Βάλτε κάπαρη στο φαγητό σας. Είναι μεγάλης διατροφικής αξίας με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες

της Αγγελικής Μήλιου, βιολόγος

Η κάπαρη, το περίεργο αυτό φυτό με την αψιά μυρωδιά και τη γεύση, που ευδοκιμεί πάνω στις πέτρες, στα βράχια και τους γκρεμούς και φημίζεται για τις ευεργετικές ιδιότητες του που έχει στον ανθρώπινο οργανισμό, μας δίνει με τα μπουμπούκια, τους καρπούς και τα φύλλα του ένα εξαίσιο τουρσί.

Στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού, η κάπαρη κάνει την εμφάνισή της σε όλα τα ελληνικά νησιά, αλλά συναντάται κατά κύριο λόγο στα διάσπαρτα, ξερά νησιά των Κυκλάδων. Μπορεί κανείς να τις δει παντού να ξεφυτρώνουν από βράχους και τοίχους, να ανθίζουν κατά μήκος του δρόμου, περιμένοντας κάποιον να τις μαζέψει.

Η κάπαρη είναι γένος, αγγειόσπερμων, δικότυλων φυτών που ανήκει στην οικογένεια των Καππαροειδών και στην τάξη των Καππαρωδών, με 200 είδη  θάμνων. Τα περισσότερα είδη φέρουν αγκάθια και βρίσκονται σε βραχώδεις και άνυδρες περιοχές των τροπικών και εύκρατων περιοχών της γης. Ορισμένα από τα είδη είναι έρποντα ή αναρριχητικά. 

Η επίσημη ονομασία της είναι Capparis spinosa, και πρόκειται για έναν θάμνο, τα μπουμπούκια και τα φύλλα του οποίου, (καπαρόφυλλα), συλλέγονται,  γίνονται τουρσί- και καταναλώνονται έτσι όλο τον χρόνο. Η συλλογή της κάπαρης γίνεται κατά τους μήνες Μάιο, Ιούνιο και Ιούλιο, όταν ακόμα τα μπουμπούκια της δεν έχουν ανοίξει. Τα μπουμπούκια της κάπαρης και τα καπαρόφυλλα χρησιμοποιούνται σε πολλές συνταγές κυρίως μέσα σε σαλάτες και κρύα ορεκτικά πιάτα.

Στην κάπαρη, αποδόθηκαν θεραπευτικές ιδιότητες. Ο φλοιός της ρίζας χρησιμοποιείται στη θεραπεία διαφόρων παθήσεων όπως αρθρίτιδες, ρευματισμοί, πονόδοντοι και σε παθήσεις του δέρματος. Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι το φυτό έχει θεραπευτικές αλλά και μαγικές ιδιότητες.

Ο αρχαίος γιατρός Διοσκουρίδης συνιστούσε τα φύλλα και τη ρίζα του φυτού για να εξαφανίζονται τα πρηξίματα. 

Στη φαρμακευτική χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις αδυναμίας, ως διεγερτικό της κυκλοφορίας και των αναπνευστικών λειτουργιών.

Δίνεται στις έγκυες πριν από τη γέννα για να προκαλέσει συσπάσεις στη μήτρα. Σταματά τη διάρροια και τους σπασμούς στο στομάχι και το έντερο, ενώ χρησιμοποιείται και κατά της ανικανότητας. Τέλος, χρησιμοποιείται στα τσιμπήματα από σφήκες και στα δαγκώματα φιδιών.

Ανακουφίζει από πόνους στο στομάχι και φουσκώματα. Επιπλέον, αυτά τα πικάντικα μπουμπούκια τρώγονται για τη βελτίωση της όρεξης.

Βοηθά στη διατήρηση του διαβήτη υπό έλεγχο.

Είναι επίσης γνωστή για την πρόληψη της συμφόρησης στο στήθος.

Η κάπαρη βοηθά στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.

Τα οφέλη του δέρματος από την κάπαρη

•  Η κάπαρη είναι καλή για το ξηρό δέρμα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα στο δέρμα για να το κρατήσει ενυδατωμένο.
•  Επίσης χρησιμοποιείται στη θεραπεία διαταραχών του δέρματος όπως η ερυθρότητα του δέρματος, τον ερεθισμό και σπυράκια. Ως εκ τούτου, η κάπαρη που χρησιμοποιείται στα προϊόντα φροντίδας του δέρματος. Επιπλέον βοηθά να επιβραδύνει τη διαδικασία γήρανσης, χάρη στιςαντιοξειδωτικές του ιδιότητες.
• Τα οφέλη των μαλλιών από την κάπαρη

 Η κάπαρη χρησιμοποιείται ευρέως σε προϊόντα περιποίησης μαλλιών πάρα πολύ, δεδομένου ότι είναι πλούσια σε βιταμίνη Β και σίδηρο. Και οι δύο είναι γνωστές για την προώθηση της ανάπτυξης των μαλλιών. Η βιταμίνη Β βοηθά την κυκλοφορία του αίματος στο σώμα μας. Έτσι, στηρίζει τη συνολική υγεία των μαλλιών από την κυκλοφορία του αίματος που είναι βασική προϋπόθεση για υγιή και λαμπερά μαλλιά. Ο σίδηρος βοηθά στην πρόληψη της τριχόπτωσης.

Η κάπαρη έχει ελάχιστη θερμιδική αξία, μόνο 8 θερμίδες ανά 4 κ. Σούπας κάτι που την καθιστά υπέροχη τροφή για όσους θέλουν να χάσουν ή να διατηρήσουν τα κιλά τους. Αν και έχει τόσο λίγες θερμίδες, διαθέτει πληθώρα αντιοξειδωτικών και βιταμινών πολύ ωφέλιμων για την υγεία μας. Πιο συγκεκριμένα περιέχει: 

Aρκετή ποσότητα πρωτεΐνης, (2 γρ. ανά κουταλιά σούπας) 

Bιταμίνες Α, Ε, C, K, Nιασίνη, Ριβοφλαβίνη & Φολικό οξύ 

Aσβέστιο,

 μαγγάνιο, 

σίδηρο, 

μαγνήσιο & χαλκό και  το σελήνιο

Λιπαρά οξέα, 

κατά κύριο λόγο λινολεϊκό οξύ 

Φλαβονοειδή: Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό που καθιστά την κάππαρη σπουδαία τροφή είναι η υψηλή περιεκτικότητά της σε φλαβονοειδή (ουσίες με έντονη αντιοξειδωτική -και όχι μόνο- δράση), όπως η κερκετίνη, η ρουτίνη και η καμφερόλη. Η  κερκετίνη δρα σαν αντιισταμινικό (υποβοηθώντας έτσι σε καταστάσεις αλλεργίας), ενώ παράλληλα παρουσιάζει αντιβακτηριδιακές. αντιυπερτασικές, αναλγητικές, ανπκαρκινικές και ανπφλεγμονώδεις ιδιότητες.  Τα αντιοξειδωτικά είναι γνωστά για τηνπρόληψη των ελεύθερων ριζών, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο και ασθένειες που σχετίζονται με το δέρμα.  Η ρουτίνη φαίνεται πως έχει την ικανότητα να ενδυναμώνει τα τριχοειδή αγγεία και να παρεμποδίζει τον σχηματισμόσυσσωματωμάτων ,στα αιμοφόρα αγγεία. Έτσι, συμβάλλει στην ομαλή κυκλοφορία του αίματος στα πολύ μικρά αγγεία.

Ερευνητικές μελέτες αναφέρουν ότι η κερσετίνη έχει αντιβακτηριδιακές, αναλγητικές , αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και πιθανόν, να συμβάλλει στην πρόληψη ορισμένων μορφών καρκίνου

Η καμπφερόλη (kaempferol) που εντοπίζεται στην κάππαρη. αναστέλλει την ενεργότητα του HIF-1 σε κύτταρα ηπατοκαρκινώματος. Αποτέλεσμα της αναστολής ήταν τα καρκινικά κύτταρα να μην μπορούν να επιβιώσουν σε συνθήκες υποξίας. Η δράση της στην αναστολή του HIF-1 είχε όντως το αναμενόμενο αποτέλεσμα, κάτι που αυξάνει τις ελπίδες τους για την ανάπτυξη φαρμακευτικής αγωγής για το λιπώδες ήπαρ.

Η κάπαρη είναι ισχυρή πηγή φυτικών ινών. Οι φυτικές ίνες βοηθούν στην δυσκοιλιότητα λόγω των ιδιοτήτων τους. Μια κουταλιά της σούπας κάπαρη περιέχει 0,3 γραμμάρια φυτικών ινών, περίπου 3 τοις εκατό της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης φυτικών ινών.

Νάτριο: Λόγω της επεξεργασίας της περιέχει αρκετό νάτριο (αλάτι) και αυτό θα έλεγα ότι είναι το μοναδικό μειονέκτημα αυτής της τροφής. Σε περίπτωση που θέλετε να μειώσετε το νάτριο που περιέχει ξεπλύνετέ την πριν την κατανάλωση ή αφαιρέστε το αλάτι ή μέρος του αλατιού από το φαγητό σας.

Μέση διατροφική Ανάλυση 100g κάπαρης επεξεργασμένης (Κονσερβοποιημένη σε βαζο)
Θρεπτικό στοιχείο	Τιμή	% της ΣΗΠ
Ενέργεια	23 Kcal	1%
Υδατάνθρακες	4.89 g	4%
Πρωτεΐνες	2.36 g	4%
Ολικά λιπαρά	0.86 g	3%
ΔιαιτητικέςΦυτικές Ινες	3.2 g	8%
Βιταμίνες
Φυλλικό οξύ	23 μg	6%
Νιασίνη	0.652 mg	4.5%
Παντοθενικό οξύ	0.027 mg	0.5%
Πυριδοξίνη	0.023 mg	2%
Ριβοφλαβίνη	0.139 mg	11%
Θειαμίνη	0.018 mg	1.5%
Βιταμίνη A	138 IU	4%
Βιταμίνη C	4.3 mg	7%
Βιταμίνη E	0.88 mg	6%
Βιταμίνη K	24.6 μg	20.5%
Ηλεκτρολύτες
Νάτριο	2954 mg	197%
Κάλιο	40 mg	1%
Μέταλλα
Ασβέστιο	40 mg	4%
Χαλκός	0.374 mg	42%
Σίδηρος	1.67 mg	21%
Μαγνήσιο	33 mg	8%
Μαγγάνιο	0.078 mg	3%
Φώσφορος	10 mg	1%
Σελήνιο	1.2 μg	2%
Ψευδάργυρος	0.32 mg	3%
Φυτοχημικά
ß-καροτένιο	83 μg	--

Μαγειρικές χρήσεις

Xρησιμοποιείται σε διάφορα πιάτα, και κυρίως στην μεσογειακή κουζίνα

Η πικάντικη ιδιαίτερη γεύση της προσθέτει ξεχωριστή νότα στα πιάτα

• Ως τουρσί, χρησιμοποιείται σε πολλές σαλάτες, σε ορεκτικά, σε σάλτσες και ως επικάλυψη σε πίτσες.

• Η κάπαρη δίνει ιδιαίτερη γεύση στα λαχανικά, στο κρέας, και στο ψάρι (ειδικά  σε συνταγές που συνδυάζεται με σάλτσα αντζούγιας) 

• Χρησιμοποιείται επίσης σε διάφορα dressings, όταν αναζητούμε λίγο πιο πικάντικη και ιδιαίτερη γεύση (π.χ. σε μαγιονέζα, αγιολί κ.α.)

 ΠΡΟΣΟΧΗ

• Η χρήση της, ίσως πρέπει να περιοριστεί στην εγκυμοσύνη (παραδοσιακά αναφέρεται ότι χρησιμοποιούταν για πρόκληση συσπάσεων)
• Ασθενείς που υποβάλλονται σε οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση μπορεί να χρειαστεί να  αποφεύγουν, την κάπαρη  καθώς –επίσης παραδοσιακά- χρησιμοποιούταν σαν φυσικό αντιπηκτικό και πιθανόν να οδηγήσει σε υπερβολική αιμορραγία

Συνεπώς, για την χρήση κατά την εγκυμοσύνη και μετά από χειρουργικές επεμβάσεις, πρέπει ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΕΙΤΕ ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ ΣΑΣ.

medlabgr

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ