Ο ρόλος της ακοής στην επαφή μου με τους άλλους

του Παναγιώτη Καλομοιράκη

Με ποιον τρόπο ακούω τους άλλους; 

Η ακοή παίζει σημαντικό ρόλο στην επικοινωνία μου με τους άλλους. Χρειάζεται να τους ακούσω για να ανταποκριθώ και να επικοινωνήσω μαζί τους μέσω του διαλόγου. Ωστόσο, το τι θα ακούσω δεν οφείλεται μόνο στο συνομιλητή μου αλλά σε μεγάλο βαθμό και σε μένα. Αλήθεια, πόσο συνειδητοποιημένος είμαι σε αυτό;

Ο τρόπος με τον οποίο ακούω τους άλλους είναι πιο πολυδιάστατος απ' όσο συχνά τον αντιλαμβάνομαι. Αν υποτιμώ το ρόλο της ακοής στο διάλογο, μπορεί να μην αντιλαμβάνομαι πως ίσως επικεντρώνομαι στο δικό μου λόγο, δίνοντας μεγαλύτερη αξία σε αυτό που θα πω και περιμένοντας απλώς τη σειρά μου για να μιλήσω.

Πολλές φορές δεν επιλέγω μόνο τί θα πω, αλλά επιλέγω και τί θα ακούσω (Polster & Polster, 1974). Έχω επιλεκτική ακοή και συνήθως αυτό δε μου γίνεται αντιληπτό (O' Leary, 1995). Μερικά από αυτά που με ενδιαφέρουν μπορεί να είναι η κριτική των άλλων ή ο έπαινος τους ή οι καινούριες πληροφορίες που δίνουν. 

Για παράδειγμα, όταν οδηγώ και ο συνοδηγός μου μου λέει "μην τρέχεις", μπορώ να ακούσω την πρότασή του σαν επίκριση "δεν οδηγείς καλά" ή σαν έκφραση συναισθήματος "φοβάμαι" ή σαν πληροφορία "μην τρέχεις, έχουμε χρόνο" ή οτιδήποτε άλλο. 

Με τα χρόνια ειδικεύομαι στο να ακούω και να συλλαμβάνω καλύτερα συγκεκριμένα ερεθίσματα. Έχοντας επίγνωση της ακουστικής μου δεξιότητας μπορώ να αντιληφθώ τα αντίστοιχα κρυφά μυνήματα των συνομιλητών μου και να αποκομίσω επιπλέον πληροφορίες από αυτό που άκουσα, λόγω της ευαισθησίας που δείχνω σε αυτά. Αυτή η ακουστική μου δεξιότητα είναι διαφορετική από των άλλων (Polster & Polster, 1974). 

Συχνά, δε συνειδητοποιώ πως αυτό που σκέφτομαι σε μία συζήτηση επηρεάζει αυτό που ακούω και την εξέλιξη της συζήτησης. Όταν ακούω τους άλλους και "σκέφτομαι τι θα έκανα εγώ στη θέση τους", ίσως έχω την τάση να διακόπτω, να κατευθύνω τη συζήτηση, να δίνω βιαστικές εντολές και να μεταφέρω το βάρος της συζήτησης σε διαφορετικό σημείο από αυτό των συνομιλητών μου.

Όταν ακούω τους άλλους και "σκέφτομαι κάτι για αυτούς", ίσως αναλύω τα κίνητρα των συνομιλητών μου και θεωρητικολογώ. Όταν ακούω τους άλλους και "σκέφτομαι κάτι εναντίον τους", ίσως τους αμφισβητώ, εκφράζω απειλή ή κρατάω μια αμυντική στάση απέναντί τους (O' Leary, 1995).  

Λαμβάνοντας υπόψη πως ο τρόπος με τον οποίο ακούω κάποιον παίζει σημαντικό ρόλο για την πορεία της συζήτησης, όσο πιο καλή επίγνωση έχω των προσωπικών μου παραγόντων που επιδρούν στην ακουστική μου αντιληπτικότητα, τόσο πιο ολοκληρωμένη και αποδοτική γίνεται η συζήτηση.

Η αποτελεσματική ακοή

Η αποτελεσματική ακοή δεν είναι μία παθητική διαδικασία. Είναι μία ενεργητική διαδικασία στην οποία ως ακροατής δεν μένω αμέτοχος. Παραμένω σε εγρήγορση ώστε να συλλαμβάνω το νόημα του λόγου και παράλληλα ανιχνεύω τη δική μου αλήθεια. Δεν ακούω μόνο τα λόγια αλλά και τι σημαίνουν αυτά για τον εαυτό μου. "Ακούω ό,τι σημαίνει κάτι για μένα και επηρεάζομαι από αυτό που ακούω"  (Polster & Polster, 1974, σ. 142). Η αποτελεσματική ακρόαση προϋποθέτει την προσοχή μου. Η προσοχή μου οξύνεται όταν περιμένω να μιλήσει ο συνομιλητής μου χωρίς να τον διακόπτω (O' Leary, 1995).

Όταν ακούω προσεκτικά συντονίζομαι με τον τόνο της φωνής του ομιλητή. Ο ομιλητής αντιλαμβάνεται πως τον ακούω (O' Leary, 1995). Mε την προσεκτική ακρόαση ακούω και παράλληλα αισθάνομαι τον ομιλητή. Συχνά, οι υπόλοιποι ήχοι εξαφανίζονται (Satir, 1989). Η αποτελεσματική ακρόαση σημαίνει "να σκέφτομαι μαζί με τον άλλο". Με αυτό το είδος της ακρόασης επιτρέπω στο συνομιλητή μου να εκθέσει τον εαυτό του, να αναγνωρίσει τα συναισθήματά του και να βρει ο ίδιος τις απαντήσεις που χρειάζεται. Αυτό μπορώ να το πετύχω με την ανεύρεση πληροφοριών μέσω ερωτήσεων, με την ενεργή σιωπή και με την αποφυγή κατεύθυνσης του διαλόγου (O' Leary, 1995). 

 Βιβλιογραφία 

O'Leary, E. (1995). Η θεραπεία Gestalt. (Ι. Ν. Νέστορος, Ν. Ε. Πολεμικός, Eπιμ., & Γ. Σκαρβέλη, Μεταφρ.) Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Polster, E., & Polster, M. (1974). Gestalt Therapy Integrated: Contours of Theory and Practice . New York: Vintage Books.

Satir, V. (1989). Πλάθοντας Ανθρώπους (5η εκδ.). (Λ. Στυλιανούδη, Μεταφρ.) Αθήνα: Κέδρος. 

psycho8erapia

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ