η βάφτιση ως μηχανισμός παραγωγής θυμάτων

φίλες και φίλοι

ΔΕΝ γνωρίζω πότε και που  επινοήθηκε και επιβλήθηκε για πρώτη φορά το μυστήριο της χριστιανικής βάφτισης, του χριστιανικού τρόπου ονοματοθεσίας. Μας επιτρέπεται να εικάσουμε ότι θα πρέπει να ανάγεται στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες –  για το που δεν μπορώ ούτε καν υπόθεση να διατυπώσω –  αν κάποιος, κάποια γνωρίζει, ας μοιράσει τη γνώση του.

Η βάφτιση όμως δεν είναι αποκλειστικά και μόνο ζήτημα ονοματοθεσίας, το οποίο είναι ένα άλλο μεγάλο μεγάλο και ενδιαφέρον ζήτημα. Γιατί δίνουμε στα παιδιά το όνομα του παππού ή της γιαγιάς; Ποια είναι η προέλευση αυτού του τρόπου ονοματοθεσίας;  Είναι ένας αρχαιοελληνικός τρόπος που επιβίωσε στις χριστιανικές κοινότητες;  Εάν είναι, είναι ο μοναδικός ή υπάρχει κι άλλος ή άλλοι; Σε όλα αυτά τα ερωτήματα μπορώ να απαντήσω και θα το κάνω αύριο.

Η βάφτιση είναι ένας τρόπος ένταξης στην χριστιανική κοινότητα. Εάν δεν βαφτιστείς, δεν είσαι χριστιανός. Γιατί; Η βάφτιση λοιπόν είναι ένας συνδυασμός δύο ετερόκλητων πρακτικών –  της ονοματοθεσίας και της ένταξης στη χριστιανική κοινότητα. Λόγω της ηλικίας του βαπτιζομένου νηπίου, δεν είναι μύηση, είναι ένταξη. Πώς γίνεται όμως η ένταξη;  Γιατί γίνεται με αυτόν τον τρόπο;

Η λέξη βάφτιση σημαίνει ‘βούτηγμα στο νερό’. Το αρχαιοελληνικό ρήμα βάπτω σημαίνει βυθίζω στο νερό. Ναυς έβαψεν είναι μια αρχαιοελληνική έκφραση που δηλώνει το ναυάγιο: το πλοίο βυθίστηκε στο νερό. Από αυτό το ρήμα προέρχονται οι λέξεις βάμμα(κάτι που βυθίζουμε στο νερό ή σε άλλο υγρό), βαφή και βαφεύς αφού η βαφή των κλωστών, των υφασμάτων, των ρούχων (και άλλων αντικειμένων) γινόταν με βύθισμα μέσα σε νερό με χρώμα. Ένα κομμάτι σιδήρου θεωρείται βαμμένο, εάν έχει βυθιστεί, όταν είναι πυρακτωμένο,  μέσα σε νερό για να γίνει πιο σκληρό.

ΣΤΗ βάφτιση βουτάμε το νήπιο στο νερό. Γιατί να το κάνουμε αυτό;  Για να το πλύνουμε; Όχι, βέβαια. Ο τρόπος με τον οποίο το βουτάμε δείχνει και τον σκοπό μας. Το βουτάμε με βία, το βουτάμε για να το πνίξουμε μέσα στο νερό. Η βάφτιση είναι μια απόπειρα πνιγμού του βρέφους. Δεν το πνίγουμε όμως! Κάνουμε πως το πνίγουμε! Δεν είναι λοιπόν πραγματικός πνιγμός αλλά συμβολικός. Συμβολικός γεμάτος με βία όμως! Θύτης είναι ο ιερέας, αυτός το βυθίζει με βία μέσα στο νερό, αυτός κάνει πως το πνίγει. Το βρέφος όμως που υφίσταται αυτή τη βία με κλάμα και με σπαραγμό γίνεται θύμα. Ο σκοπός λοιπόν της βάφτισης είναι να γίνει το βρέφος θύμα! Πρόκειται για μια πρακτική θυματοποίησης. Ας μην ξεχνάμε ότι ο πνιγμός ήταν ένας πολύ διαδεδομένος τρόπος θανάτωσης στον ελληνορωμαϊκό κόσμο.

ΓΙΑΤΙ όμως να κάνουμε το βρέφος θύμα; Για να ενταχθεί στη χριστιανική κοινότητα. Δεν γίνεται να ενταχθεί ως μη θύμα;  Όχι, δεν γίνεται, κατά κανένα τρόπο. Η χριστιανική κοινότητα έχει συγκροτηθεί ως κοινότητα θυμάτων· οποιοδήποτε νέο μέλος της κοινότητας, για να είναι ισότιμο,  πρέπει να ενταχθεί ως θύμα. Πρόκειται για την ισοτιμία των θυμάτων –  διότι υπάρχει και η δημοκρατία των θυμάτων! Αυτή είναι πια πτυχή του χριστιανισμού που εξόργισε και συνεχίζει να εξοργίζει πολλούς και πολλές.

ΕΙΝΑΙ πολύ ενθαρρυντικό που τα τελευταία χρόνια αυξάνει ο αριθμός των γονιών που δεν βαφτίζουν χριστιανικά τα παιδιά τους. Μια απλή ονοματοθεσία στις υπηρεσίες του Δήμου είναι αρκετή. Αν και δεν τα βαφτίζουν με αυτό τον τρόπο, οι περισσότεροι δίνουν το όνομα του παππού ή της γιαγιάς. Αύριο θα δούμε την προέλευση αυτού του τρόπου ονοματοθεσίας.

badarts

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ