Η ψευδαίσθηση του «ό, τι δε με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό»

«Ό,τι δε με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό». Αυτή η φράση του Νίτσε και μπορεί να μας παραπλανήσει. Για μια επιχείρηση, το να διέρχεται μια κρίση δεν τη δυναμώνει, αντιθέτως την εξασθενεί. Οι πελάτες φεύγουν. Τα ΜΜΕ επιδίδονται σε σαρδόνια σχόλια. Οι καλύτεροι συνεργάτες ψάχνουν αλλού δουλειά. Τα διαθέσιμα κεφάλαια μειώνονται αμείλικτα. Η πίστωση ακριβαίνει. Το μάνατζμεντ αποδιοργανώνεται και διαλύεται. Ωστόσο, θέλουμε να δούμε σ’ όλο αυτό κάτι θετικό – ενώ όλα έχουν πάει στραβά.

Από πού προέρχεται αυτή η ψευδαίσθηση; Προσπαθήστε να σκεφτείτε με όρους πιθανοτήτων. Όποιος επιβιώνει από μια κρίση είναι απλώς τυχερός. Ας υποθέσουμε ότι λανσάρουμε 1.000 επιχειρήσεις κατασκευής θηκών για φορητούς υπολογιστές εν μέσω οικονομικής κρίσης και παρακολουθούμε από κοντά την εξέλιξή τους. Πώς θα ήταν η στατιστική κατανομή; Οι περισσότερες επιχειρήσεις θα πτώχευαν, μερικές θα περνούσαν «κρίση», ενώ ελάχιστες θα ήταν εκείνες που θα ευδοκιμούσαν. Από την οπτική γωνία των επιζώντων, θα βγαίναμε δυναμωμένοι από την κρίση. Αλλά πρόκειται για οφθαλμαπάτη. Συνολικά, η κρίση είναι κρίση και όχι διαδικασία ενδυνάμωσης. Ξεχνάμε εύκολα ότι μπορούμε επίσης (ή ότι θα μπορούσαμε) να βουλιάξουμε στο περιβάλλον της κρίσης.

Ένας φίλος μου έπαθε ατύχημα με μοτοσικλέτα. Το ατύχημα τον έκανε πιο δυνατό; Έμαθε πόσο επικίνδυνο είναι να τρέχει με μοτοσικλέτα και πούλησε τη μηχανή του. Για να το μάθει, αρκούσε να ρίξει μια ματιά στις στατιστικές. Δεν ήταν ανάγκη να φλερτάρει με τον θάνατο. Πολλοί άνθρωποι λένε: «Η κρίση μου έκανε καλό, τώρα ζω τελείως διαφορετικά». Σύμφωνοι, αλλά γιατί δεν έκαναν αυτήν τη σκέψη νωρίτερα; Αυτοί οι άνθρωποι θα μπορούσαν ωραιότατα να έρθουν στα συγκαλά τους νωρίτερα (να μειώσουν το στρες στη ζωή τους, να είναι λιγότερο άπληστοι, να ακολουθήσουν την κλίση τους κ.λ.π.). Δεν υπάρχει κάτι πιο τραγικό και, συγχωρέστε με, πιο ανόητο από το να έχεις την άσχημη εμπειρία ενός δυστυχήματος, μιας αρρώστιας ή μιας πτώχευσης για να αποκτήσεις την γνώση. Αν ο νέος τρόπος ζωής σας έχει νόημα για σας σήμερα, γιατί δεν είχε προηγουμένως; Δεν το είχατε συνειδητοποιήσει; Τότε αυτό ονομάζεται καθαρά και απλά διανοητική οκνηρία ή ασυνέπεια.

Είναι ψευδαίσθηση να πιστεύουμε ότι ένα φρικτό γεγονός μας κάνει καλό. Μια αρρώστια, ακόμα κι αν βιώνεται σαν εμπειρία, αφήνει ίχνη στο σώμα. Ο οργανισμός δεν είναι υγιέστερος από πριν. Το ίδιο ισχύει για ένα δυστύχημα ή μια υπερκόπωση. Και πόσοι στρατιώτες γυρίζουν «δυνατότεροι» από τον πόλεμο; Κάποιος που επέζησε από τη Φουκουσίμα ή από τον τυφώνα Κατρίνα είναι «δυναμωμένος» για το μέλλον; Ζήσαμε μια εμπειρία. Αλλά, αντί να αυτοπαρηγορούμαστε λέγοντας ότι θα μας βγει σε καλό αφού θα είμαστε πιο έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τον επόμενο τυφώνα, θα ήταν εξυπνότερο να απομακρυνθούμε από την επικίνδυνη ζώνη.

Ηθικό δίδαγμα: Αν ο πρόεδρος μιας εταιρείας αναγγέλλει ότι η επιχείρησή του βγήκε δυναμωμένη από την κρίση, μελετήστε την κατάστασή της πιο προσεκτικά. Μπορεί να συμβαίνει το αντίθετο.

Η τέχνη της πρακτικής σκέψης

ΡΟΛΦ ΝΤΟΜΠΕΛΛΙ

lecturesbureau

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ