Όλοι μας γεννιόμαστε νάρκισσοι

Από τον μύθο του Νάρκισσου, στη Γέννηση του Ανθρώπου

Λίγες ίσως ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας είναι τόσο γνωστές όσο η ιστορία του Νάρκισσου.

Πεντάμορφος και νεαρός, ο Νάρκισσος ερωτεύτηκε τον εαυτό του, όταν αντίκρισε την αντανάκλασή του στα νερά μίας πηγής. Κατέβαλλε προσπάθειες να αγγίξει την εικόνα του, που έβλεπε να σχηματίζεται στα νερά, μα δεν μπορούσε να το καταφέρει, και έτσι έμεινε για πάντα εκεί θαυμάζοντας τον εαυτό του. Αυτό ήταν και το σημείο στο οποίο πέθανε, ενώ στην ίδια θέση φύτρωσε λίγο αργότερα ένα πανέμορφο λουλούδι που πήρε την ονομασία του από τον τραγικό ήρωα του μύθου.

Έχει, λόγω της παραπάνω ιστορίας, επικρατήσει να χαρακτηρίζουμε ως νάρκισσους, ανθρώπους οι οποίοι είναι κατά κάποιο τρόπο «ερωτευμένοι» με τον εαυτό τους. Στην καθομιλουμένη, θα ακούσουμε την λέξη ναρκισσισμός να αναφέρεται για ανθρώπους οι οποίοι θεωρούμε ότι έχουν υπερτροφικό Εγώ, και υπερβολικά ισχυρή αυτοεκτίμηση. Τα πράγματα βέβαια δεν είναι ακριβώς έτσι.

Προκειμένου να κατανοήσουμε την ναρκισσιστικά προσανατολισμένη προσωπικότητα, μπορούμε κατ’ αρχάς να αναζητήσουμε κομμάτια μέσα στον ίδιο μας τον εαυτό. Όλοι οι άνθρωποι με τη γέννησή μας, είμαστε ναρκισσιστικά προσανατολισμένοι, και αυτό δεν παύει να συμβαίνει μέχρι να φτάσουμε στην ηλικία των τριών ετών.

Με την γέννησή του το βρέφος, έχει την ικανότητα αντίληψης μόνο του εαυτού του. Κατ’ αρχάς δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί πλήρως η όρασή του και μπορεί να δει μόνο ότι εκτυλίσσεται σε μια απόσταση περίπου 30 εκατοστών, όσο δηλαδή χρειάζεται για να μπορεί να διακρίνει το πρόσωπο της μητέρας του, την ώρα που θηλάζει. Όλα όσα βλέπει το βρέφος εκείνη τη στιγμή, αλλά και για τα επόμενα τρία χρόνια τα αντιλαμβάνεται ως προέκταση του εαυτού του. Η μητέρα του δηλαδή και αργότερα ο πατέρας, δεν αποτελούν για αυτό ξεχωριστές οντότητες, αλλά κομμάτια του εαυτού του.

Πράγματι, ένα βρέφος το οποίο πεινάει ή πονάει και κλαίει μέχρι που οι γονείς του θα ανταποκριθούν στις ανάγκες του, δεν το κάνει χειριστικά. Είναι φυσικά ο μόνος τρόπος να επικοινωνήσει, αλλά πέραν αυτού, η αντίληψή του, υπαγορεύει ότι ο γονιός είναι κομμάτι του εαυτού του και θα έπρεπε να ανταποκριθεί άμεσα ώστε να το ανακουφίσει. Με λίγα λόγια. το θέλει ένα βρέφος να φάει και η μητέρα του να μην το ταΐζει, είναι σαν να μην το υπακούει το ίδιο του το σώμα. Νιώθει περίπου όπως θα νιώθαμε εμείς εάν διαπιστώναμε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις κινήσεις του χεριού ή του ποδιού μας.

Η άγνοια των ορίων ανάμεσα στον εαυτό και τον υπόλοιπο κόσμο, η οποία οδηγεί στην πεποίθηση ότι ο κόσμος είναι προέκταση του εαυτού μας, με όλα της τα παρελκόμενα, είναι η πεμπτουσία του ναρκισσισμού. Μέχρι τα τρία μας έτη, αυτό θεωρείτε φυσιολογικό και συνδεδεμένο με την επιβίωσή μας, και έτσι έχει καταλήξει να αποκαλείται υγιής ναρκισσισμός.

Μετά την πάροδο, το αργότερο τριών ετών από τη γέννησή μας, αρχίζουμε να κατανοούμε, ότι ο εαυτός μας έχει όρια. Πέραν αυτών των ορίων εκτυλίσσονται γεγονότα τα οποία εδράζονται έξω από αυτόν. Η μητέρα μας, είναι μεν ο πιο σημαντικός άνθρωπος για εμάς, αλλά είναι ένας άλλος άνθρωπος, όπως και όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι που βλέπουμε. Έχουν δική τους βούληση και δική τους προσωπικότητα, και αργότερα (γύρω στα πέντε χρόνια, με τη θεωρία του νου), θα αντιληφθούμε ότι έχουν και δική τους γνώση, η οποία μπορεί να διαφέρει από τη δική μας.

Με αυτόν τον τρόπο περνάμε στην αντίληψη της πραγματικότητας την οποία έχουμε και στην ενήλικη ζωή μας. Ουσιαστικά για να μιλήσουμε για τον εαυτό μας και τους άλλους πρέπει να έχουμε περάσει στο στάδιο στο οποίο καταλαβαίνουμε την διαφορά ανάμεσα στις δύο αυτές έννοιες. Κατανοούμε ότι κάπου σταματάω εγώ και ξεκινούν οι άλλοι. Αυτός ο διαχωρισμός, ο οποίος πρέπει να γίνει τόσο σε λογικό και γνωστικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο, αποτελεί την ελάχιστη αναγκαία προϋπόθεση για να μπορέσουμε να οδηγηθούμε αργότερα μέσω της διαφοροποίησής μας, στην εξέλιξη, την αυτογνωσία, την αυτοεκτίμηση.

Υγιής Ναρκισσισμός στην Ενήλικη Ζωή

Επειδή όλοι ξεκινήσαμε από τον πλήρη ναρκισσισμό, έχουμε όλοι ναρκισσιστικά στοιχεία στην προσωπικότητά μας. Αν και σε μικρό βαθμό, οι ναρκισσιστικές πτυχές του εαυτού μας υπάρχουν λανθάνουσες, και μας βοηθούν στην αυτοπροστασία και την επιβίωσή μας και είναι αυτά τα οποία συνθέτουν τον «υγιή ναρκισσισμό» στην ενήλικη ζωή. Αυτά είναι τα στοιχεία από τα οποία προκύπτει ο υγιής εγωισμός.

Τα ναρκισσιστικά στοιχεία είναι αυτά τα οποία μας κάνουν να θεωρούμε ότι η δική μας ζωή αξίζει περισσότερο από τη ζωή κάποιου άλλου, και είναι τελικά αυτά τα οποία προστατεύουν τη ζωή μας. Τα ναρκισσιστικά στοιχεία είναι επίσης, αυτά τα οποία μας κάνουν να νιώθουμε ότι η ζωή των παιδιών μας είναι πιο σημαντική από τη ζωή μας και μας οδηγούν στο να θυσιαστούμε για να την προστατεύσουμε (γιατί τα γονίδιά μας πρέπει να διαιωνιστούν και τα παιδιά μας θα έχουν περισσότερες πιθανότητες να το καταφέρουν).

Από τα υγιή ναρκισσιστικά μας στοιχεία, πηγάζει ο υγιής εγωισμός, ενώ η προσπάθεια να τα απαρνηθούμε συχνά οδηγεί σε ενοχές, αυτοματαίωση και άλλα δυσάρεστα συμπτώματα όπως η αίσθηση ότι θυσιαζόμαστε για τους άλλους, ενώ αυτοί δε μας το ανταποδίδουν.

paradeisis

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ