Δεν Είσαι Αδύναμος

Ένας από τους ύπουλους και ολέθριους τρόπους που υπονομεύουν την προσπάθεια αναζήτησης της στήριξης που μπορεί να προσφέρει η συμβουλευτική διαδικασία, είναι η πεποίθηση ότι μία τέτοια κίνηση είναι ένδειξη αδυναμίας.

"Είσαι δυνατός/ή, μπορείς και μόνος/-η σου", "Πρέπει να το παλέψεις μόνος/-η"είναι κουβέντες που λένε οι δικοί μας άνθρωποι ενθαρρυντικά, αλλά κρύβουν προσδοκίες που ενδέχεται να μας εγκλωβίσουν στις εξής παγίδες: 

- Αν δεν μπορέσεις μόνος/-η σου είσαι αδύναμος/-η.

- Θα έπρεπε να θέλεις να μπορέσεις μόνος/-η σου. 

- Σε θέματα ψυχικής υγείας, πρέπει οπωσδήποτε να είσαι αυτάρκης.  

Σε κοινωνικές συζητήσεις, βρίσκομαι συχνά στη θέση να ακούω ανθρώπους να μου λένε "Ξέρεις τί έχω περάσει;" ή "Ξέρεις τί περνάω;" και αφού αφήσουν κάποιο στίγμα της δυσκολίας που αντιμετωπίζουν, καταλήγουν "Αλλά δεν έχω ανάγκη εγώ. Πιστεύω ότι ο καθένας πρέπει να είναι δυνατός και να αντιμετωπίζει τα προβλήματά του μόνος του". 

Πολλοί από αυτούς ίσως και να μπορούν. Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι θέλουν. 
Μέσα μου, όμως, ηχεί μια φωνή που απαντά:

"Δε χρειάζεται να μπορείς. 
Ψάξε και βρες εκείνους που μπορούν να βοηθήσουν.". 

Οι περισσότερες απεικονίσεις του τί συμβαίνει στο γραφείο ενός συμβούλου ψυχικής υγείας διαιωνίζουν την ιδέα ότι η προσφυγή σε έναν επαγγελματία είναι ένδειξη αδυναμίας ή αποτυχίας. Στις κινηματογραφικές ταινίες δεν είναι λίγα τα στιγμιότυπα του ανήμπορου, πελαγωμένου νευρωτικού συμβουλευόμενου που ενισχύουν αυτού του είδους τις συνειδήσεις. Ο σπασμένος, πτοημένος άνθρωπος, που δεν έχει τη δύναμη της ανασυγκρότησης, που δεν έχει καθαρό μυαλό, που πρέπει να τον συμβουλέψουν, να του πουν τι να κάνει...  

Επόμενο είναι, λοιπόν, κάποιοι άνθρωποι να διακατέχονται από ντροπή, ενοχή, φόβο, και αισθήματα ανεπάρκειας και αποτυχίας στην ιδέα ότι θα απευθυνθούν σε κάποιον σύμβουλο. Συχνά, μάλιστα, διαπιστώνω ότι αποδίδεται μία υπεραξία στον να είναι κανείς ανεξάρτητος, αφήνοντας να εννοηθεί ότι όποιος δεν είναι ανεξάρτητος είναι εξαρτώμενος, άρα ανεπαρκής. 

Κανείς μας δεν είναι ανεξάρτητος. Είμαστε κοινωνικά όντα, αλληλοεξαρτώμενα. Οι σχέσεις προσφοράς και αλληλοβοήθειας -η έμφυτη κοινωνική μας υπόσταση- μας θρέφουν. Είναι απαραίτητες για την επιβίωσή μας. Ίσως αυτό το κοινωνικό στερεότυπο να αποσβέσει αν επιδιώξουμε σαν άνθρωποι -αντί για ανεξάρτητοι- να γίνουμε αυτόνομοι. Και η πρωτοβουλία να καθορίσει κανείς τον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριστεί την όποια δυσκολία του/της είναι μια πράξη αυτονομίας. 

Υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι οι οποίοι, παρά τις εύλογες ψυχικές τους ανάγκες, παρά τον ψυχικό τους πόνο, υποφέρουν αναίτια αποφεύγοντας να αναζητήσουν επαγγελματική βοήθεια. 

Κι αυτό είναι επικίνδυνο. Όσο περισσότερο ζει κανείς με οποιοδήποτε πρόβλημα ψυχικής υγείας, τόσο πιο επικίνδυνο καθίσταται. Όσοι περισσότερο κλείνεται στον εαυτό του για να εντοπίσει το ψυχικό εποθεμα να αντιμετωπίσει την οποιαδήποτε δυσκολία, τόσο περισσότερο απομονώνεται και εγκλωβίζεται σε αυτήν. 

Τα προβλήματα ψυχικής υγείας επιδρούν σε όλους τους τομείς της ζωής: από την αυτοφροντίδα (διατροφή, ύπνο) μέχρι την οικονομική ευημερία (π.χ. δυσκολία λειτουργικότητας και επίδοσης στον χώρο εργασίας, υπερσπατάλη ή συσσώρευση χρεών) στις σχέσεις και στον γονικό ρόλο. 

Επιπλέον, δεν είναι σπάνιο για τα άτομα τα οποία νιώθουν ματαίωση -ότι δεν υπάρχει λύση ή ότι δεν υπάρχει ελπίδα- να επιδοθούν σε δυσλειτουργικές μεθόδους "αυτο-ίασης" όπως είναι η κατανάλωση ουσιών και/ή αλκοόλ. Αυτό συχνά οδηγεί σε έναν καθοδικό φαύλο κύκλο, ο οποίος βαθμιαία δημιουργεί συνακόλουθα προβλήματα και διογκώνει τις ήδη υπάρχουσες δυσκολίες.

Η αλήθεια για μένα είναι ότι όποιος αναζητά την βοήθεια ενός επαγγελματία συμβούλου, σύντομα ανακαλύπτει το αντίθετο. Το να επιδιώξεις να μεγιστοποιήσεις την αυτογνωσία σου (ένα αναπόσπαστο κομμάτι της συμβουλευτικής/θεραπευτικής διαδικασίας) είναι μία υγιής πράξη θάρρους και θέλησης.

Αφορά εσένα, που δηλώνεις ότι θέλεις να αισθανθείς καλύτερα, ότι αξίζεις να αισθανθείς καλύτερα, και ότι μπορείς να υπάρχεις καλύτερα. 

Αφορά εσένα, που πιστεύεις ότι σου αξίζει να κατανοήσεις τον εαυτό σου καλύτερα απ' ότι κάνεις αυτή τη δεδομένη στιγμή. 

Αφορά εσένα, που αναλαμβάνεις την ευθύνη για τη ζωή σου και την προσωπική σου ευημερία. 

Αφορά εσένα, που επιλέγεις να αξιοποιήσεις τη δύναμη του χαρακτήρα σου ώστε να καλύψεις τις ανάγκες σου. 

Αφορά εσένα, που είσαι ανοιχτός στην αλλαγή και ομολογείς ότι το να αφήσεις τα πράγματα ως έχουν δεν είναι αρκετό. 

Η αυτο-βελτίωση δεν είναι παραδοχή αδυναμίας χαρακτήρα.  

Είναι παραδοχή ψυχικού σθένους. 

Αναζήτησε βοήθεια αν κρίνεις ότι τη χρειάζεσαι. Υποστήριξε και άλλους να κάνουν το ίδιο. Φαντάσου πόσο δυνατά θα ήταν τα άτομα, τα ζευγάρια, οι οικογένειες, οι επιχειρήσεις μας, το έθνος μας, αν οι άνθρωποι ένιωθαν ελεύθεροι να ζητήσουν βοήθεια όποτε την χρειάζονταν, κι αν είχαν τη γενναιοδωρία να τη δεχθούν.

Άννα Πολεμικού, Ph.D. 
Νευροψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια
(προσωποκεντρικης προσέγγισης)

annapolemikou

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ