούν είναι  άφοβοι και δεν γνωρίζουν τι θα πει θάνατος και φθορά.  Μακάριος είναι αυτὸς ο οποίος θα κάνει αυτή την προσευχή πολλές φορές, ή τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα, με καθαρή καρδιά και ειλικρινή γλώσσα, ζητώντας συγγνώμη για τις αμαρτίες του. Αμήν.

Η προσευχή των εκπορεύσεων ολοκληρώθηκε.

Εύχή τῶν προβολῶν

Προσκυνῶ καὶ δοξάζω τὸν μέγιστον π(ατέ)ρα τῶν φώτων ἐκ καθαρᾶς ἐννοίας ἀδόλῳ λόγῳ. Δεδόξασαι καὶ εὐφήμησαι σὺ καὶ τὸ σὸν μεγαλεῖον καὶ οἱ πανευφημίας αἰῶνες. Σὺ γὰρ ἐν δόξῃ τὴν σύστασιν αὐτῶν ἐτελεσιούργησας. Δεδόξασταί σου ἡ δύναμις καὶ ή δόξα καὶ τὸ φῶς σου καὶ ό λόγος καὶ τὸ σὸν μεγαλεῖον καὶ οἱ τῆς εὐλογίας αἰῶνες καὶ πᾶσα ἡ βούλησίς σου. Σὺ γὰρ εἶ ὁ θ(εό)ς, τὸ σύστημα πάσης χάριτος καὶ ζωῆς καὶ ἀληθείας. 

Προσκυνῶ καὶ δοξάζω πάντας θεοὺς, πάντας άγγέλους, πάντα φέγγη, πάντας φωστῆρας, πάσας δυνάμεις, τὰς ἐκ τοῦ μεγίστου καὶ ἐνδόξου π(ατ)ρ(ό)ς οὔσας, τὰς ἐν ἁγιότητι αὐτοῦ διαμενούσας καὶ τῷ φωτί αὐτοῦ ἀνατρεφομένας, παντὸς σκότους καὶ κακοηθείας καθαρευούσας. 

Προσκυνῶ καὶ δοξάζω τὰς μεγίστας δυνάμεις, τοὺς φωτ<ε>ινούς ἀγγέλους, τοὺς ἰδίᾳ σοφίᾳ{ς} προεληλυθότας καὶ ύποτὰξαντας τὸ σκότος καὶ τὰς αύθάδεις αὐτοῦ δυνάμεις, τὰς τῶν πάντων προύχοντι πολεμεῖν βουληθείσας. Οὗτοι εἰσίν οἱ τὸν ούρανόν καὶ τὴν γῆν κοσμήσαντες καὶ δήσαντες έν αύτοῖς πᾶσαν τῆς ὑπεροψίας τὴν σύστασιν. 

Προσ(κυνῶ καὶ δοξάζω) τὸν τῆς μεγαλειότητος ἔγγονον τὸν φωτ<ε>ινόν νοῦν, βασιλέα χρ(ιστὸ)ν, τὸν έκ τῶν έξωτέρων αἰώνων έληλυθότα εἰς τὴν ἄνω κειμένην διακόσμησιν καὶ έκ ταύτης εἰς τὴνδε τὴν κάτω κειμένην δημιουργίαν, καὶ άπαρακαλύπτως έξηγησάμενον αύτοῦ τὴν σοφίαν καὶ τὰ άπόρρητα μυστήρια τοῖς έπί γῆς άν(θρώπ)οις, καὶ τὴν τῆς άλήθειας ὁδόν ύποδείξαντα σύμπαντι τῷ κόσμῳ, καὶ πάσαις έρμηνεύσαντα φωναῖς, καὶ τοῦ ψεύδους τὸ ἀληθές διορίσαντα καὶ το<ῦ> σκότους τὸ φῶς καὶ τοῦ φαύλου τὸ άγαθόν καὶ τῶν πονηρῶν τοὺς δικαὶους. Έκ σοῦ πᾶσα χάρις ἔγνωσται τῷ κόσμῳ, καὶ ζωή ἅμα καὶ άλήθεια παντί φύλῳ πάσαις έρμήνευται φωναῖς. Αύτὸς καὶ λυτήρ ταῖς ζώσαις ψυχαῖς γέγονεν έκ τῆς άνάγκης τῶν πολεμίων δεσμῶν. 

Προσ(κυνῶ καὶ δοξάζω) τὸν ζῶντα θ(εό)ν καὶ ένάρετον καὶ άληθῆ, τὸν έν δυνάμει ἰδίᾳ τὰ πάντα αἰωροῦντα, τήνδε ἄνω καὶ τὴν κάτω διακόσμησιν. 

Προσ(κυνῶ καὶ δοξάζω) τοὺς μεγάλους φωστῆρας, ἥλιόν τε καὶ σελήνην, καὶ τὰς έν αύτοῖς έναρέτους δυνάμεις, τὰς σοφίᾳ τοὺς άντιπάλους νικώσας καὶ φωτιζούσας σύμπασα<ν> τὴν διακόσμησιν καὶ τῶν πάντων έφορώσας καὶ κρινούσας τὸν κόσμον καὶ διαπεμπούσας τὰς νικώσας τῶν ψυχῶν εἰς τὸν μέγιστον αἰῶνα τοῦ φωτός. 

Προσ(κυνώ καὶ δοξάζω) τὰ μεγάλα πέντε φῶτα δι’ ὧν ἅπασ{ας} συνέστηκεν ό κόσμος καὶ δι’ ὧν ούρανός καὶ γῆ, ἐν μετουσίᾳ δύναμις καὶ κάλλο{υ}ς καὶ ψυχή καὶ ζωή έν παντί τυγχάνει. Καὶ ἄνευ τούτων συνίστασθαι ό κόσμος ού δύναται. 

Προσ(κυνῶ καὶ δοξάζω) πάντας θεούς, πάντας άγγέλους, τοὺς ζῶντας καὶ καθαρούς, τοὺς ὅλον τοῦτο τὸ δημιούργημα βαστὰζοντα<ς> βουλήσει τοῦ μεγίστου καὶ έναρέτου φωτὸς τοῦ πάντων τῶν ύμνουμένων δεσπόζοντος.

Προσ(κυνῶ καὶ δοξάζω) πάντας τοὺς φωτ<ε>ινούς άγγέλους τοὺς σύμπαντος τοῦ κόσμου δυναστεύοντας καὶ ὑποτὰσσοντας πάντας δαίμονας καὶ πᾶσαν τὴν κακίαν καὶ τῆς δικαιοσύνης ύπερασπίζοντας καὶ φυλάττοντας αύτὴν άπό τῶν πονηρῶν δαιμόνων καὶ τὸ άγαθόν αὔξοντας έν αύτῇ. 

Προσκυνῶ καὶ δοξάζω πάντας δικαὶους τοὺς πάσης κακίας περιγεγονό{ν}τας τοὺς τε προϋπάρξαντας καὶ τοὺς νῦν ὄντας καὶ γινομένους καὶ τοὺς ἑτοίμους ἔσεσθαι, ὅτι τὴν άλήθειαν καὶ πᾶσαν ύπεροχήν έπέγνωσαν, τοὺς ἀγνούς καὶ βεβαίους, ὅπως πάντες οὗτοι οὕς προσεκύνησα καὶ έδόξασα καὶ ώνόμασα βοηθήσωσί μοι καὶ εύλογήσωσιν έν εύνοίᾳ καὶ λύσωσί με άπό πάντων δεσμῶν καὶ πάσης άνάγκης καὶ βασάνου καὶ πάσης μετενσωματώσεως καὶ ἄνοδόν μοι παράσχωσιν είς τὸν μέγιστον αἰώνα τοῦ φωτὸς, εἰς ὅν ἤλπισαν άφίξεσθαι πάντες οἱ σοφοί καὶ εύθεῖς τῇ γνώμῃ, ὅπου ή είρήνη πολιτεύεται καὶ τοῦ άγαθοῦ τὸ άκραιφνέστα{σ}τον, ὅπου μηδεμία αἴσθησις κακία<ς> άλλὰ άμβροσία καὶ {ο} ζωὴ αἰώνιος τυγχάνει, ὅπου οἱ οἰκήτορες πάντες άνενδεεῖς εἰσι καὶ θανάτου ἄπειροι καὶ φθορᾶς. Μακάριος, ὅς ἄν εὔξηται ταύτην τὴν εύχήν πολλάκις, ἤ κἄν τρί<ς> τῆς ήμέρας, έν καθαρᾷ καρδίᾳ καὶ εύθείᾳ γλώσσῃ αἰτούμενος ὧν ἁμαρτὰνει συγγνώμην. ’Αμήν.

Ἐπληρώθη ἡ τῶν προβολῶν εὐχή.

---

[1] Αυτὸ έρχεται σε αντίθεση  με την άποψη των Γνωστικών ότι η θεϊκή ουσία ανευρίσκεται στον κόσμο μόνο ως θεϊκή σπίθα μέσα στην ανθρώπινη ύπαρξη.

[2] Η υπέρτατη θεότητα του καλού και του φωτὸς. Από αυτὴν γεννιούνται, μέσω προβολών, εκπορεύσεων, μια σειρά από κατώτερες θεότητες, οι Αιώνες, οι οποίοι διαθέτουν τη δική τους ιεραρχία.

[3] = ο Πατέρας των Φώτων.

[4] Η δημιουργία του σύμπαντος από τις δυνάμεις του καλού στοχεύει στον εγκλωβισμό και περιορισμό του κακού.

[5] Βλέπουμε να υπονοείται μια τριμερής δομή της πραγματικότητας: εξώτεροι ή ανώτεροι Αιώνες, ουράνιος κόσμος με τον ήλιο και τη σελήνη και το ρόλο τους που είδαμε στην εισαγωγή, κατώτερη υλική τὰξη, όπου βρίσκεται εγκλωβισμένη η θεϊκή ουσία.

[6] Ο Μάνης, που υπονοείται σε όλη την παράγραφο, θεωρείται συχνά από τους οπαδούς του ως ενσάρκωση του Αποστὸλου του Φωτὸς, ο οποίος είναι Χριστὸς και Λυτρωτής των ζωντανών ψυχών, δηλαδή της Ζωντανής Ψυχής που διασπάστηκε και εγκλωβίστηκε στην ύλη, και με τη σειρά του αποτελεί προσφώνηση του Φωτεινού Νου. Ο Μάνης αναγνώριζε την αξία των προηγούμενων απεσταλμένων του ουρανού, δηλαδή του Ζωροάστρη, του Βούδα, του Ιησού, αλλά θεωρούσε το μήνυμά του ανώτερο. Επίσης επεδίωξε να το διαδώσει σε όσο το δυνατὸν περισσότερες γλώσσες, διαλέγοντας ως ιεραποστὸλους ανθρώπους με γνώση ξένων γλωσσών, για να λειτουργήσουν ως μεταφραστές. Γι’ αυτὸ και υπερηφανευόταν ότι η θρησκεία του ήταν οικουμενική και είχε μεταδοθεί σε «όλες» τις φωνές και τις γλώσσες.

[7] Δηλαδή και ο ουράνιος και ο γήινος.

[8] Πρόκειται, όπως είδαμε στον εισαγωγικό σχολιασμό για τους πέντε γιους του Πρωταρχικού Ανθρώπου.

[9] Όπως καταλαβαίνουμε από άλλες μανιχαϊκές πηγές, με τον όρο δικαιοσύνη εννοείται η μανιχαϊκή κοινότητα.

heterophoton

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ