Βίαιη συμπεριφορά και πρόληψή της

Καταρχήν θεωρείται χρήσιμο να διευκρινιστεί τι ορίζουμε ως βία. Οι βίαιες και επιθετικές συμπεριφορές και πράξεις μπορούν να έχουν πολλές μορφές και μεγάλες διαβαθμίσεις. Ωστόσο, άσκηση βίας σε ένα πολύ γενικό πλαίσιο μπορούμε να θεωρήσουμε κάθε πράξη ή συμπεριφορά, η οποία εκδηλώνεται ως προς εμάς παρά τη θέληση και τη συγκατάθεσή μας. Το πλαίσιο αυτό είναι αρκετά ευρύ και μπορεί να περιλαμβάνει από υποσυνείδητους ή και συνειδητούς συναισθηματικούς εκβιασμούς, υποτίμηση, απειλές, μέχρι και την ωμή σωματική της έκφραση είτε ως σεξουαλική βία είτε ως ξυλοδαρμός οποιασδήποτε μορφής.

Προφίλ θυμάτων βίας

Συνήθως τα άτομα που προσελκύουν βίαιους ανθρώπους στη ζωή τους είναι σε γενικές γραμμές ευάλωτες προσωπικότητες με έντονες ανασφάλειες και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Πρόκειται επίσης για άτομα που έχουν βιώσει ως παιδιά ή έφηβοι ένα περιβάλλον βίας χωρίς όμως να το έχουν απορρίψει ως πρότυπο. Το έχουν αποδεχτεί δηλαδή ως κάτι φυσιολογικό, που για κάποιον λόγο θα πρέπει να υπομείνουν. Ίσως γιατί έτσι είχε πράξει σε ανάλογη περίπτωση και η μητέρα, η αδελφή ή κάποια φίλη-ος τους.  Άρα, αυτοί γιατί να αξίζουν κάτι καλύτερο; Αυτός ο ισχυρισμός που προκύπτει στο μυαλό πολλών θυμάτων βίας είναι το λιγότερο επικίνδυνος, γιατί ο θύτης τον αντιλαμβάνεται και λειτουργεί σαν καμπανάκι στην εξίσου εύθραυστη ψυχολογία του. Οσμίζεται την αδυναμία του θύματος όπως ένα άγριο ζώο αντιλαμβάνεται την παρουσία της λείας του σε κοντινή ακτίνα. Η αδυναμία αυτή ενδυναμώνει την εσωτερική ένταση του θύτη, διεγείρει θα λέγαμε την οργή του ανασύροντας στην επιφάνεια όλα τα βίαια ένστικτα που έχει.

Προφίλ θύτη βίας

Το προφίλ του βίαιου δεν θα μπορούσε φυσικά παρά να συνθέτει μία διαταραγμένη προσωπικότητα, όχι πάντα εμφανή στον περίγυρό του. Συχνά πρόκειται για αποδεκτά μέλη της κοινωνίας με μία φαινομενικά ισορροπημένη κοινωνική εικόνα. Ωστόσο, αν παρατηρήσουμε λίγο καλύτερα θα διαπιστώσουμε κάποιες ανακολουθίες στα λεγόμενα και στις πράξεις τους. Κάποια κενά στις περιγραφές τους και το κυριότερο ένα σκληρό και συχνά ψυχρό βλέμμα. Είναι σαφές ότι κάθε βίαιος άνθρωπος φέρει και αυτός τραύματα, άλλοτε εμφανή και άλλοτε αόρατα στο μάτι, τα οποία και τον οδήγησαν σε εκδηλώσεις βίας.

Το λάθος

Μία μεγάλη παγίδα όμως μπορεί να είναι τα συναισθήματα κατανόησης ή και οίκτου απέναντι στον θύτη. Αυτή η συμπεριφορά μας, το να αντιληφθεί δηλαδή ότι τον λυπόμαστε, μπορεί να οδηγήσει σε δύο εξίσου επικίνδυνα μονοπάτια. Το ένα είναι να λειτουργήσει καθαρά επιθετικά και να απαντήσει στον οίκτο μας με περισσότερη βία γιατί μία τέτοια συμπεριφορά θα την εισπράξει ως υποτίμηση και θα τον εξοργίσει. Και το δεύτερο είναι παθητικοεπιθετικό και θα έχει ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιήσει με δόλο τον οίκτο μας χειραγωγώντας μας έτσι ώστε να τον λυπηθούμε ακόμα περισσότερο δημιουργώντας συχνά συνειδητά ή προκαλώντας υποσυνείδητα δυσάρεστα γεγονότα στη ζωή του. Σκοπός του, λοιπόν, η αύξηση συναισθημάτων λύπησης και ο εγκλωβισμός μας ακόμα βαθύτερα σε έναν φαύλο κύκλο στήνοντας ως άλλη αράχνη τον ιστό του γύρω από το θύμα προς την απομόνωση και την πλήρη αποδυνάμωσή του.

Τα πρώτα σημάδια

Οι βίαιοι άνθρωποι εν συντομία είναι ιδιαίτερα ανασφαλείς προσωπικότητες, συνήθωςαντικοινωνικές αν και δεν το κάνουν πάντα εμφανές αυτό. Μπορούμε βέβαια να το εντοπίσουμε εάν αρχίσει να εκδηλώνει την επιθυμία να μαςαποκόψει από τους φίλους και τον κοινωνικό μας περίγυρο. Αυτή είναι μία πρώτη ισχυρή ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά ακόμα και αν δεν έχουν εκδηλωθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή πράξεις βίας. Ένας βίαιος άνθρωπος, επίσης, συνήθως ξεκινάει με λεκτική βία όπως υποτίμηση, άσκηση έντονης κριτικής, απειλές και ψυχολογικούς εκβιασμούς. Έχει πολύ κακή εσωτερική εικόνα για τον εαυτό του, παρόλο που πασχίζει να δείχνει το αντίθετο. Γι' αυτό και θα επιδιώξει να αποτραβήξει το θύμα από τον κύκλο του με σκοπό να μην γίνει αυτό αντιληπτό ή να αποφύγει την πιθανή κριτική. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο προσπαθεί να μειώσει το θύμα με όποιο τρόπο διαπιστώσει ότι αποδίδει περισσότερο.

Οι πράξεις βίας γενικότερα μπορούν να εκδηλωθούν σε κάθε μορφή σχέσης μεταξύ δύο ανθρώπων και σε κάθε χώρο, σπίτι, σχολείο, εργασιακό περιβάλλον. Γι' αυτό και θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην παρατήρησή της όσο είναι νωρίς και μπορούμε να διαφύγουμε του κινδύνου.

Εξάλειψη εσωτερικής δικής μας βίας

Η στάση ζωής που απαιτείται για να αποφύγουμε την εμφάνιση τέτοιων ανθρώπων στην καθημερινότητά μας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ενίσχυση της αυτοεκτίμησής μας. Να νιώθουμε σημαντικοί και με ισχυρή την αίσθηση της αυτοαξίας. Αν κάποιος μας υποτίμησε στο παρελθόν, δεν σημαίνει ότι πρέπει να επιτρέψουμε και σε άλλους να το κάνουν. Ούτε σημαίνει ότι δεν είμαστε σημαντικοί και άρα αξίζουμε τέτοιου είδους συμπεριφορές. Η βία είναι δυστυχώς άμεσα συνδεδεμένη με την αυτοϋποτίμηση.  Κανένα από τα δύο μέλη δεν έχει υγιή εικόνα του εαυτού του και αυτό οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση τόσο στον θύτη όσο και στο θύμα. Είναι θα λέγαμε οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Και το νόμισμα αυτό λέγεται κακή αυτοεικόνα.

Επομένως, εάν θέλουμε να προλαμβάνουμε τέτοια ζητήματα καλό θα είναι να εστιάσουμε στο πώς μπορούμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας επί της ουσίας και πώς θα καταφέρουμε να τον αγαπήσουμε με όλα τα στοιχεία που τον αποτελούν. Προσπαθώντας να ενισχύσουμε τις αδυναμίες μας χωρίς κριτική και να αναδείξουμε τα προτερήματά μας χωρίς αλαζονεία. Γιατί η πραγματικότητά μας είναι εύπλαστη και διαμορφώνεται ανάλογα με τις σκέψεις και την εικόνα που έχουμε εμείς γι' αυτή. Ας επιλέξουμε να δημιουργήσουμε ισορροπημένες νοητικές και συναισθηματικές δομές εντός μας και κατά συνέπεια αρμονικές σχέσεις με τους γύρω μας, γνωρίζοντας πάντα ότι η βία που δεχόμαστε είναι συνήθως ανάλογη με τη βία που εμείς προκαλούμε είτε στον εαυτό μας είτε σε άλλους ανθρώπους, με πολλούς και ποικίλους τρόπους.

Έτσι λοιπόν όσο περισσότερο κατανοεί και αποδέχεται με αγάπη τον εαυτό του και τους άλλους ένας άνθρωπος, τόσο πιο απίθανο κάνει το ενδεχόμενο να προσελκύσει βίαιους ανθρώπους στη ζωή του. Άρα και τόσο πιο πιθανό γίνεται να διαμορφώνει υγιείς σχέσεις με τον εαυτό του και με τους γύρω του.

Ας ελαττώσουμε τη δική μας καθημερινή βία λοιπόν, γιατί η κάθε μορφής βία είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους. Ας προσπαθήσουμε να περιορίσουμε για παράδειγμα τις βίαιες και τραυματικές σκέψεις, τη σκληρή κριτική, τα εκβιαστικά διλήμματα και τόσα άλλα που δεν συνειδητοποιούμε καν.
Και θα αρχίσουμε να παρατηρούμε σιγά σιγά να διαμορφώνεται γύρω μας ένα καλύτερο και πιο γαλήνιο περιβάλλον. Ένα περιβάλλον που θα έχουμε οικοδομήσει μόνοι μας. Ένα περιβάλλον που μας αξίζει.

flowmagazine

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ