Μια φορά κι έναν καιρό…

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΙΑΚΩΒΟΣ ΣΙΑΝΟΥΔΗΣ
Bsc, ψυχοθεραπευτής|

Ολόκληρος ο κόσμος μπορεί να χωρέσει μέσα μας, κι αυτό γιατί η φαντασία μας είναι ένας τόπος στον οποίο οι κανόνες του χώρου και του χρόνου υποκλίνονται στη μαγεία της ανάγκης μας για εμπερίεξη. Της ανάγκης μας για κατάκτηση, δηλαδή, για επένδυση της ωμής πραγματικότητας με το συναίσθημά μας και την αναγωγή του σε κάτι που ανήκει τόσο μοναχά σε εμάς όσο και σε όλους, ταυτόχρονα.

Ποιος ωραιότερος οδηγός στην προσπάθειά μας αυτή, ποιος ικανότερος ποιμένας, να μας οδηγήσει στο τέρμα, από τα παραμύθια; Βλέπετε, η διαφορά ενός ενήλικα από ένα παιδί είναι ότι ο ενήλικας τείνει να εκλαμβάνει κυριολεκτικά τα πράγματα ενώ το παιδί προτιμά να τα υποδέχεται στη “μαγική” μορφή τους. Για αυτό και αγώνα έπειτα αποτελεί η απομάγευση του παιδιού, η απόδυσή του από το κουκούλι της παιδικής ηλικίας και η αποδοχή ενός κόσμου που περιέχει τη δυστυχία. Ίσως, σε αυτό το κείμενο, η ψυχανάλυση αφαιρέσει το πέπλο της παιδικότητας, αλλά σίγουρα θα κάνει περισσότερο εύπεπτη την μάχη ενός ενήλικα με δομικά στοιχεία που τον ορίζουν και τον αμφισβητούν συγχρόνως.

Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, το πρώτο μέρος ανασκόπησης μερικών από τα πιο γνωστά παραμύθια σπρώχνοντας με τα πόδια μας, δυνατά, το βατήρα της μετάβασης από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή…

«Η ωραία κοιμωμένη»

(Η μετάβαση στη σεξουαλικότητα και η αδράνεια που προηγείται)

Μια μάγισσα καταριέται τη βασιλοπούλα του παραμυθιού να τρυπήσει το δάχτυλό της σε μία βελόνα μόλις γίνει 15 χρονών και να πέσει σε βαθύ ύπνο. Ο πατέρας της εξαφανίζει όλα τα αιχμηρά αντικείμενα, από το βασίλειο, για να την προστατέψει, όμως η πριγκίπισσα εν τέλει καταλήγει τρυπημένη και κοιμισμένη. Εκατό χρόνια μετά ένας πρίγκιπας την φιλά και την επαναφέρει στη ζωή

 

Όλο το παραμύθι της Ωραίας κοιμωμένης είναι ένα σεντούκι συμβολισμών για την είσοδο ενός νεαρού κοριτσιού στην σεξουαλικότητα της εφηβείας. Πρώτο εμπόδιο, όμως, σε αυτό, θα αποτελέσει ο βασιλιάς αφού, όπως ένας υπερπροστατευτικός πατέρας, που φοβάται πως θα χάσει την κόρη του όταν εκείνη εξοικειωθεί με το φαλλό, εξαφανίζει όλα τα αδράχτια από το βασίλειο. Σε αυτό το σημείο, ο συγγραφέας υπονοεί την πεποίθηση των γονέων πως οι κόρες τους δεν θα υποκύψουν στην πρώιμη σεξουαλική μύηση της εφηβείας.

Φανταστείτε, επιπλέον, ότι ο συγγραφέας τονίζει πως το κάστρο που κατοικεί η Ωραία κοιμωμένη περιτριγυρίζεται από πυκνό άλσος, με ένα ύφος που αφήνει την υπόνοια της θηλυκότητας με τον ίδιο τρόπο που η ανάπτυξη τριχοφυΐας, γύρω από το εφηβαίο, συμβολίζει την σεξουαλική έναρξη, αλλά και την προστασία της πολύτιμης αυτής περιοχής από επίδοξους εισβολείς. Αυτό είναι σαφές καθώς πολλοί άντρες θα επιχειρήσουν να την αφυπνίσουν, όταν πέσει στη νάρκη της, αλλά θα αποτύχουν γιατί τα αγκάθια τους άλσους θα τους εμποδίζουν. Ο πύργος στον οποίο κατοικεί είναι σαφώς μία φαλλική φυλακή. Η ωραία κοιμωμένη εγκλωβισμένη στην έννοια του φαλλού θέλει τόσο να τον κατακτήσει όσο και να μην το κάνει, λοιπόν!

Αφού η κατάρα της μάγισσας πέφτει και καθώς το κορίτσι πλησιάζει το δωμάτιο με τη βελόνα, χρειάζεται να ανεβεί μία κυκλική σκάλα της οποίας η ανάβαση συμβολίζει την κλιμάκωση πριν τον οργασμό. Τα οκτώ δευτερόλεπτα που διαρκεί η ανάβαση είναι και ο μέσος χρόνος που οργάζει ένας άνθρωπος. Όταν, μάλιστα, φτάνει μπροστά από την πόρτα του δωματίου χρειάζεται να γυρίσει το κλειδί, που βρίσκεται στην κλειδαριά, με έναν τρόπο που θυμίζει στον ενήλικο αναγνώστη την ερωτική διείσδυση και πράξη. Η βελόνα που τρυπά, εν τέλει, την Ωραία κοιμωμένη δείχνει την είσοδό της στην εφηβεία, όπου η ροή αίματος παραπέμπει στην έμμηνο ρήση των γυναικών. Καθόλου τυχαίο δε, δεν είναι το ότι τρυπά το δάχτυλό της αφού το δάχτυλο είναι το πρώτο εργαλείο των αυνανιστικών συμπεριφορών στη γυναίκα. Μόλις αυτό συμβαίνει, η Ωραία κοιμωμένη, πέφτει σε έναν βαθύ ύπνο διάρκειας εκατό χρόνων, του οποίου το διάστημα είναι μία αλληγορική περιγραφή της συναισθηματικής ισοπέδωσης που επικρατεί τη ναρκισσιστική περίοδο, αλλά και στον υπολανθάνον ψυχοσεξουαλικό στάδιο. Σε αυτό το σημείο, θα μπορούσε να πει κάποιος πως οι έφηβοι θα δύνατο να λύσουν πολλές δυσεπίλυτες καταστάσεις με το να αποσυρθούν, αλλά αυτό θα θύμιζε περισσότερο θάνατο παρά λύση!

Όλα αυτά αποτελούν παρελθόν, όμως, αφού όταν το κατάλληλο πριγκιπόπουλο εμφανιστεί, τα αγκάθια γύρω από τον πύργο υποχωρούν γεγονός που αποκαλύπτει την αποδοχή της κοπέλας για τη γυναικεία φύση και την επιλογή της να δεχθεί τον πρίγκιπα για εραστή της. Κατά έναν διαστροφικό τρόπο, το παραμύθι, σε τάχιστους χρόνους, πραγματεύεται και την παραφιλική συμπεριφορά ατόμων με καθηλωμένη λίμπιντο στην παραδομένη κατάσταση μειωμένης συνείδησης που έχουν τα ερωτικά αντικείμενα κατά την φάση του ύπνου. Αυτό φαίνεται όταν το πριγκιπόπουλο διεγείρεται από την ομορφιά της Ωραίας κοιμωμένης μέσα στη νάρκη της. Μέσα από έναν πακτωλό συμβολισμών, λοιπόν, το παραμύθι της Ωραίας κοιμωμένης πραγματεύεται το πέρασμα από ένα ψυχοσεξουαλικό στάδιο στο άλλο αλλά αφήνει και ένα κοινωνικό μήνυμα… Η βιολογική ετοιμότητα με την συναισθηματική ετοιμότητα, για την ερωτική πράξη, δεν συμβαδίζουν πάντα. Η Ωραία κοιμωμένη αποτελεί απόδειξη πως ενίοτε το συναίσθημα έπεται της ορμής!

«Η πεντάμορφη και το τέρας»

(σχέση με το άλλο φύλο)

Καταραμένο να ζει στην ασχήμια, μέχρι κάποιος να το αγαπήσει για αυτό που είναι, το τέρας καταφεύγει δυναστικά στην κόρη κάποιου που τον προσέβαλε γιατί έκλεβε τα τριαντάφυλλά του. Παίρνει, λοιπόν, όμηρο – τρόπον τινά – την κόρη του κλέφτη και την κρατά στο παλάτι του.

Η ιστορία μας ξεκινά με την πράξη ενός πατέρα να κόψει ένα τριαντάφυλλο ώστε να το προσφέρει στην κόρη του. Η πράξη του, αν και αποκαλύπτει την αγάπη του για εκείνη, ενέχει την υπόνοια της απώλειας της παρθενίας της. Το “απεχθές”, το τερατώδες του γεγονότος του τερματισμού της παιδικής αθωότητας, και της εισαγωγής στην ενεργό σεξουαλική ζωή, θα επισφραγίσει ο επίδοξος εραστής της Πεντάμορφης που παρουσιάζεται σαν τέρας, μέσα από τη φαντασία του συγγραφέα. Το Τέρας, ως τέρας λοιπόν, δείχνει περαιτέρω την αντίληψη του ενός φύλου για το άλλο… Η εξωτερική διαφορετικότητά τους αποκαλύπτει το αρχικό σοκ που χρειάζεται να γεφυρωθεί για να σμίξουν δύο άνθρωποι. Το άγχος της διαφορετικότητας, δηλαδή, που έχει να κάνει με την ύπαρξη ή την απουσία φαλλού, και το οποίο ανακλητικά και οιδιποδειακά ανακύπτει όταν δύο ετερόφυλοι σμίγουν.

Το παλάτι, τώρα, στο οποίο διαδραματίζεται ο κύριος κορμός της ιστορίας, αποτελεί έναν αλληγορικό χώρο ο οποίος στεγάζει τη μετάβαση του παιδιού στην ενήλικη ζωή. Βλέπετε, η Πεντάμορφη δεν είχε καμία υποχρέωση όσο κατοικούσε στο παλάτι, κανένα έργο να επιτελέσει και καμία αγγαρεία να κάνει. Αυτό αποτελεί το όνειρο ενός παιδιού αφού υπονοεί ότι είναι αποδεκτό άνευ όρων και χωρίς ανταλλάγματα. Η Πεντάμορφη, όμως, πλήττει και αρχίζει να αδημονεί να την επισκεφτεί το Τέρας, που τόσο μισούσε στην αρχή… Αρχίζει, δηλαδή, να διαπραγματεύεται το θέμα της αγάπης! Η επιστροφή της, μάλιστα, σε αυτό, μετά την απελευθέρωσή της, και ο αποχωρισμός από τον πατέρα της, δείχνει πως η  ίδια έχει περάσει το οιδιπόδειο στάδιο επιτυχώς και είναι έτοιμη να κάνει πράξη τον νέο της εαυτό.

Η ιστορία κλείνει με το γάμο της Πεντάμορφης και του τέρατος όπου ο κοινωνικός θεσμός ανάγει το ζωώδες της σεξουαλικής πράξης σε κάτι το ανώτερο, και επισφραγίζει πως το σεξ συμβαίνει πραγματικά με επιτυχία μέσα από μία ουσιαστική σχέση.

Στο σημείο αυτό, ας κλείσουμε προσωρινά την ψυχαναλυτική μας ανασκόπηση στα παραμύθια, ας κρατήσουμε το “ζήσαν αυτοί καλά”, και ας φορέσουμε τα παιδικά μας μάτια, μέχρι την επόμενη εβδομάδα.. Την επόμενη εβδομάδα όπoυ και θα ολοκληρώσουμε την ανάλυσή μας, και θα επιχειρήσουμε να κατανοήσουμε τα παιδικά μας άγχη και να γίνουμε το “και ζήσαμε εμείς καλύτερα…”

Αναδημοσίευση από psychorropia

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ