ΙΑΣΟΝΑΣ - ΑΠΟΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΜΥΘΙΚΗ ΖΩΗ ΤΟΥ

Βάσω Δενδροπούλου

Ο Ιάσονας ήταν απόγονος του Αιόλου, γιος της Αλκιμέδης ή της Αμφινόμης ή της Θεογνήτης και του Αίσονα του αδελφού του βασιλιά της Αιωλκού Πελία. 

Σύμφωνα με την επικρατέστερη παράδοση, ο Αίσονας στον οποίο ανήκε δικαιωματικά η Ιωλκός καταδιώχθηκε από τον ετεροθαλή αδερφό του Πελία, γιο της Τυρώς από τον Ποσειδώνα. Ο πατέρας του, επειδή φοβόταν τον αδερφό του που του είχε πάρει το θρόνο, παρέδωσε τον Ιάσονα στον Κένταυρο Χείρωνα για να τον μεγαλώσει, αλλά τον επισκεπτόταν συχνά. Ο Ιάσονας, ενήλικος πλέον, έλαβε μέρος σε μια γιορτή που διοργάνωσε ο Πελίας, στην Ιωλκό, αφήνοντας τον αγρό του, που βρισκόταν από την άλλη όχθη του Άναυρου ποταμού. Αλλά καθώς περνούσε μέσα από το ποτάμι, έχασε το ένα σανδάλι του κι έφτασε στο δείπνο του Πελία φορώντας μόνο το ένα. Η φορεσιά του ήταν παράξενη: καλυμμένος με δέρμα πάνθηρα, κρατούσε ένα δόρυ σε κάθε χέρι και το πιο σπουδαίο το αριστερό του πόδι ήταν ξυπόλυτο.

Ο Ιάσονας έμεινε πέντε μέρες και πέντε νύχτες στο σπίτι του πατέρα του. Την έκτη μέρα, παρουσιάστηκε στον Πελία και του απαίτησε την εξουσία που νόμιμα του ανήκε. Όταν τον είδε ο Πελίας, θυμήθηκε το χρησμό πως θα σκοτωνόταν από κάποιον μονοκρήπιδα ή μονοσάμβαλον, και τον ρώτησε τί θα έκανε άν γνώριζε ότι κινδύνευε από έναν πολίτη. Κι ο Ιάσονας, υπακούοντας, ίσως, στην Ήρα που του έβαλε τη σκέψη, του απάντησε πως θα τον έστελνε να φέρει το χρυσόμαλλο δέρας που βρισκόταν στη Κολχίδα. Έτσι κι έγινε, κι ο Πελίας, ελπίζοντας πως ο Ιάσονας δεν θα επέστρεφε ποτέ από αυτή την περιπέτεια, τον τοποθέτησε επικεφαλής της ομάδας των πολεμιστών - των Αργοναυτών - που με το πλοίο Αργώ, ξεκίνησαν για την Κολχίδα. 

Ο Ιάσονας, επιφορτισμένος να αναζητήσει το Χρυσόμαλλο δέρας ζήτησε τη βοήθεια του Άργου, γιου του Φρίξου. Ο Άργος,ναυπήγησε την Αργώ, το καράβι που έφερε τον Ιάσονα και τους συντρόφους του στην Κολχίδα. 'Οταν επέστρεψε από την Κολχίδα με το Χρυσόμαλλο δέρας παντρεμένος με τη Μήδεια, παρέδωσε το δέρμα στον Πελία. Από το σημείο αυτό οι παραδόσεις διαφέρουν. 

Άλλες λένε πως έζησε στην Ιωλκό κι απέκτησε ένα γιο τον Μήδειο, κι άλλες λένε πως η Μήδεια με τις μαγείες της σκότωσε τον Πελία πείθοντας τις κόρες του τις Πελιάδες να τον βάλουν να βράσει σ΄ ένα καζάνι για να ξανανιώσει. Όλες οι κόρες, εκτός από την Άλκηστη πήραν μέρος στο φόνο. Ύστερα από το φόνο ο Ιάσονας και η Μήδεια διώχθηκαν από την Ιωλκό και κατέφυγαν στην Κόρινθο.

 Εκεί ο Ιάσονας εγκατέλειψε τη Μήδεια και αρραβωνιάστηκε τη Γλαύκη, στην οποία η Μήδεια έστειλε ένα νυφικό φόρεμα που την έκαψε. Η φωτιά μεταδόθηκε στον Κρέοντα και όλο το βασιλικό ανάκτορο κάηκε, ενώ η Μήδεια σκότωσε τα δυο παιδιά τους το Μέρμερο και τον Φέρη, ενώ η Μήδεια δραπέτευσε επάνω σ΄ ένα άρμα μεγαλόπρεπο, δώρο σταλμένο από τον Ήλιο που την οδήγησε στον ουρανό. Ο Ιάσονας, ήθελε να επιστρέψει στην Ιωλκό, όπου βασίλευε ο Άκαστος, γιος του Πελία. Γι΄ αυτό συμμάχησε με τον Πηλέα που ειχε λόγους να είναι θυμωμένος με τον Άκαστο, και με τη βοήθεια των Διόσκουρων κατέστρεψαν την πόλη. Έπειτα βασίλευσαν στην Ιωλκό ο Ιάσονας ή ακόμη ο γιος του ο Θεσσαλός.

Αποσυμβολισμός στη Μυθική Ζωή του Ιάσονα

Οι ήρωες που παίρνουν μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία δεν είναι παρά όψεις του ενός προσώπου που αρχίζει την αναζήτησή του. Οι εξελιγμένες όψεις αυτού του προσώπου αναλαμβάνουν το χρέος να επανακτήσουν το χαμένο θησαυρό σε μια διαφορετική μορφή, δηλαδή να αποκαταστήσουν το νήμα που είχε οδηγήσει τόσο μακριά τα παιδιά αυτής της γης, το Φρίξο και την Έλλη, να επαναφέρουν το ιδανικό που χάθηκε και πρέπει να επανεδραιωθεί. Το Χρυσόμαλλο Δέρας είναι ο συνδετικός κρίκος για αυτή την επαναφορά. Οι συντονισμένες προσπάθειες των ηρώων είναι ο μοναδικός τρόπος για την επίτευξη του σκοπού. Είναι ήδη εκπαιδευμένοι και σε κάποια ισορροπία με το περιβάλλον και τον εαυτό τους. Συνεισφέρουν στον κοινό στόχο, ο καθένας με τις δυνάμεις και τις τέχνες που κατέχει.

Ο Ιάσονας, όντας άπειρος, δε θα κατόρθωνε ποτέ να φτάσει στον τελικό σκοπό, χωρίς τη συμμετοχή αυτών των προχωρημένων και δοκιμασμένων όψεων της ύπαρξής του και της συλλογικής εμπειρίας που είχαν αποκτήσει. Η γνώση των ήδη φτασμένων ηρώων, αποτυπωμένη στο συλλογικό ασυνείδητο, βοηθάει έμπρακτα τον Ιάσονα στο ξεπέρασμα των εμποδίων. Από φυσική άποψη αυτή η συλλογική, αφυπνισμένη, εν εγρηγόρσει συνείδηση των προγενέστερων μύθων βοηθάει τον Ιάσονα να περάσει χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια τα εμπόδια, να φτάσει στον τελικό του σκοπό με όλες τις δυνάμεις του και να πετύχει στην ανεύρεση του χαμένου θησαυρού.

Το Χρυσόμαλλο Δέρας είναι ένα σύμβολο του Αέρα, της πτήσης στους αιθέρες, της απελευθέρωσης από τα δεσμά της ύλης και από τις συνέπειές της. Αυτό ακριβώς επιδιώκει να φέρει στην επιφάνεια ο Ιάσονας. Οι ήρωες στο πλευρό του είναι τα δεκανίκια που θα τον βοηθήσουν για τον τελικό του προορισμό. Είναι εκπαιδευμένοι φορείς της φύσης του, που έχουν αναδυθεί από το συλλογικό ασυνείδητο και διευκολύνουν τη δύσκολη πορεία του, ώστε να πολωθεί ανεπηρέαστη η ουσιαστική του ύπαρξη στον πραγματικό της σκοπό.

Ιάσονας σημαίνει αυτός που θεραπεύει και είναι μονοσάνδαλος. Ο μονοσάνδαλος είναι εκείνος που πατάει με το ένα πόδι του γυμνό πάνω στη γη και με το άλλο προστατευμένο. Αυτό σημαίνει ότι διαθέτει δύο φύσεις. Η μία απαιτεί πλήρη επαφή με το στοιχείο της γης, τη μάνα και τις δυνάμεις της, ενώ η άλλη είναι πιο εκλεπτυσμένη και χρειάζεται μια σχετική μόνωση προκειμένου να λειτουργήσει σε υψηλότερα επίπεδα. Ο μονοσάνδαλος ήρωας διατηρεί μια ισορροπημένη στάση ανάμεσα στους δύο κόσμους. Συχνά απεικονίζεται σαν ένας άνθρωπος που πατάει το ένα του πόδι στην ξηρά και το άλλο στο νερό, υπενθυμίζοντας την ισορροπημένη αρχή των δύο στοιχείων.

Προορισμός του ήρωα είναι ο Άδης, ο τόπος όπου κανείς δεν μπορεί να δει, ένας άλλος τρόπος απεικόνισης των σκοτεινών σωμάτων του Αιήτη. Εκεί είναι φυλαγμένο καλά το Χρυσόμαλλο Δέρας. Ο Ιάσονας αναλαμβάνει μια καρμική αποστολή. Θα ξεπληρώσει το χρέος του Αθάμα, που θυσίασε το Φρίξο και την Έλλη. Μόνον έτσι θα εξευμενιστεί η οργή του Δία. Μια τέτοια πλατιά αποστολή απαιτεί μεγάλη συγκέντρωση ηρώων και ένα γοργοτάξιδο καράβι. Ένα σκάφος -σύμβολο της σοφίας, μιας και κατασκευάστηκε με τη βοήθεια της Αθηνάς. Έχει 50 κωπηλάτες. Ο αριθμός 50 αναλύεται σε 5 επί 10. Το πέντε είναι ο αριθμός του ανθρώπου, ενώ το 10 είναι ο αριθμός της τελειότητας. Οι ήρωες που παίρνουν μέρος συνθέτουν τον τέλειο άνθρωπο, τον ομαδικό άνθρωπο ή το Homo Gestalt της σύγχρονης ψυχολογικής άποψης. 

Αν πετύχει στην αποστολή του, ο Ιάσονας θα πάρει το θρόνο που του ανήκει δικαιωματικά από το σφετεριστή Πελία, που συμβολίζει την προσωπικότητα. Πριν ξεκινήσουν ο Αργοναύτες, θυσιάζουν στον Ηλιακό θεό Απόλλωνα, δίνοντας στην αναζήτηση ένα θρησκευτικό χαρακτήρα. Αυτός ο χαρακτήρας διακρίνεται από την πρώτη κιόλας στιγμή της αναζήτησης στη Λήμνο. Απομακρύνοντας τον Ηρακλή από τις Λημνιάδες, δηλαδή την αρχέγονη δύναμη από μια άλλη όψη των Αμαζόνων, ο Ιάσονας φροντίζει να αποκαταστήσει τη λευκή όψη της Αφροδίτης στο νησί. Οι αρσενικοί Κάβειροι επιστρέφουν στο νησί και τα Mυστήρια αποκαθίστανται. Ο Ιάσονας μαζί με τον Ηρακλή, τους Διόσκουρους και τον Ορφέα μυείται στα μυστήρια της Σαμοθράκης. Όλοι οι μεγάλοι θεοί του αποκαλύπτονται. Οι δυνάμεις της ψυχής του είναι διαθέσιμες για την επανάκτηση του χαμένου θησαυρού.

Στην Κύζικο οι Αργοναύτες νικούν του Δολίονες, τις Τιτανικές όψεις της ανθρώπινης φύσης, ξεσηκώνοντας τις στοιχειακές δυνάμεις ενάντιά τους. Για να εξιλεωθούν και να αποκαταστήσουν ισορροπία, επικαλούνται τη Μεγάλη Μητέρα στο πρόσωπο της Ρέας, έπειτα από ειδοποίηση της Αλκυόνης. Θα πρέπει να αναφέρουμε πως η Αλκυόνη είναι μια από τις επτά αδελφές του αστερισμού των Πλειάδων. Σύμφωνα με την εσωτερική διδασκαλία, οι Πλειάδες είναι η ενσωμάτωση της όψης αγάπη και μεταφέρουν τις δυνάμεις τους στη Γη μέσω της εσωτερικής ιεραρχίας του πλανήτη. Συμβολίζουν τη μύηση ή τον ιερό Τόπο όπου κατοικεί το φως.

Η Αργώ διαπλέει το Βόσπορο και οι ήρωες συναντούν το Φινέα. Εκείνος τους διδάσκει πώς θα περάσουν από τον ένα κόσμο στον άλλο. Οι Αργοναύτες σε αντάλλαγμα τον απελευθερώνουν από τις Άρπυιες. Δεν μπορούν να τις σκοτώσουν, γιατί ανήκουν στην τάξη των πραγμάτων της Φύσης. Το μόνο που τους επιτρέπεται είναι να τις περιορίσουν στο χώρο που τους πρέπει.

Με το τέχνασμα των Πλειάδων, η Αργώ περνάει ακέραιη το Κατώφλι του άλλου κόσμου, όπου οι Αργοναύτες ξανασυναντούν τον Απόλλωνα στην Υπερβόρεια μορφή του. Ο Θεός ευνοεί τους ήρωες, μέχρι που φτάνουν στην Αία, τη χώρα των θαυμάτων.
Εκεί ο Ιάσονας θα συναντήσει το Φύλακα στο Κατώφλι, το φιδόμορφο Δράκοντα που φυλάει τη σπηλιά με το Χρυσόμαλλο Δέρας. Μπαίνει στη κοιλιά του θηρίου, όπως ο Ηρακλής με την Ησιόνη. Κατεβαίνει δηλαδή στον Κάτω Κόσμο, από όπου επιστρέφει νικητής με τη βοήθεια της Μήδειας. Η Μήδεια αντιπροσωπεύει μια σκοτεινή όψη της ψυχής του ήρωα, που ανασύρεται από τα βάθη του ασυνείδητου και παίζει ενεργητικό ρόλο στην αναζήτηση, ωστόσο, είναι και σημείο δοκιμασίας για τον ίδιο τον Ιάσονα, μια και θα τον συνδέει συνεχώς με τις σκοτεινές όψεις της ύπαρξής του.

Με τη βοήθεια της Μήδειας οι Αργοναύτες αναχωρούν. Η αναχώρησή τους συνοδεύεται από τη θυσία του Άψυρτου, του αδελφού της Μήδειας, μια όψη που η μάγισσα οφείλει να αφήσει πίσω της, προκειμένου να ανέβει στα βασίλεια της συνείδησης. Η εξιλέωση γίνεται στο βασίλειο της Κίρκης και η Αργώ τραβά χωρίς δυσκολίες τον ίδιο δρόμο που πέρασε ο Οδυσσέας. Στο νησί των Φαιάκων, αντί να υποστεί ο Ιάσονας τον τελικό καθαρμό, συνδέεται με τη σκοτεινή όψη της ψυχής του, τη Μήδεια. Μια σύνδεση που αργότερα θα γίνει η ύστατη δοκιμασία του και η κάθαρση για το χρέος που έχει στον Πέρα Κόσμο. Τίποτε δε μένει ανεξόφλητο. Ο Άψυρτος, το τίμημα για την ανάκτηση του Χρυσόμαλλου Δέρατος, θα πληρωθεί στο ακέραιο με το θάνατο των παιδιών του Ιάσονα.

Ο ήρωας επιστρέφει θριαμβευτής. Έχει κυριαρχήσει στο θάνατο και έχει ανασύρει από τα βάθη της εσωτερικής του ύπαρξης τη Χριστική συνείδηση, που συμβολίζεται από το Χρυσόμαλλο Δέρας. Ένα μέρος της δύναμής του πηγάζει από τη Μήδεια, πράγμα που δείχνει ότι βρίσκεται σε πλήρη επαφή με τις ψυχικές δυνάμεις του. Η κατάρα απομακρύνεται από τη χώρα. Ο χαμένος θησαυρός επανακτήθηκε.

ΠΗΓΕΣ: PIERRE GRIMAL "Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογιας, ΑΜΑΛΙΑ ΜΕΓΑΠΑΝΟΥ, Πρόσωπα και Άλλα Κύρια Ονόματα, Kosmos zine.

The Mythologists

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ