Η εθνική ενότητα που υπήρχε το 1912-13 πρέπει να ενοχλεί πολλούς, αφού κάθε φορά που γίνεται λόγος για τους Βαλκανικούς Πολέμους και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, έρχονται στην επιφάνεια και τα δήθεν “τηλεγραφήματα” που αντάλλαξε ο Ελ. Βενιζέλος με τον τότε Αρχιστράτηγο Διάδοχο Κωνσταντίνο.
Ο μύθος λέει ότι ο Κωνσταντίνος ήθελε να βαδίσει κατά του Μοναστηρίου και ότι ο Βενιζέλος τον διέταξε να κινηθεί προς τη Θεσσαλονίκη.
Υποτίθεται ότι το απόγευμα της 12ης Οκτωβρίου 1912 (τονίζω την ημερομηνία επειδή πολλοί αφήνουν να εννοηθεί ότι τα τηλεγραφήματα αυτά αντηλλάγησαν στις 24 ή 25 ή 26 Οκτωβρίου), ο Βενιζέλος, ως Πρωθυπουργός αλλά και Υπουργός Στρατιωτικών, έστειλε στον Κωνσταντίνο επείγον τηλεγράφημα, ζητώντας του να διευκρινίσει τις προθέσεις του:
ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ «Αναμένω να μοι γνωρίσετε την περαιτέρω διεύθυνσιν ην θα ακολουθήση η προέλασις του Στρατού Θεσσαλίας. Παρακαλώ μόνον να έχητε υπ’ όψιν ότι σπουδαίοι πολιτικοί λόγοι επιβάλλουσι να ευρεθώμεν μίαν ώραν ταχύτερον εις την Θεσσαλονίκην.»
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ «Ο Στρατός δεν θα οδεύση κατά της Θεσσαλονίκης. Εγώ έχω καθήκον να στραφώ κατά του Μοναστηρίου, εκτός αν μου το απαγορεύετε.»
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ «Η κατεύθυνσις της υποχωρήσεως και αι προθέσεις του πολεμίου θα κανονίσωσι την προέλασιν και την κατεύθυνσιν της υπ’ εμέ Στρατιάς. Να παύση του λοιπού η Κυβέρνησις, αναρμοδίως γνωματεύουσα και εκ του μακρόθεν αναμιγνυομένη εις τας πολεμικάς επιχειρήσεις».
Η ύπαρξη του δευτέρου και τρίτου τηλεγραφήματος αμφισβητείται πλήρως. Αναφέρονται στα αρχεία του Βενιζέλου, αλλά λείπουν από τα αρχεία του Στρατού ή του Υπουργείου Στρατιωτικών. Που σημαίνει ότι μάλλον είναι και εφεύρημα της εποχής του Διχασμού (για πρώτη φορά έγινε λόγος για αυτά, σε μία συζήτηση στη Βουλή, στις αρχές της δεκαετίας του 1930). Ενώ το 4ο τηλεγράφημα, που δεν αμφισβητείται, εξηγείται απολύτως από το γεγονός ότι στις 12 Οκτωβρίου ήταν ακόμη άγνωστη η κατεύθυνση της Τουρκικής υποχώρησης (αν δηλαδή οι Τούρκοι υποχώρησαν προς Βέροια - Γιαννιτσά ή προς Αμύνταιο - Μοναστήρι) επειδή είχε καθυστερήσει η ανίχνευση των κινήσεών τους, με ευθύνη της Ταξιαρχίας Ιππικού (γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να “ξηλωθεί” ο Διοικητής της, καίτοι ήταν από τους αρχαιότερους Στρατηγούς). Και βέβαια, είχε δημιουργηθεί (λόγω της άγνοιας) μεγάλος εκνευρισμός στο Επιτελείο του Αρχιστρατήγου, εκνευρισμός που εξηγεί το ύφος του τηλεγραφήματος αυτού. Επειδή, αν οι Τούρκοι είχαν υποχωρήσει προς το Αμύνταιο και εμείς πηγαίναμε προς Θεσσαλονίκη, θα χτυπούσαν την Στρατιά μας από πίσω, με ολέθρια αποτελέσματα.
Την επομένη (13 Οκτωβρίου) οι αναφορές της Ταξιαρχίας Ιππικού αποκάλυψαν τελικά ότι οι Τούρκοι πέρασαν από την Βέροια, με κατεύθυνση προς Γιαννιτσά. Την ίδια ημέρα, το Επιτελείο μεταφέρθηκε στην Κοζάνη, και από εκεί εκδόθηκαν το βράδυ οι διαταγές προέλασης προς την Θεσσαλονίκη. Με αυτές, η 2η Μεραρχία διατάχθηκε να καταλάβει την στενωπό του Τριποτάμου, ακολουθούμενη από την 3η Μεραρχία, ενώ η 1η, 4η και 6η Μεραρχία διατάχθηκαν να κινηθούν εκατέρωθεν του στενού, ώστε να βρεθούν στην Βέροια και στα νώτα των Τούρκων που ενδεχομένως θα φυλούσαν την στενωπό. Συγχρόνως η 7η συνέχιζε την κίνησή της προς την Κατερίνη, μέσα από τα στενά της Πέτρας, ενισχυμένη με το 8ο Τάγμα Ευζώνων και ένα Τάγμα Κρητών. Η 5η Μεραρχία διατάχθηκε να κινηθεί προς Κοζάνη - Καϊλάρ, στον δρόμο για Μοναστήρι, και στα αριστερά της, το Απόσπασμα Γεννάδη διατάχθηκε να κινηθεί προς τα Γρεβενά.
Ενδεικτικά, αναφέρω τα βιβλία:
Τσοκόπουλος Γεώργιος, «Από τα πεδία των μαχών», Εκδόσεις «ΕΣΤΙΑ», Αθήνα 1913
Τσοκόπουλος Γεώργιος, «Ιστορία του Ελληνοτουρκικού Πολέμου 1912-1913», Εκδόσεις «Ατλαντίς», Νέα Υόρκη 1913
Κτεναβέας Στράτος, «Ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος. Μακεδονική εκστρατεία», Αθήνα 1914
Ζαδέ Λουκία, «Όταν ήμουν στον πόλεμο», Εκδόσεις «Γ. Φέξη», Αθήνα 1914
Περίδης Αρίστος, «Στα κανόνια μας», Εκδόσεις «Α. Δαμιανού», Κάιρον 1914
Βρυζάκης Πέτρος Ε., «ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ 1912-1913», Εκδόσεις «ΗΛΙΟΦΟΡΟΣ», 1914
Gould Schurman Jacob, «The Balkan Wars, 1912-13», Εκδόσεις «Oxford University Press», Λονδίνο 1914
Πράις Κρώφορντ, «Βαλκανικοί αγώνες – Απομνημονεύματα – Αναποκρίσεις - Ρεπορτάζ», εκδόσεις «Εκάτη» (Α’ έκδοση 1915)
Οικονομόπουλος Ηλίας, «Ιστορία του Βαλκανοτουρκικού Πολέμου» (σε δύο τόμους), Εκδόσεις Αναγνωστοπούλου & Πετράκου, Αθήνα 1929
Οικονομόπουλος Ηλίας, «Ανέκδοτα των δύο μας πολέμων: Κατά Τούρκων - Κατά Βουλγάρων», Εκδόσεις «Αναγνωστοπούλου & Πετράκου», Αθήνα 1929
Περισσότερες λεπτομέρειες για τα “τηλεγραφήματα του διχασμού”, όπως τα αναφέρω στο βιβλίο μου “Εμπρός δια της λόγχης”, μπορείτε να διαβάσετε στο παρακάτω απόσπασμα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.