De anima beata​ (Για μία ευτυχισμένη ψυχή)

Γράφει ο  Θεόδωρος Παπαγαθονίκου

«Όποιος έχει θέσει τον εαυτό του πέρα από κάθε επιθυμία, ποιά έλλειψη μπορεί να έχει;
Και, αν κάποιος μέσα του έχει συγκεντρώσει όλα όσα είναι δικά του ποιά ανάγκη έχει από εξωτερική ενίσχυση;» Σενέκας

Όλα τα μεγάλα πνεύματα έχουν καταλήξει στο ότι το να ζει κανείς είναι μια δύσκολη και επίπονη διαδικασία. Αυτό όμως το οδυνηρό της ζωής δεν είναι η φύση της τελευταίας ως φαινόμενο αυτό κάθε αυτό, αλλά η απουσία νοήματος, σκοπού και προορισμού. Είναι η πλεύση προς μια άγνωστη Ιθάκη μέσα στην απέραντη θάλασσα της ύπαρξης. Ένα ανθρώπινο όν μπορεί να πλησιάσει και να κατακτήσει την ευτυχία μόνο αν αναπτύξει μια "θεωρία του σκοπού της ζωής".

Ο σημερινός άνθρωπος απέχει πολύ από τη δημιουργία μια ολιστικής θεώρησης της ζωής, μιας ιδεολογικής προσέγγιση ικανή να μετατρέψει την ύπαρξη του από μηχανιστική σε εμπρόθετη. Αντίθετα, προτιμά να τη ναρκώνει, ευνουχίζοντας κάθε πνευματική ικανότητα βρίσκοντας καταφύγιο σε φαινομενικά επίπλαστες μορφές ευτυχίας. Χαμένος λοιπόν σε ένα ταξίδι δίχως προορισμό, θα αναζητήσει σκοπό στη συσσώρευση υλικών αγαθών ή θα εγκαταλείψει εντελώς τον αγώνα για σκοπό, μέσω της ταύτισης, εξομοίωσης και αλλοτρίωσης του από πολιτικά ή ηθικό-θρησκευτικά κινήματα.

Η στωική κοσμοθεωρία του σκοπού της ζωής θα μπορούσε να αποτελέσει την Ιθάκη του κάθε ορθής σκέψης ιχνηλάτη, μιας Ιθάκης της οποίας όμως προηγείται ένα μακρύ και δύσβατο ταξίδι. Για τον εραστή της στωικής φιλοσοφίας η ορθή σκέψη οδηγεί σε ένα ενάρετο και ευτυχισμένο βίο. Καλό, ηθικό και ωφέλιμο είναι ό,τι συνάδει και είναι εναρμονισμένο με τους νόμους τη φύσης. Θεμέλιος λίθος για μία ευτυχισμένη και εναρμονισμένη με τη φύση ζωής είναι ένα δυνατό, θαρραλέο και υγιές μυαλό (νους) το οποίο φροντίζει τις ανάγκες του σώματος.

Ο στωικός νους είναι γαλήνιος, απερίσπαστος και ελεύθερος. H στωική αταραξία είναι κάτι παραπάνω από την έλλειψη δυσφορίας, είναι ο αποχωρισμός από όλα όσα αναστατώνουν ή φοβίζουν τον ανθρώπινο νου. Όταν λοιπόν απογυμνωθεί από τις επίπλαστες απολαύσεις, το μίσος, το φόβο και κάθε είδους βλαβερή σκέψη, τότε ο άνθρωπος κατακτά τη πραγματική μεγαλοσύνη, την πραότητα και την ελευθερία. Βασική αρχή και προϋπόθεση για την κατάκτηση της αταραξίας είναι η πεποίθηση ότι το καθετί στη ζωή είναι ό,τι σκεφτόμαστε για αυτό. Για τους στωικούς, η κάθε κατάσταση και το κάθε γεγονός στη ζωή είναι ουδέτερα και αχρωμάτιστα. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε για αυτά τα κάνει καλά ή κακά, ευχάριστα ή δυσάρεστα. Με άλλα λόγια η ευτυχία και η δυστυχία είναι καταστάσεις του νου και ο κάθε άνθρωπος είναι υπεύθυνος για το πώς επιλέγει να σκέφτεται. Η ποιότητα των σκέψεων του επηρεάζει την ποιότητα της ζωής του.

Ευτυχισμένος λοιπόν είναι αυτός ο οποίος περπατά στο ξέφωτο της αρετής, του ορθού λόγου και του ορθού τρόπου σκέψης. Αυτός, ο οποίος είναι άφθαρτος και απερίσπαστος από τις εξωτερικές επιδράσεις. Αυτός, που στο νου του δεν έχουν θέση η αγωνία, η κακία, ο φθόνος και ο φόβος. Αυτός, για τον οποίο το καλό ταυτίζεται με τον καλό του και το κακό με τον παρηκμασμένο νου. Αυτός, που δεν προσκολλάται σε απολαύσεις αλλά θεωρεί απόλαυση την περιφρόνηση όλων των απολαύσεων.

Αυτός, που ταυτίζει την ελευθερία και τη γαλήνη με την περιφρόνηση των κάθε είδους υλικών αγαθών. Αυτός που ζει με απλότητα και όπως μας λέει ο Μάρκος Αυρήλιος δεν οργίζεται με τους ανθρώπους “ούτε παρεκτρέπεται από τον δρόμο που οδηγεί στο τέλος της ζωής, όπου πρέπει να φθάσει καθαρός, ήρεμος, έτοιμος, αβίαστα προσαρμοσμένος με τη μοίρα του”.

Αναδημοσίευση από o-klooun

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ