Μυστηριώδης εκπομπή ακτίνων-Χ από τον Πλούτωνα

Οι επιστήμονες εντόπισαν μια διαρκή εκπομπή ακτίνων-Χ από τον Πλούτωνα, χωρίς όμως να υπάρχει προφανής πηγή.

Ο Πλούτωνας είναι ένας πλανήτης τυλιγμένος στα μυστικά και την ίντριγκα. Photo: NASA/JHUAPL/SwRI. Πηγή: Supplied

Ο ΠΛΟΥΤΩΝΑΣ μπορεί να βρίσκεται στις παγωμένες παρυφές του ηλιακού συστήματος, έχει όμως μεγάλες ομοιότητες με τη Γη, τουλάχιστον όσον αφορά τις πεδιάδες, τις οροσειρές και τους παγετώνες. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν οι επιστήμονες μελετώντας τις φωτογραφίες που έστειλε το διαστημόπλοιο New Horizons της NASA που επισκέφθηκε τον νάνο πλανήτη στις 14 Ιουλίου 2015.

Στη φωτογραφία που ακολουθεί, βλέπουμε από το ύψος των 18.000 χιλιομέτρων που πετούσε το New Horizons, μια τεράστια λεκάνη συγκέντρωσης υδάτων, την ώρα που δύει ο ήλιος, που σημαίνει ότι ο παγετώδης κύκλος αζώτου στον Πλούτωνα αλλάζει καθημερινά, όπως ακριβώς συμβαίνει και στη Γη.

Η τεράστια λεκάνη συγκέντρωσης υδάτων. Photo: NASA/JHUAPL/SwRI. Πηγή: Supplied

Οι επιστήμονες τώρα πιστεύουν ότι ο Πλούτωνας έχει έναν κύκλο «νερού» παρόμοιο με αυτόν της Γης, αλλά με εξωτικά… παγωτά, τα οποία αντί για νερό αποτελούνται από παγωμένο άζωτο.

Ο Πλούτωνας όμως έχει παγόβουνα ίδια με της Γης. Τα εξωγήινα παγόβουνα βρίσκονται περίπου στο κέντρο του Sputnik Planum, μιας αχανούς, λευκής πεδιάδας που τυχαίνει να έχει σχήμα καρδιάς. Σε αυτή τη «θάλασσα» από μαλακό πάγο αζώτου επιπλέουν μεγάλα κομμάτια από πάγο νερού. Τα μεγάλα, απομονωμένα κομμάτια πάγου θυμίζουν τα παγόβουνα στον Αρκτικό Ωκεανό της Γης, σχολιάζει η NASA σε ανακοίνωσή της.

Αυτός ο παγετώδης κύκλος αζώτου καθοδηγείται στον Πλούτωνα από το αμυδρό φως του ήλιου και γι’ αυτό είναι άμεσα συγκρίσιμος με τον υδρολογικό κύκλο που τροφοδοτεί τα καλύμματα πάγου στη Γη, όπου το νερό εξατμίζεται στους ωκεανούς, γίνεται χιόνι και επιστρέφει στις θάλασσες μέσω της ροής των παγετώνων.

Ένα άλυτο μυστήριο

Πέρα από το γεγονός ότι ο Πλούτωνας, σαν πλανητικός οργανισμός, έχει λειτουργικές ομοιότητες με τη Γη, έχει και πολλά μυστήρια. Ένα από αυτά ανακαλύφθηκε πρόσφατα, όταν οι αστρονόμοι, χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra X-ray, εντόπισαν στον –κατά τα άλλα έρημο από ζωή– πλανήτη μια εκπομπή ακτίνων-Χ, με μόνη τη διαφορά ότι δεν υπάρχει καμία προφανής πηγή.

Οι ακτίνες-Χ αποτελούν τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος με περιοχή μήκους κύματος μεταξύ 10 nm με 10 pm , που αντιστοιχεί σε περιοχή συχνότητας από 30 PHz – 30 EHz και σε περιοχή ενέργειας 120 eV – 120 keV. Αυτό το τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος βρίσκεται μεταξύ των τμημάτων της υπεριώδους ακτινοβολίας και των ακτίνων γ.

Οι ακτίνες-Χ παράγονται συνήθως σε πλανήτες και κομήτες, όταν ο ηλιακός άνεμος αλληλεπιδρά με το μαγνητικό πεδίο τους ή με ουδέτερα άτομα αερίων στην ατμόσφαιρά τους.

Το μεγάλο παράδοξο. Μια απροσδόκητη αύρα ακτίνων-Χ (μπλε χρώμα) τυλίγει τον Πλούτωνα, πιθανότατα από την ουρά του φυσικού αερίου που σέρνει πίσω του ο νάνος πλανήτης. Photo: NASA/JHUAPL/SwRI. Πηγή: Supplied

Το θέμα είναι ότι ο Πλούτωνας έχει μια εξαιρετικά αραιή ατμόσφαιρα, με εμφάνιση πιθανώς σαν παγωμένη ομίχλη και με επιφανειακή ατμοσφαιρική πίεση 0,3 pascal, μόλις το 1/350.000 της γήινης. Αποτελείται από άζωτο, μεθάνιο και μονοξείδιο του άνθρακα, τα οποία προέρχονται από την εξάχνωση μέρους του παγωμένου στρώματος που καλύπτει τον πλανήτη.

Αυτή η εξαιρετικά αραιή ατμόσφαιρα δεν μπορεί να παράγει ακτίνες-Χ. Επομένως, από πού προέρχονται;

«Είναι ένα πολύ αινιγματικό εύρημα», λέει ο αστροφυσικός Konrad Dennerl, από το Τμήμα Εξωγήινης Φυσικής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ.

Πιο συγκεκριμένα, τα στοιχεία που έστειλε το Chandra δείχνουν την ύπαρξη ενός αδύναμου σήματος, το οποίο ωστόσο είναι έξι με επτά φορές ισχυρότερο από αυτό που ανέμεναν οι επιστήμονες, βασιζόμενοι στις μετρήσεις του New Horizons της ατμόσφαιρας του Πλούτωνα και του ηλιακού ανέμου.

Μπροστά στο μυστήριο, η επιστήμη σηκώνει –για ακόμη μια φορά– τα χέρια ψηλά…

youmagazine

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ