Ο σκοτεινός ιππότης…Υπερήρωας ή σύμβολο εσωτερικής δύναμης;

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΙΑΚΩΒΟΣ ΣΙΑΝΟΥΔΗΣ
Bsc, ψυχοθεραπευτής|

Σε ένα σκοτεινό δρομάκι γεννήθηκε ο μεγαλύτερος – ίσως – εκδικητής του εγκλήματος. Για την ακρίβεια, εκεί γεννήθηκε η ιδέα του η οποία κυοφορήθηκε αρκετά χρόνια μέχρι ο νεαρός Μπρους Γουέιν να φορέσει τη μάσκα και να συστήσει στον κόσμο τον Μπάτμαν. Όμως, τι είναι ο Μπάτμαν στην πραγματικότητα εκτός από υπέρμαχος της δικαιοσύνης και προστάτης των αδυνάτων;

Με μία πρόταση, ο Μπάτμαν είναι μία διασχιστική απάντηση στο αδύναμο παιδί που ένιωσε τόσο ανίσχυρο όταν δεν μπόρεσε να υπερασπιστεί τους γονείς του. Με τον όρο διασχιστική εννοείται πως  η βιαιότητα του γεγονότος ανάγκασε το νεαρό παιδί να “σκίσει” τον ψυχισμό του· και το ένα κομμάτι που αποσχίστηκε κυοφορήθηκε στον απόηχο του βάναυσου περιβάλλοντος που του στέρησε τους πιο σημαντικούς του άλλους. Από εκείνη τη στιγμή και πέρα, ο μασκοφόρος εκδικητής διάνθισε τόσο τη δράση του όσο και το χαρακτήρα του. Όπως είναι αντιληπτό, όμως, ένα τέτοιο πλήγμα δεν επιτρέπει και τον καλύτερο ψυχικό εμπλουτισμό. Αντιθέτως επιφέρει συνέπειες… Συνέπειες οι οποίες βρήκαν γόνιμο έδαφος στην περσόνα του σκοτεινού εκδικητή.

Πριν ξεκινήσουμε να τον αποδομούμε, πάντως, ας κρατήσουμε ως γνώμονα ότι ο Μπάτμαν είναι η απάντηση κάποιου που βρίσκεται σε άρνηση και δεν έχει αποδεχτεί το θάνατο των γονιών του. Συγκεκριμένα, βρίσκεται στο πρώτο στάδιο αυτής, κατά το οποίο κάποιος δεν πιστεύει ότι έχει χάσει κάποιον αγαπημένο του. Με αυτό στο νου, ας ξεκινήσουμε λέγοντας ότι ο νεαρός Μπρους Γουέιν είχε ανέκαθεν έναν φόβο προς τις νυχτερίδες λόγω μίας κακής εμπειρίας που είχε μικρός. Αποφασίζοντας να φέρει το συμβολισμό τους, λοιπόν, εκλογίκευσε τον φόβο του και κατέστησε τον εαυτό του κομμάτι του ώστε να τον ξεπεράσει. Η διαδικασία, βέβαια, είχε μία νοσηρή χροιά αφού επέτρεψε στον ίδιο να τον καταπιεί το σκοτάδι και να τον αφομοιώσει αυτό που τον τρόμαζε το περισσότερο! Σκεφτείτε το σαν κάποιον που φοβάται τόσο πολύ μην χτυπήσει με το αυτοκίνητο που στο τέλος προκαλεί ο ίδιος το ατύχημα ώστε να αποκτήσει και πάλι τον έλεγχο.

Κατακτώντας, λοιπόν, αυτό το ορόσημο έθεσε σε λειτουργία τη δράση του και ξεκίνησε να προστατεύει την πόλη. Η θυσία που απαιτούνταν, όμως, τον ανάγκασε να αποποιηθεί τη γαλήνη που θα του πρόσφερε μία φυσιολογική ζωή· γεγονός που αποκαλύπτει την μαζοχιστική του φύση. Συγκεκριμένα, η θυσία αυτή άνοιγε το δρόμο προς το δευτερογενές του όφελος που δεν ήταν άλλο από το να κρατάει ζωντανή την ανάμνηση των γονιών του. Σύντομα, όμως, η αστυνόμευση της πόλης και η επιβολή της δικής του, δοκησίσοφης, δικαιοσύνης ικανοποιούσε την ελεγκτική του φύση η οποία του επέβαλε να είναι επικεφαλής όλων των ενδεχομένων ώστε να μην ξαναβιώσει την απώλεια.

Σιγά σιγά, άρχισε να αναπτύσσεται και η αδιαμφισβήτητη πεποίθησή του ότι έχει δίκιο σε ό,τι κάνει καθώς και στον τρόπο με τον οποίο το κάνει. Στο μυαλό του, αυτό τον ανήγαγε σε φιγούρα αδιαφιλονίκητης αλήθειας, δικαιοσύνης και σοφίας, υποβαθμίζοντας τις εναλλακτικές των άλλων. Είναι παναπόδεκτο, εξάλλου, ότι ο Μπάτμαν – ακόμα και όταν αποτελούσε μέλος ομάδας – έκανε τα πράγματα με το δικό του τρόπο υποτιμώντας την οπτική των άλλων. Εκεί, ήταν και τα πρώτα σημάδια εκδήλωσης της ναρκισσιστικής του φύσης. Μίας φύσης που τον καθιστούσε “παντοδύναμο μωρό” του οποίου το κλάμα και οι ιαχές καλούσαν τους γονείς του κοντά του ενώ ταυτόχρονα τους κρατούσε και σε μία ασφαλή απόσταση από τον “επικίνδυνο” εαυτό του. Φανταστείτε το σαν το παιδί που φωνάζει τη μαμά του από το μέσα δωμάτιο μόνο για να καθησυχαστεί ακούγοντας τη φωνή της χωρίς, όμως, να θέλει να έρθει στο μέρος του.

Σαφέστατα, μέσα σε όλον αυτόν τον κυκεώνα, εμφανή είναι τα καταθλιπτικά στοιχεία που πλαισίωναν τον ίδιο ως άνθρωπο. Στοιχεία τα οποία έκαναν ηχηρή την παρουσία τους στην ανηδονία που τον χαρακτήριζε αφού εντέχνως προσπερνούσε οτιδήποτε θα μπορούσε να του προσφέρει χαρά και ευτυχία. Στον ίδιο χρόνο, έκαναν την εμφάνισή τους ψυχαναγκαστικά στοιχεία τα οποία, όμως, ήταν απαραίτητο να εκδηλωθούν καθώς – υπό μία έννοια – κρατούσαν το μυαλό του Μπρους σε τάξη· κατάσταση αναγκαία ώστε να προχωράει στους επόμενους στόχους του και να μην επαφίεται στην επιτυχία των προηγούμενων.

Το μεγαλύτερο όμως, ψυχικό, όφελος του Μπρους Γουέιν όντας Μπάτμαν είναι άλλο… Αν σώσει αρκετό κόσμο, θα έρθει και η στιγμή που το συσσωρευμένο καλό που έχει κάνει θα του επιτρέψει να φαντασιωθεί ότι ο Μπάτμαν σώζει και τον ίδιο… Την νεαρή έκδοση του, δηλαδή, στο δρομάκι που έχασε τους γονείς του. Αυτή, ακριβώς, τη στιγμή ο Μπάτμαν θα αποτελέσει ένα παράδοξο… Δημιουργήθηκε από τον πόνο που γέννησε ο θάνατος των γονιών του ίδιου με την ελπίδα κάποια μέρα, εκείνος, να επιστρέψει σε εκείνο το σκοτεινό δρομάκι και να τους σώσει! Στη φαντασία, λοιπόν, ο Μπάτμαν είναι ταυτόχρονα το αίτιο και το αιτιατό καθώς ο ίδιος ο μασκοφόρος εκδικητής στέρησε από τον ίδιο τους γονείς του ούτως ώστε ο Μπρους Γουέιν να τον δημιουργήσει! Όμως… Αν φαντασιωσικά το καταφέρει, αν ο Μπάτμαν σώσει τους γονείς του, τότε ποιος θα έχει δημιουργήσει εκείνον;

Αυτό είναι ένα ερώτημα το οποίο δεν απασχολεί ποτέ τον Μπρους καθώς βρίσκεται σε μία μετατραυματική άρνηση σύμφωνα με την οποία τίποτα δεν πρέπει να τον αποσπάσει από την αποστολή του. Και είναι αυτή ακριβώς η ακαμψία της σκέψης που λειτουργεί ως πρόθυρο εκδήλωσης των ψυχωσικών στοιχείων που ολοκληρώνουν το χαρακτήρα του. Για του λόγου το αληθές, στα γεράματά του ο ίδιος αποκαλύπτει ότι όταν απευθυνόταν στον εαυτό του το έκανε ως Μπάτμαν και ποτέ ως Μπρους Γουέιν.

Αν και ο ίδιος ακούγεται ως ο στρεβλός εγκολπισμός μίας πονερής πραγματικότητας στην ουσία – όπως και με όλα τα πράγματα – ο καθένας μπορεί να τον αντιληφθεί με διαφορετικό τρόπο. Από δυσπροσάρμοστη απάντηση στο στρες έως φιγούρα έμπνευσης και προσδοκίας. Από το alter ego ενός παιδιού που βίωσε ένα τρομερό σοκ έως την ίδια την ανάγκη του κόσμου να προσωποποιήσει την σωτηρία σε μία τραγική φιγούρα. Από την αλλοτρίωση ενός παιδιού έως την ενστάλαξη ελπίδας ενός περιβάλλοντος που είχε βαρεθεί να είναι νοσηρό. Κλείνοντας, ο Μπάτμαν ίσως δε συμβολίζει τόσο ότι όλοι κρύβουμε έναν υπερ-ήρωα μέσα μας όσο το ότι κρύβουμε την επιλογή… Ίσως ο Μπάτμαν, λοιπόν, είναι μια αλληγορία… Ένα ολόκληρο παραμύθι, αν θέλετε, σύμφωνα με το οποίο ο πόνος δεν είναι παρά το σύμβολο αυτής της επιλογής…

psychorropia

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ