Για έναν κόσμο που αλλάζει

Η ενασχόληση με τη Φιλοσοφία ανήκει στα πιο φυσικά πράγματα του ανθρώπου. Κατά μία έννοια, η ανάγκη για Φιλοσοφία συμβαδίζει με τις αντίστοιχες ανάγκες για τροφή, νερό και αέρα. Είναι, με άλλα λόγια, μία έμφυτη ικανότητα του είδους μας το «φιλοσοφεῖν».

Η ιστορική πορεία του ανθρώπου στον πλανήτη είναι σε μεγάλο βαθμό γνωστή. Άλλωστε, επιστήμες όπως η Αρχαιολογία και η Ιστορία προσανατολίζονται στην καλύτερη κατανόηση του παρελθόντος. Από τις μέχρι τώρα έρευνες, προκύπτει πως δεν υπήρξε ούτε ένα λεπτό, κατά το οποίο τα μέλη του είδους μας σταμάτησαν να νιώθουν θαυμασμό, δέος και απορία για τον κόσμο γύρω και μέσα τους. Αυτός ακριβώς ο συνδυασμός αποτελεί τη βάση της συστηματικής μελέτης και κατανόησης του κόσμου, το θεμέλιο της Φιλοσοφίας.

Πέρα από κάθε άλλη εποχή, σήμερα είναι που η Ανθρωπότητα τη χρειάζεται επειγόντως. Σήμερα, που η ασταμάτητη παραγωγή επιστημονικής και τεχνολογικής γνώσης καθιστά τον άνθρωπο ανίκανο να προλάβει τα ίδια του τα έργα. Το βάθος και το πλάτος των νέων πληροφοριών, οι οποίες έρχονται στο φως καθημερινά, τον οδηγούν σε μία άβυσσο. Μία άβυσσο, που αν και είναι γεμάτη με τους πιο ανεκτίμητους θησαυρούς, το είδος μας αδυνατεί να διαχειριστεί. Βρισκόμαστε, λοιπόν, και πάλι, μπροστά σε μία κατάσταση, η οποία γεννά μέσα μας τα ίδια αρχέγονα αισθήματα με εκείνα των πρώτων ανθρώπων, κάθε φορά που αντίκριζαν έναν κεραυνό να σχίζει τους ουρανούς ή την ανελέητη δύναμη μιας πυρκαγιάς να καταβροχθίζει αδηφάγα το δάσος.

Αναπτύσσεται ξανά στα βάθη της ψυχής μας το δέος και ο θαυμασμός για το μεγαλείο αυτού του κόσμου, τον οποίον τώρα βλέπουμε κατάματα. Από πίσω, βέβαια, πάντα θα ακολουθεί η απορία. Απορία για το πώς, το πότε, το πόσο και το γιατί. Αβεβαιότητα για το πού είμαστε ικανοί να φθάσουμε και για το πώς θα πρέπει να διαχειριστούμε την πρωτόγνωρη για εμάς κατάσταση.

Αδιαμφισβήτητα, όσο ποτέ άλλοτε, η απάντηση των παραπάνω ερωτημάτων είναι μία λέξη, η Φιλοσοφία. Γιατί αυτή και μόνο αυτή θα μας εξοπλίσει με τα απαραίτητα εφόδια έτσι, ώστε να συστηματοποιήσουμε και να κατανοήσουμε την αξία της κατακτηθείσας γνώσης μας. Είναι αυτή που θα μας τοποθετήσει «έξω από τα πράγματα», για να διεισδύσουμε σε αυτά, στην ουσία τους. Θα είμαστε, με αυτόν τον τρόπο, σε θέση να αξιολογήσουμε ορθώς τη μέχρι τώρα πορεία μας, να εντοπίσουμε τις ασυνέπειες και τα σφάλματά μας και τελικά να χτίσουμε τον δρόμο προς την επιτυχία.

Η Φιλοσοφία, όμως, φέρνει στο προσκήνιο και έννοιες, τις οποίες είτε τις παραγκωνίζουμε είτε τις παρερμηνεύουμε είτε τις διαγράφουμε ολοκληρωτικά. Τέτοιες είναι η Ηθική, η Πολιτική, η Αρετή, η Ελευθερία, η Ευδαιμονία. Είναι, ίσως για τους περισσότερους, αυτονόητο το γεγονός, ότι μία κοινωνία αδυνατεί να σταθεί στα πόδια της βασιζόμενη αποκλειστικά στον τεχνολογικό της «πλούτο». Αποτελεί κίνηση αυτοαναίρεσης, ακόμη και «αυτοκτονίας», όταν ο «πλούτος» αυτός δε συνοδεύεται από ηθικά και πολιτικά ισχυρούς πολίτες. Γιατί αυτοί είναι που αναλαμβάνουν να διαχειριστούν την παραπάνω κληρονομιά. Ως εκ τούτου, κρίνεται απαραίτητος ο αναστοχασμός του εαυτού μας ως ηθικών και πολιτικών όντων. Είναι επιτακτική η ανάγκη να κατανοήσουμε και να ορίσουμε έννοιες όπως δικαίωμα, ισονομία, ισηγορία, δημοκρατία. Και αυτό είναι εφικτό μόνο με την απόκτηση Παιδείας και πολύ περισσότερο φιλοσοφικής.

Βρισκόμαστε, επομένως, στη δίνη μιας εποχής, η οποία θα χαρακτηριστεί από μεγάλες και ιστορικής βαρύτητας αλλαγές. Εάν αυτές οι μεταβολές θα οδηγήσουν στο καλό ή το κακό εξαρτάται από τον καθένα προσωπικά. Είναι στο χέρι του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά, εάν θα προτιμήσει να διαβεί αυτό το κατώφλι της ιστορίας με κλειστά τα μάτια, στο σκοτάδι ή θα χρησιμοποιήσει το φανάρι της Φιλοσοφίας, το οποίο δε σώζει, αλλά οδηγεί στο φως.

 Λιάσκος Κωνσταντίνος

lecturesbureau

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ