Ο καλύτερος στόχος είναι να μην έχεις στόχο

Με το παρελθόν δεν έχω καμία σχέση. Ούτε με το μέλλον. Ζω τώρα.

Ralph Waldo Emerson

Η ιδέα του να έχεις χειροπιαστούς, επιτεύξιμους στόχους φαίνεται πως είναι βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα μας. Ξέρω ότι έχω ζήσει πολλά χρόνια με στόχους, και εδώ που τα λέμε, ένα μεγάλο μέρος των άρθρων μου στο Zen Habits είναι για το πώς να θέσεις στόχους και πώς να τους πετύχεις.

Αυτή την περίοδο βέβαια, στην πλειοψηφία, ζω χωρίς στόχους. Είναι απόλυτα απελευθερωτικό, και σε αντίθεση με ότι μπορεί να έχεις διδαχθεί, δε σημαίνει ότι σταματάς να πετυχαίνεις πράγματα.

Σημαίνει ότι σταματάς να περιορίζεις τον εαυτό σου λόγω των στόχων.

Σκέψου αυτή την κοινή πεποίθηση: “Δε θα φτάσεις πουθενά, αν δεν ξέρεις που πας”. Ακούγεται σαν να είναι κοινή λογική, αλλά προφανώς δεν είναι αλήθεια, αν το σκεφτείς. Κάνε ένα μικρό πείραμα: βγες έξω και περπάτησε προς μια τυχαία κατεύθυνση, και άλλαζε κατεύθυνση όποτε θέλεις, επιλέγοντας πάλι στην τύχη. Μετά από 20 λεπτά,  μία ώρα… θα είσαι κάπου. Απλά δεν ήξερες από πριν ότι θα κατέληγες εκεί.

Κι εδώ είναι το θέμα: πρέπει να διευρύνεις τον ορίζοντά σου και να πας σε μέρη που ποτέ δεν περίμενες να πας. Αν ζεις χωρίς στόχους, θα εξερευνήσεις καινούργιο έδαφος. Θα μάθεις πράγματα που δεν περίμενες. Θα καταλήξεις σε εκπληκτικά μέρη. Αυτή είναι η ομορφιά αυτής της φιλοσοφίας. Βέβαια, είναι και δύσκολη αυτή η μεταστροφή.

Σήμερα, ζω κυρίως χωρίς στόχους. Που και που μου έρχεται κάποιος στόχος στο μυαλό, αλλά τον αφήνω να φύγει όπως ήρθε. Το να ζω χωρίς στόχους, δεν ήταν ποτέ πραγματικός στόχος μου. Απλά είναι κάτι που βλέπω ότι με ευχαριστεί περισσότερο, μου δίνει μεγαλύτερη ελευθερία, και ταιριάζει με το στυλ που έχω αναπτύξει για τη ζωή μου: να ακολουθώ το πάθος μου.

Το πρόβλημα με τους στόχους

Στο παρελθόν, θα έθετα έναν στόχο το χρόνο, μπορεί και δυο-τρεις, και στη συνέχεια θα τους έσπαγα σε μικρότερους στόχους για κάθε μήνα. Μετά θα υπολόγιζα τι βήματα θα έπρεπε να κάνω κάθε εβδομάδα και κάθε μέρα, και θα προσπαθούσα να επικεντρωθώ σε αυτά τα βήματα κατά τη διάρκεια της μέρας μου.

Δυστυχώς, ποτέ δε γίνεται έτσι – το ξέρεις. Ξέρεις ότι πρέπει να δουλέψεις πάνω σε ένα συγκεκριμένο βήμα, και παράλληλα προσπαθείς να σκέφτεσαι τον τελικό στόχο για να παρακινείς τον εαυτό σου. Αλλά αυτό το βήμα μπορεί να είναι κάτι που φοβάσαι, κι έτσι χρονοτριβείς. Το αναβάλλεις. Κάνεις άλλη δουλειά, ή κοιτάς τα e-mails σου, ή το facebook, ή απλά χαζεύεις.

Κι έτσι, οι εβδομαδιαίοι και οι μηνιαίοι στόχοι σου μένουν πίσω ή μένουν στην άκρη, κι εσύ απογοητεύεσαι επειδή δεν έχεις πειθαρχία. Και οι στόχοι είναι πολύ δύσκολοι για να τους πετύχεις. Άρα, τώρα τι γίνεται? Λοιπόν, επανεξετάζεις τους στόχους σου και τους αλλάζεις. Σπας τους καινούργιους στόχους σε μικρότερους, και σχεδιάζεις τι βήματα θα ακολουθήσεις από την αρχή. Ξέρεις που πηγαίνεις, γιατί έχεις στόχους!

Μπορεί βέβαια να μην έχεις αυτή την κατάληξη. Μερικές φορές πετυχαίνεις το στόχο σου και νιώθεις καταπληκτικά. Αλλά τις περισσότερες φορές δεν τον πετυχαίνεις και κατηγορείς τον εαυτό σου.

Το μυστικό είναι το εξής: Δε φταις εσύ, φταίει το σύστημα! Οι στόχοι, σαν σύστημα, είναι φτιαγμένοι για να αποτυγχάνουν.

Ακόμη κι όταν κάνεις τα πράγματα ολόσωστα, το ιδανικό δεν έρχεται. Και να γιατί: Είσαι εξαιρετικά περιορισμένος στις ενέργειές σου. Όταν δεν έχεις όρεξη να κάνεις κάτι, πρέπει να πιέσεις τον εαυτό σου να το κάνει. Έχεις διαλέξει το δρόμο σου, άρα δεν έχεις περιθώριο να εξερευνήσεις νέο έδαφος. Πρέπει να ακολουθήσεις το πρόγραμμα, ακόμη κι αν είσαι παθιασμένος με κάτι άλλο.

Κάποια συστήματα είναι πιο ευέλικτα με τους στόχους, αλλά τίποτα δεν είναι τόσο ευέλικτο όσο το να μην έχεις στόχους.

Πως γίνεται

Πως είναι η ζωή χωρίς στόχους? Στην πράξη, είναι πολύ διαφορετική από όταν έχεις στόχους. Δε θέτεις έναν ετήσιο στόχο, ούτε μηνιαίο, ούτε εβδομαδιαίο, ούτε ημερήσιο. Δεν τρελαίνεσαι με την παρακολούθηση των στόχων και των βημάτων που έχεις αποφασίσει. Δε χρειάζεσαι καν λίστα με τα “πρέπει να κάνω”, αν και δε βλάπτει να σημειώνεις υπενθυμίσεις.

Τι κάνεις τότε? Αράζεις στον καναπέ όλη μέρα, βλέποντας τηλεόραση και παίρνοντας κανέναν υπνάκο? Η απάντηση είναι όχι. Βρες κάτι που σε παθιάζει, και κάντο. Επειδή δεν έχεις στόχους, δε σημαίνει ότι δεν κάνεις τίποτα. Μπορείς να δημιουργήσεις, μπορείς να παράγεις, μπορείς να ακολουθήσεις το πάθος σου.

Και στην πράξη, αυτό είναι φοβερό πράγμα: ξυπνάς και κάνεις αυτό που είναι το πάθος σου. Για μένα, συνήθως αυτό είναι το blogging, αλλά μπορεί να είναι και να γράψω ένα μυθιστόρημα ή ένα ηλεκτρονικό βιβλίο, ή το επόμενο βιβλίο μου, ή να δημιουργήσω ένα πρόγραμμα – ένα μάθημα που να βοηθώ άλλους, ή να επικοινωνήσω με κάποιους εκπληκτικούς ανθρώπους, ή να περάσω χρόνο με τη γυναίκα μου, ή να παίξω με τα παιδιά μου. Δεν υπάρχουν όρια, γιατί είμαι ελεύθερος.

Στο τέλος, συνήθως καταλήγω να έχω πετύχει περισσότερα από το αν είχα στόχους, γιατί κάνω πάντα κάτι που μου αρέσει. Αλλά δεν είναι το θέμα αν πετυχαίνω κάτι ή όχι. Η ουσία  είναι ότι κάνω αυτό που αγαπώ, πάντα!

Καταλήγω σε υπέροχα μέρη. Απλά δεν ήξερα ότι θα φτάσω εκεί, τη στιγμή που ξεκίνησα.

Συμβουλές: Πως να ζεις χωρίς στόχους

Δεν πρόκειται να σου δώσω συγκεκριμένες οδηγίες για το πώς να ζήσεις χωρίς στόχους – θα ήταν παράλογο. Δεν μπορώ να σου μάθω τι να κάνεις. Πρέπει να βρεις το δικό σου δρόμο.

Αλλά μπορώ να μοιραστώ μαζί σου κάποια πράγματα που έχω μάθει, ελπίζοντας ότι θα σε βοηθήσουν:

1.      Ξεκίνησε με μικρά βήματα. Δε χρειάζεται να περάσεις από επιθεώρηση τη ζωή σου για να μάθεις να ζεις χωρίς στόχους. Απλά πέρασε λίγες ώρες χωρίς να σκέφτεσαι στόχους που έχεις προκαθορίσει, και χωρίς να κάνεις ενέργειες σχετικά με αυτούς. Ακολούθησε το πάθος σου σε αυτές τις ώρες. Ακόμη και μία ώρα φτάνει.

2.      Συνέχισε για μεγαλύτερο διάστημα. Όσο γίνεσαι καλύτερος σε αυτό, ξεκίνησε να επιτρέπεις στον εαυτό σου να είναι ελεύθερος για μεγαλύτερα διαστήματα – μισή μέρα ή ολόκληρη μέρα ή μερικές μέρες. Στο τέλος θα είσαι αρκετά αισιόδοξος ώστε να παραιτηθείς από ορισμένους στόχους, και απλά να κάνεις αυτό που αγαπάς.

3.      Δεν είναι μόνο για τη δουλειά. Το να παραιτηθείς από στόχους, λειτουργεί σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής σου. Πάρε για παράδειγμα την υγεία και τη φυσική κατάσταση. Συνήθιζα να έχω συγκεκριμένους στόχους για τη φυσική μου κατάσταση. Από το να χάσω βάρος ή λίπος, μέχρι να τρέξω μαραθώνιο. Όχι πια! Τώρα απλά τα κάνω επειδή μου αρέσει πολύ, και δεν έχω ιδέα που θα με πάει αυτό. Δουλεύει λαμπρά, γιατί περνάω καλά, πάντα.

4.      Άφησε τα σχέδια στην άκρη. Τα σχέδια δεν είναι διαφορετικά από τους στόχους. Σε βάζουν σε ένα προκαθορισμένο μονοπάτι. Βέβαια, είναι απίστευτα δύσκολο να παραιτηθείς από το να ζεις με στόχους, ειδικά αν είσαι σχολαστικός στο να κάνεις σχέδια, όπως είμαι κι εγώ. Άρα, επέτρεψε στον εαυτό σου να κάνει σχέδια, όταν νιώθεις ότι πρέπει, αλλά σιγά σιγά απελευθερώσου και προσπάθησε να αφήσεις αυτή τη συνήθεια.

5.      Μη σκοτίζεσαι για τα λάθη. Αν αρχίσεις να βάζεις στόχους, δεν πειράζει. Δεν υπάρχουν λάθη σε αυτό το ταξίδι – είναι απλά μια εμπειρία μάθησης. Αν ζεις χωρίς στόχους και καταλήξεις να αποτύχεις, αναρωτήσου αν είναι πράγματι αποτυχία. Αποτυγχάνεις όταν δε φτάνεις εκεί που ήθελες να πας. Αλλά αν δεν έχεις έναν προορισμό κατά νου, δεν υπάρχει αποτυχία.

6.      Όλα καλά. Ανεξάρτητα από τι μονοπάτι θα βρεις, ανεξάρτητα από το που θα καταλήξεις, όλα είναι μια χαρά. Δεν υπάρχει άσχημο μονοπάτι, δεν υπάρχει άσχημος προορισμός. Είναι απλά διαφορετικός, και το διαφορετικό είναι υπέροχο. Μην το κρίνεις, απλά βίωσέ το.

Και τελικά 

Πάντα να θυμάσαι: το ταξίδι είναι το παν. Ο προορισμός είναι εκτός θέματος.

Ένας καλός ταξιδιώτης δεν έχει σταθερά σχέδια, και δεν είναι προσηλωμένος στο να φτάσει.

Lao Tzu

zenhabits

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ