2. Οι μηχανισμοί της επιθυμίας

                                   

1.Το εγώ ως επιθυμία για απόλαυση

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΚΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ: 

Αν νοιώθαμε ελεύθεροι, ευτυχισμένοι και πλήρεις δεν θα είχαμε κανένα λόγο να θέλουμε κάτι ή να έχουμε επιθυμίες για απόκτηση αντικειμένων και ακόμη περισσότερο καμία επιθυμία για οποιαδήποτε αισθησιακή απόλαυση, οι οποίες έτσι και αλλιώς είναι αιτία δυστυχίας. 

Εγείρονται οι επιθυμίες μέσα μας επειδή νοιώθουμε άδειοι, ανικανοποίητοι, βαριεστημένοι, αποκομμένοι από το όλον, δηλ. τη ζωή και το θεϊκό πνεύμα. Όταν δεν είμαστε συνειδητοί της εσωτερικής μας Αλήθειας (Συνειδητότητα, Θεός), δεν μπορούμε να βιώσουμε ευτυχία, πληρότητα, ελευθερία, ειρήνη. Ο λόγος που δεν μπορούμε να είμαστε συνειδητοί της Αλήθειας είναι η ανάπτυξη του εγώ και της επιθυμίας στον ψυχισμό μας . 

Νοιώθουμε άδειοι, βαριεστημένοι, ανικανοποίητοι κ.λπ. εξ αιτίας του εγώ και της επιθυμίας. Η επιθυμία και το  εγώ δημιουργούν μέσα μας αυτές τις καταστάσεις για να μας οδηγήσουν ξανά στην αναζήτηση της απόλαυσης. Είναι φυσικό όταν δεν νοιώθουμε καλά να αναζητήσουμε κάτι που θα μας κάνει να νοιώσουμε καλύτερα. Για το εγώ το καλύτερα είναι κάποιου είδους απόλαυση, με βασικές εδώ και αιώνες το φαγητό, το σέξ και το ποτό. Σήμερα όμως έχουμε εφεύρει πάρα πολλούς νέους τρόπους απόλαυσης και αποχαύνωσης γενικότερα. Έτσι για να βγούμε από την κατάσταση αυτή αναζητούμε κάτι που θα μας δώσει κάποια απόλαυση.

Αυτός είναι και ο πρώτος μηχανισμός της επιθυμίας. Μας προκαλεί αρχικά μια δυσάρεστη ψυχική διάθεση και στην συνέχεια μας οδηγεί στο να βρούμε κάποια απόλαυση για να βγούμε από αυτή την δυσάρεστη κατάσταση.

Επίσης όταν βρισκόμαστε και σε άλλες δυσάρεστες ψυχολογκές καταστάσεις εκτός από τις παραπάνω προσπαθούμε και πάλι με παρόμοιο τρόπο να βγούμε από αυτές και να ξεσκάσουμε όπως το λέμε. Συμβαίνει και πάλι δηλαδή να κάνουμε κάτι ευχάριστο και απολαυστικό για να ξεχάσουμε την δυσάρεστη κατάσταση. Αυτό όμως δεν οδηγεί πουθενά, παρά μόνο στην συσώρευση ψυχολογικών προβλημάτων στο υποσυνείδητο που σταδιακά αυξάνουν την δυστυχία μας.

Η εκπλήρωση κάποιας επιθυμίας για απόλαυση, στη συνέχεια ο πόνος, η κενότητα, η βαρεμάρα κ.λπ. και τανάπαλιν είναι ένας φαύλος κύκλος ο οποίος δημιουργήθηκε από τον καιρό που άνθρωπος έχασε την πρωταρχική κατάσταση ενότητας με το παγκόσμιο πνεύμα της ζωής (Συνειδητότητα, Θεός). Αυτό που στη θρησκεία αναφέρεται συμβολικά ως η πτώση των πρωτοπλάστων. 

Θα έλεγα πως δεν έχει και τόση σημασία η ιστορία του πράγματος. Αυτό που επείγει είναι να συνειδητοποιήσουμε τι πραγματικά συμβαίνει εδώ και τώρα στον ψυχισμό μας και μέσα από συστηματική άσκηση να ελευθερωθούμε από όλα αυτά που μας κρατάνε φυλακισμένους στις αισθήσεις και τις μορφές και μας προκαλούν πόνο και δυστυχία. 


ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΙΕΣΗΣ- Η ΠΑΡΟΡΜΗΣΗ : 

Όταν νοιώθουμε κάποια από τις καταστάσεις που ανέφερα λίγο πριν (δηλ. άδειοι, βαριεστημένοι, ανικανοποίητοι ) είναι βέβαιο ότι θα επακολουθήσει μια κίνηση στο νου μας για την αναζήτηση κάποιου αντικειμένου ή δραστηριότητας. Ο νους υποταγμένος στον μηχανισμό της επιθυμίας θα προσπαθήσει να σκεφτεί κάτι που θα μας βγάλει από αυτή την κατάσταση και θα μας δώσει κάποια ευχαρίστηση ή ικανοποίηση. 

Ανάλογα με τις περιστάσεις της στιγμής μπορεί να αναδυθεί και να κυριαρχήσει στο ψυχισμό μας η κατάλληλη για τις περιστάσεις επιθυμία. Τότε η βαρεμάρα και η αίσθηση κενού που νοιώθαμε δίνουν τη θέση τους στην παρόρμηση της επιθυμίας. Ο πόθος για απόλαυση αναδύεται από την μνήμη και προβάλλεται στο αντικείμενο που ο νους φαντάζεται ή σκέπτεται κάνοντας έτσι να φαίνεται ότι η απόλαυση ενυπάρχει στο αντικείμενο (ενώ στην πραγματικότητα είναι μέσα στο ψυχισμό μας) και ταυτόχρονα μια δυνατή παρόρμηση μας σπρώχνει να κινηθούμε προς αυτό. 

Αν υπάρχει δυνατότητα άμεσης ικανοποίησης της επιθυμίας και δεν υπάρχει κάποια θέληση από εμάς να της αντισταθούμε, η επιθυμία δεν μας πιέζει για να ενδώσουμε στην εκπλήρωση της. Λειτουργεί μόνο η παρόρμηση που μας ωθεί να την εκπληρώσουμε. 

Επίσης μπορεί ταυτόχρονα με την παρόρμηση μπορεί να υπάρχει ανησυχία, εκνευρισμός και ανυπομονησία μέχρι να εκπληρωθεί η επιθυμία, εκτός και αν όλα είναι ευνοϊκά και δεν φαίνεται να υπάρχει κάτι που να μπορεί να ματαιώσει την εκπλήρωση της. 

Όσο πιο έντονη είναι η ορμή της επιθυμίας τόσο πιο έντονα είναι η ανησυχία και ο φόβος μήπως ματαιωθεί για κάποιο λόγο. 

Όταν για κάποιο λόγο προσπαθήσουμε να αντισταθούμε στην επιθυμία με σκοπό να ματαιώσουμε την εκπλήρωση της όπως για παράδειγμα όταν για λόγους υγείας πρέπει να κόψουμε κάποια φαγητά που ήταν η αδυναμία μας τότε η ψυχολογική πίεση που ασκεί πάνω μας ( στο νου και στο συναίσθημα μας) είναι δυνατή, έως βασανιστική για να μας κάνει να υποφέρουμε και να αναγκαστούμε να ενδώσουμε. 

Στους ασκητές που συστηματικά θέλουν να ματαιώσουν την εκδήλωση τους, η παρόρμηση γίνεται έντονη και βασανιστική. Είναι γνωστοί οι αγώνες που έχουν δώσει ασκητές για να ξεφύγουν από τα πάθη τους. 

Μπορούμε όμως με σωστή γνώση, κατάλληλη προετοιμασία και συστηματική άσκηση να αντιμετωπίσουμε τον μηχανισμό της επιθυμίας αποτελεσματικά και σταδιακά να πετύχουμε την διάλυση της. 

Οι επιθυμίες εκδηλώνονται περιοδικά με κάποια συχνότητα. Όσο πιο δυνατές είναι τόσο πιο έντονα και πιο συχνά εκδηλώνονται. Έρχονται σαν κύματα άλλοτε πιο δυνατά και άλλοτε πιο μικρά. 

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ: 

Όταν κάποια επιθυμία δεν μπορεί να εκπληρωθεί αμέσως για διάφορους λόγους τότε μπορεί να λειτουργήσει ο μηχανισμός της αντικατάστασης. Ψάχνει δηλαδή ο μηχανισμός της επιθυμίας να βρει κάτι άλλο που θα μας δώσει κάποια ευχαρίστηση ή απόλαυση σαν αντικατάστατο αυτής. 

Το φαγητό συνήθως είναι ο πιο εύκολη δυνατότητα για αντικατάσταση της απόλαυσης. Είναι αυτό που η επιθυμία και το εγώ βρίσκουν πιο συχνά σαν διέξοδο για να αντικαταστήσουν κάποια επιθυμία που δεν εκπληρώθηκε. 

Το φαγητό έστω και στιγμιαία είναι η εύκολη λύση, διότι εύκολα έχουμε πρόσβαση σε αυτό και είναι κοινωνικά αποδεκτό. 

Έτσι για παράδειγμα αν θέλω αναγνώριση (Κενοδοξία) και δεν την έχω, ή θέλω ερωτική απόλαυση και δεν την έχω ( λαγνεία), τότε το αντικαθιστώ με φαγητό. 

Η αντικατάσταση κάποιας απόλαυσης μπορεί να συμβεί και για άλλους λόγους. Για παράδειγμα παραιτούμαι από την λαιμαργία μου να τρώω πολύ φαγητό για να επιδεικνύω στους άλλους το καλλίγραμμο σώμα μου ή να καυχιέμαι για τη δύναμη της εγκράτειας. 

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ 

Συμβαίνει πολύ συχνά να συνεχίζουμε την μία απόλαυση μετά την άλλη διότι ως γνωστό η επιθυμίες για απόλαυση είναι ακόρεστες και ποτέ πραγματικά δεν ικανοποιούνται. Προσωρινά λίγο ανακουφιζόμαστε από τις δυσάρεστες ψυχολογικές καταστάσεις απολαμβάνοντας λίγη ψευδαισθησιακή απόλαυση. Αυτό είναι όλο. 

Έτσι για παράδειγμα μετά την απόλαυση της λαιμαργίας επειδή το στομάχι μας πια δεν χωράει άλλο φαγητό, η επιθυμία στρέφεται σε κάποια άλλη απόλαυση π.χ. τσιγάρο, σέξ, ποτό κ.λπ. 

Το εγώ δεν ενδιαφέρεται αν όλα αυτά τελικά καταστρέφουν την σωματική και ψυχική μας υγεία. Ακόρεστα επιδίδεται σε υπερβολές και πολλές φορές ξεπερνάει και τα όρια της αντοχής των αισθήσεων και του σώματος. 

Οι ασθένειες έχουν σαν κύρια αιτία την λειτουργία του εγώ και των επιθυμιών στο ψυχισμό μας, διότι για να ικανοποιήσουν τις απατηλές τους ορέξεις κακομεταχειρίζονται σώμα, νου, αισθήσεις και ενέργεια. Μπορεί να μου πείτε ότι και οι κακές περιβαλλοντικές συνθήκες είναι επίσης σοβαροί παράγοντες που βλάπτουν την υγεία μας. Η απάντηση είναι ναι πράγματι είναι αλλά οι κακοί περιβαλλοντικοί παράγοντες στην πλειοψηφία τους είναι δημιουργημένοι από το εγώ και τις επιθυμίες. Όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα της εποχής μας είναι δημιούργημα ανθρώπων που είναι κυριευμένοι από την απληστία για χρήμα, δόξα, φήμη, πλούτο και απολαύσεις. 

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΘΥΜΟΥ ΚΑΙ ΘΛΙΨΗΣ 

Την μη εκπλήρωση της επιθυμίας συνοδεύουν ο θυμός και η θλίψη. Στην πραγματικότητα αυτές οι δύο ψυχολογικές καταστάσεις δεν είναι τίποτε άλλο παρά τροποποιήσεις της επιθυμίας. 

Η ίδια η επιθυμία όταν εμποδίζεται η εκπλήρωση της μεταμορφώνεται σε θυμό και επιτίθεται σε αυτόν ο οποίος της είναι εμπόδιο. 

Είναι αδύνατον να εξαλείψουμε το θυμό από τον ψυχισμό μας χωρίς ταυτόχρονα να εξαλείψουμε και την πηγή του που είναι η επιθυμία. 

Αν τελικά η εκπλήρωση της επιθυμίας ματαιωθεί, τότε τον θυμό ακολουθούν η απογοήτευση και η θλίψη. 

Η δύναμη του θυμού και της θλίψης είναι ανάλογη της δύναμης της επιθυμίας και της προσκόλλησης σε αυτή. 

Όσο πιο δυνατή η επιθυμία τόσο και πιο δυνατός ο θυμός και η θλίψη. 

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΦΟΒΟΥ 

Ο φόβος είναι επίσης συνοδός της επιθυμίας. Ο φόβος εκδηλώνεται είτε πριν αποκτήσουμε αυτό που επιθυμούμε, είτε αφού αποκτήσουμε αυτό που επιθυμούμε. 

Ο φόβος μπορεί να πάρει την μορφή της ανησυχίας, της αγωνίας ή του άγχους. Ανησυχούμε δηλαδή μήπως κάτι πάει στραβά και ματαιώσει την εκπλήρωση αυτού που επιθυμούμε και αν το αποκτήσουμε υπάρχει φόβος μήπως χάσουμε αυτό που επιθυμούμε. 

Σαν παράδειγμα θα αναφέρω εδώ το πρώτο ραντεβού με κάποιον-α που ερωτευθήκαμε. Όλο αυτό το κτυποκάρδι και η αγωνία δεν είναι τίποτε άλλο ο φόβος μήπως άλλαξε γνώμη και ματαιωθεί το ραντεβού, αν μας αποδέχεται, αν του αρέσουμε κ.λπ. Αν τελικά φτιάξουμε αυτή τη σχέση φοβόμαστε (αγωνιούμε, ανησυχούμε ) και κυρίως στην αρχή όσο το πάθος είναι ακόμη δυνατό μήπως κάποια στιγμή χάσουμε το πρόσωπο που μας έδινε αυτό που επιθυμούσαμε. Στην περίπτωση αυτή θα χάσουμε την ερωτική απόλαυση και πιθανόν συναισθηματική κάλυψη. Σε άλλες περιπτώσεις επιπλέον, χρήματα, ασφάλεια και αποδοχή.

-----

Όλος αυτός ο μηχανισμός της επιθυμίας που περιγράψαμε σε αυτό αλλά και το προηγούμενο άρθρο (Το εγώ ως επιθυμία για απόλαυση) είναι η ρίζα αιτία όλων των δεινών και των δυστυχιών που βιώνει ο άνθρωπος στη ζωή σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.

Είναι βέβαιο ότι όποια και να είναι η επιθυμία που ικανοποιήσαμε γρήγορα θα βρεθούμε ξανά στις καταστάσεις τις βαρεμάρας της ανίας, του ανικανοποίητου. Είναι βέβαιο ότι μέσα από τις επιθυμίες και τις απολαύσεις ισχυροποιείται ο μηχανισμός του εγώ σε όλες του τις εκφράσεις, θυμός, φόβος, απληστία, κακία ,υπερηφάνεια, αλαζονεία, πονηριά, μνησικακία κ.λπ.  Και όλα αυτά μαζί είναι η αιτία που έχουμε δημιουργήσει ένα κόσμο, ασθενιών, λοιμών, πολέμων, βίας, εκμετάλευσης, δυσαρμονίας, φόβου, ανισσοροπίας και τελικά δυστυχίας. Αντί να είμαστε σαν μια μεγάλη οικογένεια και να απολαμβάνουμε τα αγαθά της ζωής μέσα στο μέτρο και την αρμονία ζούμε αντιμαχωμένοι ο ένας τον άλλο για προσωπικά ωφέλη και φιλοδοξίες.

Τελικά μέσα σε ένα φαύλο κύκλο απόλαυσης, επιθυμίας και πόνου σπαταλάμε την  ενέργεια και τα χρόνια μας, απεμπολώντας για λίγα αργύρια την δυνατότητα μας να απολαμβάνουμε την ευδαιμονία του πνεύματος και να δημιουργήσουμε ένα παράδεισο επάνω στη γη.

~Νityamuktananda

του Nityananda Atman

elmisattva-gnosis

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ