Εμπεδοκλής: Ένας Θεός επί Γης.

      Πολλοί έχουν ισχυριστεί στο μάκρος της ιστορίας της ανθρωπότητος ότι ήταν θεοί. Όλοι τους έγιναν ιδρυτές θρησκειών, που ενσωματώθηκαν στα πολιτικά συστήματα και συμμετείχαν ενεργά στην εξουσία. Ο μόνος που έμοιαζε πραγματικά με Θεό επί Γης αλλά αρνήθηκε να γίνει θρησκευτικός ηγέτης ήταν ο Εμπεδοκλής ο Ακραγαντίνος (495 π.Χ. - 435 π.Χ.), αρχαίος Έλληνας πυθαγόρειος φιλόσοφος, ένας από τους σπουδαιότερους αντιπροσώπους της προσωκρατικής ελληνικής φιλοσοφίας, φυσικός, μηχανικός, εφευρέτης, ιατρός, μουσικός και ποιητής. Ο πάνσοφος και δημοκρατικός Εμπεδοκλής αρνήθηκε το βασιλικό αξίωμα που του προσέφεραν οι κάτοικοι της πόλης του.

Στην ζωή του είχε μιλήσει για θαύματα και είχε κάνει θαύματα, ώστε από νωρίς να εισέρθει στον κόσμο του θρύλου. Ακόμη και ο θάνατος του ήταν αντάξιος ενός θεού. Σύμφωνα με τους θρύλους ανέβηκε στην κορυφή της Αίτνας και έπεσε μέσα στη λάβα για να εξαφανιστεί το σώμα του. Σύμφωνα επίσης με τη μαρτυρία του φίλου και μαθητού του, Παυσανία, μια νύχτα ο Εμπεδοκλής σηκώθηκε από τον ύπνο του και είδε φως ουράνιο και φέγγος λαμπάδων. Ο Παυσανίας είπε στους παρισταμένους ότι ο Εμπεδοκλής βρήκε το τέλος που ευχόταν αναληφθείς στους ουρανούς γιατί είχε γίνει θεός.

Έτσι απλά. Και ο λαός δεν είχε λόγο να μην πιστέψει στην θεότητα του. Όταν τον είχαν δει να κάνει θαύματα φέρνοντας στην ζωή μια γυναίκα μετά από τριάντα μέρες ενώ δεν είχε αναπνοή και σφυγμούς (τριάκοντα μέρες συντηρείν άπνουν και άσφυκτον σώμα, Διογένης Λαέρτιος 8, 62). Όταν κατόρθωσε να σταματήσει το φύσημα των επιβλαβών ανέμων και γι΄αυτό ονομάστηκε «κωλυσανέμας» (Πλούταρχος Ηθ. 515 C). Όταν με μουσική καταπράυνε την οργή ενός νέου που ήταν έτοιμος να σφάξει τον φονιά του πατέρα του, όταν αυτός αθωώθηκε από το δικαστήριο. Όταν τον έβλεπαν να ασχολείται με φαινόμενα ύπνωσης, τηλεπάθειας και υποβολής. Όταν είχε γράψει πάνω από 400 τραγωδίες , από τις οποίες δεν σώθηκε ούτε μια.






Ο Εμπεδοκλής ήταν στην εποχή του ο μοναδικός άνθρωπος επί Γης που ήξερε, ότι το φαινόμενο της αναπνοής συνδέεται με την κυκλοφορία του αίματος. Γνώριζε ότι το Σύμπαν είναι ελλειψοειδές, όπως το γνωρίζει μόλις σήμερα η NASA με βάση τις φωτογραφίες από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Ο Εμπεδοκλής είχε διεισδύσει στο εσωτερικό του κόσμου και είχε απολύτως πεισθεί για τις πνευματικές ικανότητες του ανθρώπινου όντος, ώστε πίστευε αναφανδόν στην μετενσάρκωση. Γιατί, όταν έθεσε σε λειτουργία τις πνευματικές του δυνάμεις, , μπορούσε «να δει» μέσα στους δικούς του είκοσι ανθρώπινους βίους, και μέσω αυτών οποιοδήποτε πράγμα.

Έβλεπε δια της ενοράσεως όντα παράξενα να περιπλανώνται στην Γη: μέλη χωρίς σώματα, σώματα χωρίς μέλη. Κεφαλές χωρίς αυχένες, βραχίονες χωρίς ώμους. Τα μάτια κοιτούσαν εδώ και εκεί χωρίς μέτωπο να τα στηρίζει. Κι όλ΄αυτά βλάσταιναν από την Γη. Αυτή η άσκοπη περιπλάνηση των μελών κατέληξε, σε δεύτερη φάση, στο να δημιουργήσει τερατώδη όντα. Γιατί φάνηκαν τότε πολλά πλάσματα με διπλά πρόσωπα και διπλά στήθη και σώματα βοδιών με ανθρώπινο πρόσωπο. Η παράξενη αυτή θεωρία του Εμπεδοκλέους δεν απορρίπτεται αργότερα από τον Πλάτωνα, ο οποίος την συμπεριλαμβάνει στο «συμπόσιον» κάνοντας λόγο για ερμαφρόδιτα όντα που επικράτησαν στην αρχή της ζωής.

Τα ερείσματα της κοσμοθεωρίας του Εμπεδοκλέους είναι ηΦιλότης και το Νείκος (από όπου και η φιλονικία). Η αγάπη και το μίσος. Η ειρήνη και ο πόλεμος. Η ένωση των αντιθέτων του Ηράκλειτου. Η Φιλότητα ως κάθε είδους φυσική ελκτική δύναμη, κάθε είδους δύναμη κοινωνικής συμφιλίωσης και ενότητας ή κάθε είδους δύναμης ανοσίας και ομοιόστασης ενός οργανισμού, ενώ το Νείκος ως κάθε δύναμη φυσικής άπωσης, κοινωνικής σύγκρουσης ή ιατρικής διαταραχής που οδηγεί στην φυσική, κοινωνική και βιολογική εντροπία.

Η ιδανική ισορροπία πραγματοποιείται μέσα στο Σφαιρόν, δηλαδή στην σφαίρα, η οποία είναι πανταχόθεν όμοια, ίσταται επί σημείου, δεν έχει μέλη να αλληλομάχωνται και επαγγέλλεται την ευδαιμονία και την εντός αυτού μακαριότητα. Επίσης ισχυρίζονταν ότι όλος ο τόπος μας είναι γεμάτος κακά που εκτείνονται μέχρι την περιοχή της σελήνης, αλλά παραπέρα δεν προσχωρούν διότι ο τόπος είναι καθαρότερος.



Ο Εμπεδοκλής γράφει: …είναι εξόριστη η ψύχη εδώ κάτω και περιπλανάται διωγμένη από τα θεία ψηφίσματα και νόμους.Την μανιασμένη έριδα πιστέψαμε και μακριά από τους θεούς εξόριστοι πέσαμε. Όποιος τα μέλη του με φόνο μιάνει, τριάντα χιλιάδες ώρες μακριά από τους μακάριους πλανάται (ώρα= μονάδα μέτρησης χρόνου με βάση τις κινήσεις των άστρων. Παράγωγο είναι και ο Ωροσκόπος.

«…δεν θα πάψετε τον απαίσιο ήχο των σκοτωμών; Δεν βλέπετε πως κατασπαράζετε ο ένας τον άλλον από αφροσύνη;».

Ο Εμπεδοκλής υποστήριζε ότι, Ένα πνεύμα διατρέχει όλο τον κόσμο. Και αυτό είναι που μας ενώνει με όλα τα όντα. Ετσι, αν σκοτώνουμε τα ζώα και τρώμε τις σάρκες τους είναι σαν να σκοτώνουμε τους συγγενείς μας.

«…τον αγαπημένο του γιο που άλλαξε μορφή απιθώνει ο πατέρας στον βωμό και τον σφάζει με προσευχές ο ανόητος. Άλλοι δεν γνωρίζουν και θυσιάζουν αυτόν που ικετεύει. Εκείνος πάλι, κουφός στις κραυγές, μετά την σφαγή, κακό τραπέζι στο σπίτι στρώνει. Έτσι, τον πατέρα ο γιός σκοτώνει και τα παιδιά της μάνας την ζωή παίρνουν και τρώνε τις σάρκες των αγαπημένων».

«…αν ζήσουμε ζωή ευσεβή και δίκαιη, θα είμαστε ευτυχείς εδώ, αλλά ακόμα πιο ευτυχείς όταν αποδημήσουμε, διότι δεν θα έχουμε την ευδαιμονία για λίγο, αλλά θα μπορούμε να αναπαυόμαστε αιώνια με τους άλλους αθανάτους, ομόστεγοι και ομοτράπεζοι μακριά από ανθρώπινες έγνοιες».


«…οποιαδήποτε ψυχή, που γίνεται οπαδός του θεού, αντικρύσει κάτι από τα αληθινά όντα, θα μείνει μακριά από τα πάθη μέχρι την επόμενη περίοδο. Αν ζήσει με δίκαιο τρόπο, μετά θάνατον τυγχάνει καλύτερης μοίρας, ενώ όποιος αδικεί θα τύχει χειρότερης. Οι δίκαιοι αφού κριθούν σε δικαστήρια που βρίσκονται κάτω από την γη, αναχωρούν σε άλλους τόπους του ουρανού που βασιλεύει η αρμονία και η φιλία».

«Χαίρετ΄εγώ υμίν θεός άμβροτος, ουκέτι θνητός πωλεύομαι μετά πάσι τετιμημένος, ώσπερ έοικε».



«Χαίρετε! Εγώ σαν δικός σας θεός, και όχι σαν θνητός, περιφέρομαι σε όλους ανάμεσα σας απολαμβάνοντας μεγάλες τιμές όπως αρμόζει».



Εμπεδοκλής 495-435 π.Χ.






Βιβλιογραφία:

Εμπεδοκλής, εκδόσεις Ζήτρος

Προσωκρατικοί, Εμπεδοκλής, εκδόσεις «Οι Έλληνες»

Υπέρτατη Αρχή, Κώστας Δούκας 

diogeneis

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ