Ενδοοικογενειακή βία & Κακοποίηση

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ

Tα τελευταία 10 χρόνια οι ευρωπαϊκές τηλεφωνικές γραμμές έχουν δεχθεί περισσότερες από 3 εκατ. κλήσεις μόνο για κακοποίηση και παραμέληση παιδιών, με κύριους υπαίτιους τους γονείς.

Από τη Βασιλική Παπαδοπούλου MSc, Ψυχολόγο (Κλινική Ψυχολογία – Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
Επιστημονική Συνεργάτης της Διεπιστημονικής & Ερευνητικής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης Παιδιών & Ενηλίκων – ΔΙ.ΚΕ.Ψ.Υ.

Όταν η Άννα παντρευόταν τον Γιάννη δε φανταζόταν ότι εκείνος θα ασκούσε βία επάνω της. Ένα απόγευμα είχαν συμφωνήσει να πάνε μαζί σε μια δουλειά, μέχρι που η Άννα τηλεφώνησε στο σύζυγό της και τον ενημέρωσε ότι θα αργούσε λίγο να γυρίσει σπίτι, λόγω φόρτου εργασίας.

«Με το που έφτασα στο σπίτι…ήταν στο σαλόνι και κάπνιζε…δεν ήταν ντυμένος. Του είπα να ντυθεί για να φύγουμε. Μου είπε ότι δεν έχει να πάει πουθενά και ότι είμαι ανεύθυνη, μαλακισμένη και αδιάφορη. Προσπάθησα να δικαιολογηθώ λέγοντας του ότι είχα πολλή δουλειά και ότι σε τελική ανάλυση τον είχα ειδοποιήσει. Του είπα ότι αφού αυτός αποφάσισε να μην έρθει θα πήγαινα μόνη μου. Τότε με βούτηξε από το λαιμό και με χτύπησε στην πόρτα φωνάζοντας «σκύλα, δε θα πας πουθενά». Τον έσπρωξα με όση δύναμη είχα αλλά είναι τόσο δυνατός που με είχε κολλήσει στην πόρτα. Ούρλιαζα να με αφήσει…» (Σουλή, 2010).

«Ο Σταύρος ερχόταν στο σχολείο με τα ίδια ρούχα για εβδομάδες, μύριζε τόσο που οι συμμαθητές του κάθονταν δύο θρανία πίσω και τον κορόιδευαν. Εκείνος καθόταν κολλητά με τον πίνακα, είχε προβλήματα όρασης, για τα οποία δεν είχε λάβει ιατρική φροντίδα» (Πρεκατέ & Γιωτάκος, 2005).

«Ο Χρήστος ήταν αρκετά ήσυχος και φιλικός στους συμμαθητές του. Μια μέρα ήρθε στο σχολείο με μελανιασμένο αποτύπωμα παλάμης στο μάγουλό του» (Πρεκατέ, & Γιωτάκος, 2005).

Η κακοποίηση των γυναικών και των παιδιών έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις στις μέρες μας. Τα αποτελέσματα στατιστικών ερευνών και οι καταγγελίες που καταγράφονται καθημερινά στα αστυνομικά τμήματα και στα Ειδικά Συμβουλευτικά Κέντρα για θέματα βίας σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες μαρτυρούν την αναγκαιότητα της καταπολέμησης του φαινομένου.

Σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης, η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου κι αναπηρίας για τις γυναίκες 16-44 ετών κι ευθύνεται για περισσότερους θανάτους και προβλήματα υγείας από ότι ο καρκίνος, τα τροχαία δυστυχήματα κι ο πόλεμος μαζί.

Σύμφωνα με τα διεθνή στατιστικά στοιχεία, τα τελευταία 10 χρόνια οι ευρωπαϊκές τηλεφωνικές γραμμές έχουν δεχθεί περισσότερες από 3 εκατ. κλήσεις μόνο για κακοποίηση και παραμέληση παιδιών, με κύριους υπαίτιους τους γονείς. Τα κορίτσια συνήθως καταγγέλλουν συναισθηματική κακοποίηση, ενώ τα αγόρια σωματική. Συγκεκριμένα, το Κέντρο ερευνών Innoccenti Unicef, αναφέρει ότι τo 80% των 3.500 παιδιών κάτω των 15 ετών που πεθαίνουν από κακοποίηση ή παραμέληση κάθε χρόνο, στις ανεπτυγμένες χώρες, κακοποιούνται από τους γονείς τους.

Η ενδοοικογενειακή βία και κακοποίηση μπορεί να ασκηθεί σε όλες τις μορφές λεκτικής, σωματικής ή/και συναισθηματικής/ ψυχολογικής κακομεταχείρισης, σεξουαλικής παραβίασης, παραμέλησης ή παραμελημένης θεραπευτικής αντιμετώπισης των ατόμων, έκθεσης των παιδιών σε σεξουαλικές δραστηριότητες που δεν συνάδουν με την ηλικία τους, ή/και σε πορνογραφικό υλικό. Ειδικότερα, η πιο σύγχρονη εκδοχή της αποπλάνησης των ανηλίκων και κυρίως των εφήβων που χρησιμοποιούν πολύ συχνά το Διαδίκτυο με απώτερο σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση ή και κακοποίηση αποκαλείται ως τοφαινόμενο «grooming».

Πολλές φορές όλες οι παραπάνω μορφές κακοποίησης μπορεί να συνυπάρχουν, με τη λεκτική και σωματική βία να κυριαρχούν σε όποια μορφή κακοποίησης ασκείται προς τα θύματα. Η πλειοψηφία των θυμάτων είναι γυναίκες και παιδιά, ενώ η αίτια της κακοποίησης φαίνεται να είναι κυρίως η επιθυμία ενός ανθρώπου να θέσει υπό επιβολή και κυριαρχία ένα άλλο πρόσωπο.

Όποια όμως κι αν είναι η μορφή κακοποίησης από την πλευρά των θυτών, το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτή προκαλεί ανεπανόρθωτα τραύματα στη ψυχοσυναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των θυμάτων.

Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι: απομόνωση των ατόμων, δυσκολία στις σχέσεις, σωματικά και ψυχικά τραύματα, διαταραγμένη ψυχική υγεία, καθώς και εμφάνιση πιο σοβαρών διαταραχών όπως:

• Αρνητική εικόνα εαυτού, χαμηλή αυτοπεποίθηση, αισθήματα αναξιότητας.
• Κατάθλιψη, απόσυρση και σκέψεις αυτοκτονίας
• Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD)
• Σύνδρομο της Στοκχόλμης
• Σεξουαλικό άγχος και σεξουαλικές διαταραχές

Καθίστανται λοιπόν, απαραίτητη και επιτακτική η ενημέρωση όλων των ατόμων, προκειμένου να κατανοήσουν επ’ ακριβώς την έννοια της κακοποίησης και να αποκτήσουν το θάρρος να μιλήσουν και να προστατέψουν τους εαυτούς τους. Επιπλέον, η ενημέρωση της οικογένειας και του σχολείου με τη παροχή συγκεκριμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τα παιδιά όλων των ηλικιών θα συμβάλει στη προώθηση μιας πεποίθησης μη-βίας και επομένως στην πρόληψη του φαινομένου της κακοποίησης.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

Craven, S., Brown, S., & Gilchrist, E. (2006). Sexual grooming of children: Review of literature and theoretical considerations. Journal of Sexual Aggression, 12 (3), 287-299.

Lowenstein, L. (2011). The complexity of investigating possible sexual abuse of a child.The American Journal of Family Therapy, 39 (4), 292-298.

Πιλήσης, Θ. (2010). Η κακοποίηση του παιδιού στην οικογένεια: μια μορφή παραβίασης των δικαιωμάτων του παιδιού. Σύγχρονη κοινωνία, εκπαίδευση και ψυχική υγεία, 308-317.

Πρεκατέ, Β. & Γιωτάκος, Ο. (2005). Οδηγός εκπαιδευτικών και γονέων για την ανίχνευση της παιδικής κακοποίησης. Αθήνα: ΒΗΤΑ Ιατρικές εκδόσεις ΜΕΠΕ.

Σουλή, Σ. Ι. (2010). Αθέατη βία. Η αγάπη δεν πρέπει να πονάει. Οδηγός αυτοβοήθειας για κάθε γυναίκα. Αθήνα: Ψυχογιός.

 psychografimata

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ