Ζαχά Χαντίντ: κτίρια, τροφή προς σκέψη

H Ζαχά Χαντίντ, η πρώτη γυναίκα που κέρδισε ποτέ το Αρχιτεκτονικό Βραβείο Pritzker, πέθανε χθες στο Μαϊάμι, σε ηλικία 65 ετών, ύστερα από καρδιακό επεισόδιο.

 —Δεν θεωρώ ότι ο ρόλος της αρχιτεκτονικής είναι απλώς
να προσφέρει ένα καταφύγιο ή να οριοθετήσει έναν χώρο.
Δουλειά κανονικά της αρχιτεκτονικής είναι
να μας ενθουσιάζει, να μας ηρεμεί,
να μας δίνει τροφή για σκέψη.—

Ζαχά Χαντίντ

Η ιρακινή αρχιτέκτονας, που ζούσε και εργαζόταν στο Λονδίνο, είχε σχεδιάσει τεχνικά προκλητικά και οπτικά ελκυστικά κτίρια σε όλο τον κόσμο. Γνωστή κυρίως για τα δημόσια έργα της, τα φουτουριστικά κτίριά της ανά τον κόσμο έγιναν φάροι της προόδου και του πολιτισμού. Επί παραδείγματι, το Heydar Aliyev Center στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν καταλαμβάνει περίπου 185.000 τετραγωνικά μέτρα και αξιοποιείται επισήμως από το κράτος για τη διαφημιστική προβολή της πόλης, ενώ το χαμηλό κτίριο της Guangzhou Opera House ολοκληρώθηκε το 2010 και αποτέλεσε ευθύς εξαρχής την εικόνα της πολιτιστικής αναβίωσης της πόλης.

Η σταδιοδρομία της Ζαχά Χαντίντ δεν κύλησε πάντοτε απρόσκοπτα. Το Ολυμπιακό Στάδιο που είχε σχεδιάσει για τους Ολυμπιακούς στο Τόκιο το 2020, αν και είχε λάβει έγκριση, εντέλει ακυρώθηκε ύστερα από το δημόσιο σάλο που προκλήθηκε όταν διέρρευσε το κόστος του σταδίου: περισσότερα από 2 δις δολάρια. Διαμαρτυρίες για υπέρβαση του κόστους υπήρξαν και σε άλλα έργα όπως, π.χ., στο Μουσείο Maxxi στη Ρώμη.

Η καριέρα της είχε απογειωθεί την τελευταία δεκαετία. Δυναμική και ευχάριστη προσωπικότητα, το 2015 είχε δηλώσει σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις της στο Bloomberg News: «Δεν είμαι εκπρόσωπος του μινιμαλισμού. Νομίζω, όμως, ότι πρέπει κανείς να είναι βέβαιος ότι χρησιμοποιεί όλα τα διαθέσιμα υλικά. Εξάλλου, η αντίληψη της άνεσης είναι ζήτημα υποκειμενικό».

Ακολουθούν 10 από τα διασημότερα κτίρια της Χαντίντ, που θα της χαρίζουν ες αεί την αθανασία.

1. Maxxi, Ρώμη

Το Εθνικό Μουσείο Τέχνης του 21ου αιώνα, γνωστό ως Maxxi, ολοκληρώθηκε το 2010.

Φωτογραφία: Vincenzo Lombardo/Getty Images

2. Galaxy Soho, Πεκίνο

Το κτίριο της Hadid Galaxy Soho, εκτείνεται σε περισσότερα από 100.000 τετραγωνικά μέτρα και στεγάζει γραφεία και χώρους αναψυχής και διασκέδασης στο Πεκίνο.

Φωτογραφία: zhuyongming/Getty Images/Moment RM

3. Heydar Aliyev Center, Μπακού

Το Heydar Aliyev Center, ένα κέντρο-πολυχώρος  του πολιτισμού 185.000 τετραγωνικών μέτρων στο Αζερμπαϊτζάν, ολοκληρώθηκε το 2013.

Φωτογραφία: Tom Pennington

4. Όπερα Guangzhou, Κίνα

Η εμβληματική όπερα των 1.800 θέσεων.

Φωτογραφία: Jimmy Tsang/Getty Images/Flickr RF

5. Γέφυρα Pavilion, Σαραγόσα

Μήκους 220 μέτρων,η γέφυρα στη Σαραγόσα της Ισπανίας ολοκληρώθηκε το 2008.

Φωτογραφία: View Pictures/UIG via Getty Images

6. Κτίριο Pierres Vives, Μονπελιέ

Το κυβερνητικό κτίριο  Pierres Vives στο Μονπελιέ της Γαλλίας το οποίο στεγάζει βιβλιοθήκη, αρχείο και αθλητικό τμήμα, ολοκληρώθηκε το 2012.

Φωτογραφία: Sarah Martinet/Getty Images/Moment RM

7. Messner Mountain Museum Corones, Κρόνπλατς

Στην κορυφή του βουνού Κρόνπλατς στο Νότιο Τυρόλο, το MMM Corones είναι το έκτο από τα ορεινά μουσεία του Reinhold Messner. Το κτίριο ολοκληρώθηκε το 2015.
Φωτογραφία: Wist Haler.

8. Εργοστάσιο της BMW, Λειψία

Έργο, που ολοκληρώθηκε το 2005.
Φωτογραφία: Jochen Eckel/Bloomberg News, 13/9/2005.

9. Aquatics Centre, Λονδίνο

Το κτίριο αυτό σχεδιάστηκε για τους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Λονδίνο, το 2012.
Φωτογραφία: Clive Rose/Getty Images, 26/4/2014

10. Γραφεία της Cma/Cgm στη Μασαλία

Πύργος με γραφεία που ολοκληρώθηκε το 2011.
Φωτογραφία: View Pictures/UIG via Getty Images

Πηγή: Bloomberg 

* * *

Σημείωση για τον τονισμό του ονόματος: Όλα —εξ όσων μπορέσαμε να ελέγξουμε γκουκλάροντας— τα ελληνικά ΜΜΕ τονίζουν το όνομα της εκλιπούσης στην παραλήγουσα: Ζάχα. Πλην όμως, στα αραβικά το όνομα τονίζεται στη λήγουσα: Ζαχά. Είναι εύκολο να το πιστοποιήσει κανείς αυτό, καθώς η αγγλόφωνη wikipedia δείχνει πού τονίζεται το όνομα και πού το επίθετο, χρησιμοποιώντας ένα σύμβολο σαν τη δική μας πάλαι ποτέ περισπωμένη, στο δε youtube υπάρχει βίντεο όπου όποιος θέλει μπορεί να ακούσει τη σωστή προφορά σε αραβικά του Ιράκ. Τέλος, είναι γεγονός ότι η Χαντίντ είχε εγκατασταθεί μόνιμα στη Μεγάλη Βρετανία από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 και ότι είχε λάβει τη βρετανική υπηκοότητα, και οι Άγγλοι τονίζουν το όνομά της στην παραλήγουσα — πλην όμως αυτός δεν είναι λόγος να παρατονίζουμε κι εμείς το όνομά της, δεδομένου μάλιστα ότι η ίδια δήλωνε ιρακινή και όχι βρετανή.

H Ζαχά Χαντίντ στο γραφείο της (1985).

dimartblog

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ