"Ρωμαϊκά Σατουρνάλια και χειμερινό ηλιοστάσιο"

 

Μια επίκαιρη δημοσίευση και μιαν αναφορά στο χειμερινό ηλιοστάσιο, το φαινομενο κατά το οποίο αρχίζουν οι μέρες να μεγαλώνουν και χρονικά συμβαίνει γύρω στις 21 του Δεκέμβρη.
Φαινόμενο, που κινητοποίησε την ανθρώπινη φαντασία των λαών, Ελλήνων, Ρωμαίων, Σκανδιναβών και ανατολικών, πλάθοντας μύθους, δημιουργώντας λατρευτικές γιορτές για να αποδείξουν πως οι θεοί ήταν ικανοί να ρυθμίζουν το χρόνο και τις εποχές.
Τα Ηλιοστάσια έχουν σχέση με το ταξίδι της γης γύρω από τον ήλιο, το λαμπρότερο ουράνιο σώμα.
Ερμηνεύτηκε ακόμα και ως μία διαδικασία θανάτου και επαναγέννησής του.

Η λέξη ετυμολογικά προέρχεται από τις λέξεις ήλιος και στάση, ακριβώς γιατί τις ημέρες των ηλιοστασίων ο ήλιος σταματά την κίνηση του προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση και αντιστρέφει στην ουσία την τροχιά του.

Η μέρα και η νύχτα ανταλλάσσουν ρόλους με έναν ρυθμό που κορυφώνεται και ισορροπεί στις δύο ισημερίες.

Για το βόρειο ημισφαίριο η μικρότερη ημέρα τοποθετείται στο χειμερινό ηλιοστάσιο (21 Δεκεμβρίου). Ο Ήλιος οδηγώντας το τέθριππο πύρινο άρμα του επιχειρεί να ανέβει ψηλά -οι μέρες αρχίζουν να μεγαλώνουν.

Ο Ήλιος , κατά την ελληνική μυθολογία είναι γιός δυο Τιτάνων. Πατέρας του είναι ο Υπερίων, μητέρα του η Ευρυφάεσσα -ευρύ φως-, αδελφές του η Ηώς -αυγή- και η Σελήνη. Ζει στην άλλη άκρη του κόσμου στα Μακάρια ή Ηλύσια Πεδία.
Οι 12 Τιτάνες θείοι του, οι 12 μήνες του χρόνου, προσπαθούν να αποσπάσουν τη βασιλεία από τον ήλιο, όμως εκείνος πάντοτε θριαμβεύει.

Στις 21 Ιουνίου -Θερινό Ηλιοστάσιο- ο ήλιος απολαμβάνει την τελευταία δόξα του, γιατί ο Φαέθων, ο γιός του Ήλιου, πλήττεται και η φωτιά αρχίζει να σβήνει -οι μέρες αρχίζουν να μικραίνουν σε διάρκεια ωρών.

Ο εντοπισμός των ηλιοστασίων αποτελεί μία γνώση που μπορεί να ανιχνευτεί σε πολύ αρχαίες εποχές.
Σήμερα κάνουμε λόγο για τον εορτασμό του χειμερινού ηλιοστασίου από τους Ρωμαίους.

Οι Ρωμαίοι τιμούσαν το χειμερινό ηλιοστάσιο με τα Saturnalia.
Στη γιορτή αυτή κατείχαν εξέχουσα θέση τα αειθαλή δέντρα όπως το έλατο, οι σκλάβοι έτρωγαν στο ίδιο τραπέζι με τους κυρίους τους και εκλεγόταν ένας βασιλιάς καρικατούρα, που προέδρευε στη γιορτή.
Η ημέρα ήταν αργία, δεν επιτρεπόταν η εκτέλεση κρατουμένων και οι άνθρωποι παρέλαυναν στους δρόμους φορώντας μάσκες, ενώ αντάλλασσαν μεταξύ τους δώρα.

Η γιορτή αυτή ήταν αφιερωμένη στον θεό Σατούρνους, που αντιστοιχεί στον θεό Κρόνο.
Ο Σενέκας, ο Μακρόβιος κι ο Κάτουλλος περιγράφουν τους εορτασμούς που άρχιζαν στις 17 Δεκεμβρίου και κρατούσαν μέχρι τις 25.
Ο Δεκέμβριος (δέκατος μήνας κατά τα παλιά ημερολόγια) είναι ο μήνας της γέννησης του παιδιού που έμεινε εννέα μήνες κρυμμένο στη μήτρα όπως οι σπόροι που ακόμα είναι θαμμένοι βαθιά στη γη.
Έτσι μέσα στο σκοτάδι γιορταζόταν κι η γέννηση του Μίθρα της Ανατολής, που ονομαζόταν "Φως του Κόσμου" κι ερχόταν στον κόσμο τη σκοτεινότερη εποχή, τότε ακριβώς που αρχίζει να μεγαλώνει η ημέρα.
Ήταν ο Sol Invictus, ο Ήλιος ο Ανίκητος, ο Χρυσός Δίσκος που θα ανέτειλε και θα μεγάλωνε για να ξαναζεστάνει τα σώματα και τα χωράφια.

Στα Σατουρνάλια δεν φοριούνταν επίσημα ενδύματα, ενώ οι δούλοι ,που δεν τιμωρούνταν εκείνη τη μέρα, αντιμετώπιζαν με χλευασμό τους κυρίους τους. Γενικότερα οι ρόλοι αντιστρέφονταν ανάμεσα σε δούλους κι ιδιοκτήτες, κάτι που οδηγούσε σε ξέφρενο γλέντι, άφθονη οινοποσία και ακολασίες.
Τέλος, επιτρέπονταν τα τυχερά παιχνίδια ακόμα και για τους δούλους.

Όπως βλέπετε, αγαπητοί φίλοι, η ανθρώπινη φαντασία, μπορεί να επινοήσει ό,τι πιο απίθανο προκειμένου να δώσει απαντήσεις, στις απορίες και τα μεγάλα ερωτήματα του ανθρώπινου νου...

ΕΙΚΟΝΑ: «Saturnalia Feast», Γλυπτό του Ernesto Biondi στο Βοτανικό Κήπο του Μπουένος Άιρες.

ΠΗΓΕΣ: "Νέα Ακρόπολη", Eγκυκλ. Britannica, www.ancient-origins.net/, Wikipedia, https://archive.org/

The Mythologists

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ