Στα δεσμά της κυριαρχίας

Του Δημήτρη Α. Δημητριάδη

Όπου και να κοιτάξουμε σήμερα, μας πλημμυρίζει η πίκρα της διαπίστωσης ότι οι άνθρωποι δεν είναι πια άνθρωποι. Και δεν κοιτάζουμε βέβαια προς την πλευρά των εκμεταλλευτών. Αυτοί, έτσι κι αλλιώς, δεν πληρούσαν ποτέ τους ανθρώπινους όρους. Κοιτάζουμε μέσα στους απλούς ανθρώπους, διαπιστώνοντας ότι έχουν εγκαταλείψει όλες εκείνες τις θεμελιακές αρχές που ορίζονται από τη θέση τους μέσα στην κοινωνία. Και το πιο σοβαρό ίσως: εγκατέλειψαν τα στοιχεία της ψυχικής τους δύναμης, για να δεχθούν, με τη βία ή όχι δεν έχει σημασία, τις αρχές, τις αξίες, τις συμπεριφορές, τις συνθήκες ενός πολιτισμού, που το μόνο που γνωρίζει κανείς να κάνει, με τον καλύτερο τρόπο, είναι να διαχειρίζεται την εκμετάλλευση των ανθρώπων από άλλους ανθρώπους.

Κάθε κυριαρχία και σε κάθε εποχή στηρίχθηκε στη δημιουργία ενός πρότυπου-ανθρώπου, τέτοιου, ώστε να μπορεί να τον ελέγχει και να τον εκμεταλλεύεται. Σήμερα, όμως, οι παράμετροι εκείνοι που διαμορφώνουν τον άνθρωπο-πρότυπο, αν και δεν έχουν αλλάξει ιδιαίτερα σε σχέση με το παρελθόν, έχουν εντούτοις εκσυγχρονιστεί, έχουν αποκτήσει απερίγραπτη δύναμη, έτσι ώστε η κυριαρχία να διαμορφώνει μαζικά τους ανθρώπους, με τέτοιο τρόπο, όπως δεν έκανε ποτέ μέχρι σήμερα.

Η κυριαρχία διαθέτει, πλέον, τα πιο αποτελεσματικά μέσα για να δημιουργήσει τον άνθρωπο σύμφωνα με τις διαθέσεις και τις ανάγκες της, για να πλάσει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται και ενεργεί όπως αυτή θέλει. Μέσα που έχουν εκσυγχρονίσει και βελτιώσει αφάνταστα όλους εκείνους τους μηχανισμούς διαμόρφωσης κι ελέγχου των εγκεφαλικών κέντρων, κατασκευάζοντας αμέτρητα στερεότυπα και πετυχαίνοντας, έτσι, τη γενική ημιμόρφωση, την απανταχού παρουσία του αλλοτριωμένου κι αφομοιωμένου πνεύματος.

Μέσα στη δύναμη της εξουσίας και στην τεχνολογία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, του ελέγχου και της καταστολής, η συνείδηση του καθενός έγινε συνείδηση του άλλου, μια γενικευμένη ομοιομορφία στις σκέψεις και τις πράξεις. Με την ψυχή υποταγμένη και τα οπτικά του κύτταρα συνδεδεμένα στο μόνιτορ του απανταχού θεάματος, ο άνθρωπος μεταμορφώθηκε σε μια μέχρι θανάτου ανταγωνιστική ύπαρξη, καταναλωτική, εκπτωτική, ανήθικη, υποκριτική, χωρίς αξίες ή καλύτερα με αρχές και αξίες που προδίδουν κάθε στιγμή της ζωής του την ανθρώπινη ύπαρξη.

Βρισκόμαστε μπροστά σε μια πλημμύρα κυριαρχίας. Το παιχνίδι των μηχανισμών της εξουσίας και της προσαρμογής, της διάπλασης της ανθρώπινης φυσιογνωμίας και της γενικευμένης εκμετάλλευσης συνεχίζεται κάθε μέρα: με τη νέα τεχνολογία που εισχωρεί παντού αλλάζοντας τις εργασιακές σχέσεις, με την ανεργία και τα χίλια πρόσωπα των πολυεθνικών, με την ισχυροποίηση των διεθνών οργανισμών σε βάρος των λαών, με την ηγεμονία και την πλύση εγκεφάλου της διαφήμισης και της ενημέρωσης. Συνεχίζεται, ακόμη, με το πλήθος των παιδιών που πεθαίνουν από πείνα, με το θρησκευτικό φανατισμό, την εθνικιστική υστερία, τον αποκρυφισμό, με την παιδεία σε οπισθοχώρηση, με την ηθική ανάπτυξη παρεξηγημένη από κυβερνήτες και κοινωνίες.

Σε αυτήν τη κατάσταση ο άνθρωπος θεατής, απομονωμένος στη φυλακή της κυριαρχίας και της συνήθειας, απλά καταναλώνει τα γεύματα που του προσφέρουν οι δεσμοφύλακές του. Χωρίς αντιδράσεις ή χωρίς ιδιαίτερες αντιδράσεις. Με την εισβολή των κυρίαρχων μηχανισμών η όποια αντίστασή του σβήνει εν τη γενέσει της, ελέγχεται, θεματοποιείται και στη χειρότερη περίπτωση ποινικοποιείται. Το λυκόφως της διάθεσης γι’ αντίσταση, έδωσε την τελική μορφή στο σύγχρονο ανδρείκελο.

Αυτός είναι, τελικά, ο σύγχρονος άνθρωπος-πρότυπο της ενοποιημένης παγκόσμιας κυριαρχίας. Η ομίχλη της τεχνολογίας, του εξουσιασμού και της ψυχικής φτώχειας, που πλανάται στο περιβάλλον του, προμηνύει ένα δυσάρεστο μέλλον για το είδος. Φαίνεται πως ακόμη βρισκόμαστε στην αρχή μιας εφιαλτικής λογικής κι ότι η αναγέννηση βρίσκεται μακριά, ίσως πάρα πολύ μακριά, ίσως τόσο που δεν πρόκειται ποτέ να έρθει.

 Palmografos

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ